lunes, 29 de diciembre de 2025
Uns poucos mapas recollen tamén a diversidade de significados con que son empregadas certas denominacións de medidas utilizadas no mundo agrícola (arroba, moio, ferrado, tego, etc.). Este novo volume é o segundo do ALGa con información léxica relacionada co ser humano, xa que en 2005 se publicou o volume V con datos sobre o vocabulario do corpo humano.
Os detalles deste novo fito do ALGa presentáronos o reitor Antonio López e o presidente da Fundación Barrié, José Mª Arias Mosquera, nun acto na Fundación Barrié no que tamén participaron a profesora e investigadora do ALGa, Rosario Álvarez, o secretario xeral de Cultura, Anxo Manuel Lorenzo Suárez, e o director do ILG, Xosé Luis Regueira Fernández. Na súa intervención, Antonio López, ademais de agradecer a participación das entidades e institucións implicadas no desenvolvomento do ALGa, avogou por seguir avanzando e dando maior amplitude ao alcance do Atlas a través de novos soportes con particular atención ás novas tecnoloxías, na procura dunha maior difusión cara á cidadanía. Pola súa banda, para José Mª Arias a presentación deste novo volume asegura que o noso tesouro idiomático non se perda e segue adiante.
O volume VII do Atlas Lingüístico galego, pertencente á colección Biblioteca Filolóxica Galega, integrada por traballos do Instituto da Lingua Galega, ocúpase do léxico da terra como espazo natural, das plantas e das árbores. Está constituído por 294 mapas que dan conta da variación léxica no dominio galego de conceptos vinculados coa familia, as relacións de parentesco, a vida en sociedade e certos oficios, en total máis de catro mil variantes léxicas para os case trescentos conceptos analizados. O equipo investigador conformárono os profesores Rosario Álvarez Blanco, Francisco Dubert García e Xulio César Sousa Fernández. No ámbito dos estudos de dialectoloxía europeos o Atlas Galego está recoñecido polo rigor na presentación dos datos e a calidade das visualizacións cartográficas.
ALGa
O ALGa enmárcase na Biblioteca Filolóxica Galega que xorde a finais dos anos noventa, dirixido polos lingüistas Constantino García (falecido en 2008) e Antón Santamarina, ao abeiro dun convenio entre a USC e a Fundación Barrié co obxecto de trasladar á sociedade obras relevantes de investigación filolóxica en calquera das distintas disciplinas e liñas de investigación que contribúan ao avance do coñecemento sobre a lingua galega pasada e presente.
Ata a data, a Fundación Barrié publicou todos os volumes do Atlas Lingüístico Galego: no ano 1990 publicouse o primeiro dedicado ao estudo da Morfoloxía verbal; en 1995 o segundo, arredor do estudo da Morfoloxía non verbal; entre 1900-1999 foi a quenda do terceiro, dedicado á Fonética; o cuarto veu a luz en 2003 baixo o titulo Léxico. Tempo atmosférico e cronolóxico; en 2006 saíu do prelo o V volume, sobre O ser humano; en 2016 presentouse o sexto volume baixo, dedicado a Léxico. Terra, plantas e árbores; aos que se suma o presentado este luns.
O material sobre o que se elaboran os volumes do ALGa está constituído polas enquisas realizadas en 167 localidades do territorio de fala galega entre os anos 1974 e 1977 por Rosario Álvarez Blanco, Francisco Fernández Rei e Manuel González González. Este proxecto de investigación desenvólvese grazas ás axudas da Consellaría de Cultura, Educación e Universidade e da Fundación Barrié.
A obra A arte de non morrer. Antropoloxía da lonxevidade galega, do médico Roberto Fernández Álvarez, resultou gañadora do Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2025, que organizan conxuntamente a Consellería de Cultura, Lingua e Xuventude e a Editorial Galaxia, co patrocinio de Caixa Rural Galega. Roberto Fernández Álvarez (Ourense, 1967) é un médico e escritor galego. Como autor literario foi distinguido no ano 2022 co Premio Blanco Amor pola súa novela A inmoral doutora Cons. Como ensaísta, recibiu o Premio Vicente Risco de Ciencias Sociais no 2017 pola súa monografía Enfermos pobres, médicos tristes.
O uso de internet é practicamente universal no rural de Galicia entre as persoas de entre 16 e 54 anos, e máis do 91% dos fogares destas áreas teñen contratados servizos de internet de banda larga, de acordo cos datos do informe Galicia Dixital: A modernización tecnolóxica no rural Edición 2024 que hoxe publica o Observatorio da Sociedade da Información e a Modernización de Galicia. A conectividade e os usos dixitais seguen avanzando de forma sostida, reducindo a fenda coas áreas urbanas. A publicación analiza o equipamento informático nos fogares, a contratación de internet e banda larga, os usos de internet e o comercio electrónico, así como a interacción en liña coa Administración pública.
