Notas de prensa

Analizan o grao de veracidade das respostas que se obteñen na rede ante consultas sobre saúde

Un estudo do CiTUS da USC publicado na revista científica NPJ Digital Medicine do grupo Nature analiza o grao de veracidade das respostas que se obteñen na internet ante dúbidas relacionadas coa saúde, a través de buscadores ou ferramentas de Intelixencia Artificial. O CiTIUS seleccionou unha mostra de buscadores web e modelos de IA para analizar o comportamento destes sistemas ante as consultas médicas realizadas polo público xeral.

O traballo propón unha dúbida razoable no contexto actual: resulta máis fiable buscar información sobre síntomas médicos nun buscador tradicional ou facelo a través dunha intelixencia artificial conversacional? “Antes falabamos do Dr. Google e agora se suman as IAs”, sinalan os autores, “e por iso queriamos saber ata que punto estas ferramentas proporcionan respostas médicas correctas, que tipo de erros cometen e como podemos combinalas para sacar o mellor de cada unha».

Google ou ChatGPT, quen responde mellor?

O estudo avaliou o rendemento de catro motores de busca tradicional (Google, Bing, Yahoo e DuckDuckGo) e sete modelos de IA conversacional, entre os que destacan sistemas de propósito xeral como ChatGPT e LLaMA3, ou MedLLaMA, un modelo adestrado especificamente para proporcionar respostas a preguntas médicas. Os investigadores mediron a capacidade de todas estas tecnoloxías para ofrecer respostas médicas correctas ante un conxunto de consultas estandarizadas, valéndose para acadar este obxectivo dunha batería de preguntas médicas reais.

“Entre os achados máis relevantes do estudo”, apunta Marcos F. Pichel, primeiro autor do traballo, “obsérvase que os motores de busca tradicionais ofrecen entre un 60% e un 70% de respostas correctas dentro dos vinte primeiros resultados, aínda que moitas das páxinas recuperadas son irrelevantes ou non achegan información clara para resolver a dúbida médica”.

En canto ao uso de IAs, o investigador posdoutoral do CiTIUS recoñece unha maior porcentaxe de acertos, aínda que alerta de que o seu uso non está exento de riscos: “as intelixencias artificiais conversacionais presentan unha taxa de acerto superior, que oscila entre o 80% e o 90%, pero poden incorrer nun problema característico deste tipo de sistemas: a xeración de respostas falsas expresadas con gran seguridade, o que coñecemos como alucinacións”.

A análise de erros realizada ao longo do estudo permitiu agrupar os fallos en tres grandes categorías: aqueles que contradín o consenso médico establecido (“os máis preocupantes”); os que xorden dunha mala interpretación da IA ante a pregunta formulada; e os que dan lugar a respostas demasiado vagas ou imprecisas que, na práctica, non proporcionan unha axuda real a quen a necesita.

Outro dos autores, o catedrático en Arquitectura e Tecnoloxía de Computadores da USC Juan Carlos Pichel, subliña a importancia do xeito en que se formulan as preguntas: “Os modelos son moi sensibles ao contexto”, afirma, sinalando que un prompt (mensaxe de consulta) ben deseñado pode mellorar moito a resposta. “Aínda que tamén podería ocorrer o contrario: unha pregunta ambigua xera respostas perigosas”, afirma. “Un dos riscos máis serios que detectamos co uso das IAs é que, se non entenden ben a pregunta ou carecen de contexto suficiente, poden ofrecer consellos pouco seguros”, advirte.

O traballo afonda na idea de que a maneira en que se formula a pregunta ten un impacto crucial na calidade da resposta. “Unha mesma IA pode dar o salto de equivocarse a acertar, simplemente reformulando o prompt”, conclúe Pichel.

Buscadores vs. IAs: a unión fai a forza

Para o catedrático de Ciencia da Computación e Intelixencia Artificial da USC David Losada, unha parte clave do traballo é a que explora o modo de enriquecer as IAs con resultados obtidos por motores de busca, empregando para iso técnicas de xeración aumentada por recuperación (máis coñecidas como RAG - Retrieval-Augmented Generation, polas súas siglas en inglés). “Inxectar resultados web no prompt permite a IAs máis lixeiras, menos custosas de adestrar e por tanto, máis eficientes, razoar a partir de información externa e actual para xerar respostas acertadas, sen necesidade de ter toda a información pre-almacenada nos seus parámetros. É unha estratexia moi prometedora para sistemas médicos asistidos por IA, xa que presenta un horizonte de futuro seguro e sostible”, afirma Losada.

“Os resultados do noso traballo mostran que as IA conversacionais adoitan ofrecer respostas máis precisas e enfocadas que os buscadores, pero tamén poden incorrer en erros graves”, explica Losada. “O problema dos motores de busca é que devolven moita información irrelevante ou ambigua. A IA, pola contra, ofréceche unha única resposta, que pode ser boa ou estar completamente equivocada”, advirte.

O estudo conclúe que tanto buscadores como IAs teñen potencial para ofrecer información médica útil, pero requiren dun uso informado. “A nosa mensaxe non é elixir entre un ou outro, senón aprender a usalos ben e saber cando desconfiar”, axplican. Por iso, os autores insisten na necesidade de formación, tanto para o público xeral como para profesionais sanitarios. “Non se trata de prohibir nin de substituír, senón de comprender como funcionan estas tecnoloxías e aprender a sacarlles partido de forma crítica e informada. No mellor dos casos, tanto buscadores como IAs cometen entre un 10 e un 15% de erros, e en temas médicos, esa marxe pode ser moi delicada se non se detecta a tempo”, alertan.

Universidade de Santiago de Compostela (USC), 2025-04-10

Actualidad

Foto del resto de noticias (cine.jpg) O festival Internacional Intersección da Coruña presentou hoxe a programación completa da súa oitava edición que se desenvolverá do 26 de setembro ao 4 de outubro para ofrecer máis de 100 de películas independentes de 17 países e situarse como punto de encontro do cinema contemporáneo. Na Sección Galicia competirán este ano 11 filmes que viaxan da memoria íntima á mitoloxía, u da exploración ecolóxica ás identidades disidentes. Destacan, neste sentido, as proxeccións de Deuses de pedra, de Iván Castiñeiras, Maldito Espírito, de Carlos Martínez-Peñalver e Alboroque, de Sabrina Fernández Casas.
Foto de la tercera plana (nenos-colexio.jpg) A Xunta de Galicia vén de lanzar o Protocolo de actuación contra a violencia na infancia e na adolescencia no ámbito educativo, que ten como principal obxectivo que os docentes dispoñan das ferramentas axeitadas, así como dunha folla de ruta clara para activar ante a sospeita de que algún estudante poida estar sufrindo unha situación de violencia de calquera tipo e en calquera contexto. O protocolo establece o procedemento a seguir cunha actuación coordinada do persoal educativo que asegure unha resposta rápida e eficaz e sempre orientada á protección do menor. Nel fai fincapé tanto na prevención como na detección e intervención ante casos de violencia que os estudantes poidan sufrir tanto no propio centro como no seu ámbito social e familiar.

Notas

Estes galardóns acadan este ano a súa novena edición, e fano con grandes cambios. Os Premios Youtubeiras+ abren a participación á creación de contidos en galego en calquera rede social e en todos os formatos. O concurso, que ata agora só permitía concorrer ás creacións en YouTube e TikTok, amplía o seu campo de acción e permite competir ás persoas que teñan canles autoproducidas nas redes.
Con preto de 500 inscritos e inscritas e coa mensaxe común que a educación ten o poder para transformar a sociedade, botaba a andar este mércores no campus de Pontevedra o I Congreso Internacional de Educación Transformadora: Ciencia, Comunicación e Sociedade. Combinado a asistencia presencial de preto dun cento de investigadores e investigadoras e o seguimento virtual de arredor de 400 inscritos e inscritas de doce países, trátase dun foro con cinco áreas temáticas, promovido pola Cátedra Unesco Educación Transformadora.
PUBLICIDAD
ACTUALIDAD GALICIADIGITAL
Blog de GaliciaDigital
HOMENAXES EGERIA
PUBLICACIONES