domingo, 13 de julio de 2025
Trátase dunha rama da IA que propón e deseña modelos intelixentes inspirados na natureza —singularmente na bioloxÃa e na linguaxe humana—, e entre os que figuran, por exemplo, as redes de neuronas artificiais, a computación evolutiva ou a lóxica difusa.
O equipo galardoado, composto por José MarÃa Alonso, Pablo Miguel Pérez, Alejandro Catalá e Alberto BugarÃn, presentou o proxecto MAI-XAI-CiTIUS-USC que aborda un dos maiores retos actuais na IA: como xerar explicacións precisas e libres de erros, que sexan comprensibles para as persoas. Neste sentido, un dos principais desafÃos é evitar as chamadas “alucinacións” dos modelos de IA xerativa, un fenómeno no que as respostas xeradas parecen fiables pero conteñen información incorrecta ou inventada. O seu proxecto combina a potencia dos modelos de linguaxe con sistemas baseados en lóxica difusa, unha técnica da IA que permite ás máquinas manexar conceptos lingüÃsticos imprecisos como “alto”, “baixo” ou “aproximadamente”, imprescindibles na comunicación humana.
A través de regras lóxicas, tales como 'Se se observa algo moi semellante a A, entón podemos predicir que ocorrerá algo moi semellante a B', estes sistemas transforman a subxectividade inherente á linguaxe humana en valores numéricos concretos, o que outorga aos modelos a capacidade de razoamento aproximado (ou de sentido común) e de manexo da imprecisión da linguaxe humana, mellorando a súa capacidade para entender e responder ás persoas dunha forma natural e eficaz. Ademais, a arquitectura proposta incorpora ferramentas para recuperar información relevante de grandes bases de datos e adaptar as respostas ao contexto especÃfico de cada usuario.
Un éxito vinculado ao proxecto XAI4SOC
O traballo premiado enmárcase no proxecto de investigación XAI4SOC (Intelixencia Artificial Explicable para o Envellecemento Saudable e o Benestar Social), que desenvolve ferramentas avanzadas de IA centradas nas persoas, con aplicacións en poboacións vulnerables (como persoas maiores en risco de demencia e adolescentes). XAI4SOC busca crear algoritmos explicables que empoderen as persoas usuarias e fomenten o seu benestar fÃsico, mental e social.
A solución presentada combina LLMs con lóxica difusa, e grazas a un deseño modular facilita a súa adaptación a diferentes contextos, converténdose nunha ferramenta útil en sectores importantes que demandan explicacións claras e fiables baseadas en IA, como a saúde ou a educación.
Recoñecemento global ao talento galego
Nas avaliacións realizadas durante a competición, o proxecto destacou pola súa capacidade para reducir significativamente os erros nas respostas xeradas polos modelos, ao tempo que producÃa explicacións compactas e fáciles de entender, evitando as longas narrativas que a miúdo complican a interpretación dos sistemas de IA xerativa. Ademais, os resultados demostraron un alto nivel de precisión nas respostas, equiparable ou superior ao doutras solucións propostas.
A competición IEEE FLAME Technical Challenge, cuxo nome completo é Fusing Large lAnguage Models with computational intElligence (‘Fusionando modelos de linguaxe de gran tamaño con intelixencia computacionalÂ’), atraeu nesta edición propostas de todo o mundo, das cales só seis acadaron a final tras un rigoroso proceso de selección. O traballo do equipo do CiTIUS subliña a excelencia da investigación realizada en Galicia e reforza a proxección internacional do centro. Este recoñecemento tamén pon de manifesto a importancia de combinar a experiencia de investigadores consolidados co talento emerxente de novos investigadores como Pablo Miguel Pérez, graduado en enxeñarÃa informática e estudante do Máster en IA na USC, que contribuiu activamente ao proxecto grazas á súa participación no proxecto XAI4SOC.
O proxecto busca revolucionar o uso de modelos de linguaxe en contextos crÃticos onde a explicabilidade e a confiabilidade son esenciais, como a toma de decisións no ámbito da saúde, a educación, a avaliación de riscos no sector financeiro ou a análise de datos legais en procesos xudiciais, entre outros.
O Festival Abanea celebrará entre o 16 e o 20 de xullo a súa cuarta edición cun programa de danza contemporánea de distintos estilos que distribuirá 15 funcións de nove compañÃas entre os concellos de Ames, Outes, MarÃn, Foz e Celanova. ISMO Cultura, colectivo organizador do encontro, estenderá asà a súa actividade de exhibición e dinamización ás catro provincias. A bailarina Andrea Castro presentou a primeira fase do espectáculo Lola y los lamentos, como artista seleccionada para o acompañamento bienal 2025–2026 co que o festival apoia procesos de creación de artistas emerxentes e que nesta edición terá como resultado a estrea de 'A mona de seda'.
As diversas actividades do festival terán lugar do 28 de xullo ao 1 de agosto no claustro do Mosteiro de San Salvador de Celanova. A actuación que inaugurará a cita será a da Banda de Música de Celanova con James Morrison, un concerto único en España que terá lugar ás 20,30 horas. Ademais deste, subirán ao escenario a Boston Brass de Estados Unidos, Abraham Cupeiro coa Orquestra Gaos e pechará a edición o Hércules Brass Ensemble dirixido por Isabel Rubio e coa Boston Brass e Adam rapa como solistas. AsÃ, os concertos complementaranse con cinco dÃas de actividades formativas para un centenar de estudantes procedentes de distintas comunidades autónomas. Clases de alto nivel da man dalgúns dos participantes nas actuacións e un seguimento continuo e individualizado que garante un acompañamento pedagóxico para o alumnado.
