jueves, 22 de mayo de 2025
Val del Omar: la mecamÃstica del cine é o tÃtulo da nova mostra do Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC), un proxecto expositivo organizado polo Museo Reina SofÃa e pola Obra Social La Caixa que se pode ver ata o 30 de agosto no centro da ConsellerÃa de Cultura e Educación e que será inaugurada esta tarde ás 20:30 horas.
A obra do inventor, poeta visual e ‘cinemistaÂ’ Val del Omar (Granada, 1904 – Madrid, 1982) centra “esta exposición itinerante que nos achega a figura dun pioneiro do cinema, que abriu novos horizontes nas técnicas da cinematografÃa, entre outras exploracións no campo sonoro”. Asà o afirmou hoxe Anxo Lorenzo na rolda de prensa de presentación da mostra, que tamén contou coa participación de Pilar Vaquero, sobriña do artista e representante do Arquivo Val del Omar; Cristina Cámara, comisaria da mostra; e Antonio Lema, director de Ãrea de Caixabank.
A exposición realiza un percorrido pola obra de Val del Omar a partir dun concepto que sobrevoa toda a súa traxectoria: a mecamÃstica. Outro neoloxismo (creado a partir de “mecánica” e “mÃstica”) co que o artista granadino se referÃa ao universo das máquinas, ás que se enfrontaba, do mesmo xeito que á realidade, cunha actitude mÃstica, buscando ver máis alá do inmediato da tecnoloxÃa.
A obra de José Val del Omar (Granada, 1904-Madrid, 1982), de carácter poliédrico, visionaria e rica en matices, é o resultado das súas facetas de inventor, poeta visual e cinemista. Con este neoloxismo Val del Omar quixo unir a actividade do alquimista e a do cineasta e definir deste xeito a súa orixinal aproximación ao cinema: a través da investigación tecnolóxica e dunha estética experimental propia.
Val del Omar inicia a súa actividade cinematográfica nos anos vinte, momento no que fai públicas as súas primeiras invencións técnicas, pero é nos anos trinta, desde a súa participación nas Misións Pedagóxicas –o proxecto de democratización cultural máis importante levado a cabo pola Segunda República–, como realizador de documentais e proxeccionista de pelÃculas, cando xorde unha fascinación polo cinema que o acompañará toda a súa vida. Tras a Guerra Civil, Val del Omar continúa as súas investigacións no campo da técnica audiovisual, especialmente do son, para retomar, xa nos anos cincuenta, o seu labor como realizador.
Itinerancia
A exposición é unha selección do legado que a familia de José Val del Omar depositou no Museo Reina SofÃa, co compromiso por parte do museo de achegar a súa obra ao público desde novas plataformas e espazos, máis aló da sala de cinema. A mostra organizada polo Museo Reina SofÃa e producida pola Obra Social La Caixa en colaboración co CGAC emprende a súa itinerancia por tres institucións museÃsticas españolas unidas para dar a coñecer a figura de Val do Omar.
Tras a súa estancia no MEIAC (Museo Estremeño e Iberoamericano de Arte Contemporánea), a mostra exhÃbese agora no CGAC ata o 30 de agosto e finaliza o seu percorrido na Laboral (Centro de Arte e Creación Industrial de Xixón) durante o último trimestre do ano.
Percorrido expositivo
A visita inÃciase cun apuntamento das actividades que Val do Omar realizou para as Misións Pedagóxicas a través da pelÃcula Estampas (1932) e catro fotografÃas que documentan esta experiencia. A continuación exhÃbense as pelÃculas ‘Acariño galaicoÂ’ (1961, 1981-1982, 1995), ‘Fuego en CastillaÂ’ (1958-1960), Aguaespejo granadino (1953-1955) e unha curtametraxe titulada Variaciones sobre unha granada (ca. 1979), realizada enteiramente no centro neurálxico do laboratorio PLAT e exemplo da obra en proceso dos últimos anos de traballo de Val del Omar.
Ao longo deste percorrido móstranse algúns dos seus inventos, como o Atril do Fonema Hispánico, un sistema de gravación de sons, colaxes, fotografÃas do artista e fotografÃas de rodaxe. Na última sala está recreado o laboratorio PLAT (siglas de Picto LumÃnica Audio Táctil) cos elementos orixinais. Este lugar foi o estudio do artista desde 1975, onde traballou e viviu ata o seu falecemento en 1982. Trátase dun espazo insólito onde se inclúen todo tipo de cámaras, aparellos de proxección, lentes, polarizadores, filtros, obturadores e mobiliario, ademais da cela-dormitorio do propio Val do Omar.
Este novo centro, que conta cun orzamento inicial estimado de 2,07 millóns de euros, que será cofinanciado con fondos Feder, localizarase nunha parcela de preto de 24.000 m2, na zona de reestruturación parcelaria de Fisteus, en Curtis. Trátase dunha situación idónea desde o punto de vista loxÃstico, ao contar con boas comunicacións, e xeográfico xa que está próximo a municipios con menor poboación, que, tal e como incidiu a conselleira, é onde se ten identificado unha maior necesidade deste tipo de infraestruturas. O centro en si terá unha superficie de 2.300 m2 con capacidade para 300 cans e 200 gatos e as súas instalacións incluirán, entre outras dependencias, áreas para corentena, maternidade, illamento infeccioso, hospitalización, animais agresivos ou mantemento habitual de exemplares.
Segundo os datos do Instituto Nacional de EstatÃstica, Galicia é a comunidade que máis reduciu en 2024 a taxa Arope, que mide o risco de pobreza e exclusión social. Actualmente, a taxa situase no 18,8%, a máis baixa da que se teñen datos e sete puntos por debaixo da media nacional. No caso concreto da pobreza infantil, os datos da estatÃstica da Plataforma da Infancia revelan que Galicia foi en 2024 a comunidade coa menor taxa de pobreza infantil de toda España. En doce meses, a comunidade galega reduciu esta taxa en 10 puntos, ata quedar no 16%, moi por debaixo da media estatal, que se sitúa no 34,1%. Ademais, Galicia é única comunidade que ten alcanzado o obxectivo marcado polos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible relativos á pobreza infantil.
