Vinte investigadores e investigadoras de diferentes ámbitos integran o equipo de traballo, entre os que están os docentes da UDC Laura Milagros Castro, David Cabrero, Natalia Quintas, José Ángel Holgado e José Manuel Lage, da Universidade da Coruña; así como os investigadores da UVigo Manuel Pérez Cota, Montse Vázquez, Iván Puentes, Yolanda Blanco, Andrés Mazaira, Mónica Valderrama, Talía Rodríguez e Julia Fontenla; aos que se suman os investigadores Francisco Javier Paniagua, da Universidad de Málaga; Concepción Pérez, da Universidad de Sevilla; Paulo Carlos López, da USC; Alejandro Romero, da Universidad de Granada; e o coronel Ángel Gómez, experto en análise xeopolítica.
Deste xeito, DEBATrue reúne expertos no desenvolvemento de aplicacións informáticas, en minería de datos en redes sociais e modelos de confianza e reputación, así como no ámbito da ciberseguridade e as conspiracións.
Esta iniciativa está dirixida a contribuír á loita contra a desinformación a través da identificación de datos falsos que poidan desvirtuar a calidade democrática e alterar o normal desenvolvemento do proceso electoral. Nese senso, como recolle a memoria dun proxecto que se desenvolverá ata 2023, o seu propósito é tratar de sumar aos actuais procesos manuais de verificación, unha aplicación dixital que automatice parte dese proceso, contribuíndo a que se acelere a comprobación e verificación da información e poidan rebaterse, antes de que se viralicen, as posibles afirmacións falsas ou inexactas realizadas no transcurso dun debate electoral.
Seleccionado na convocatoria Prueba de Concepto do Ministerio de Ciencia e Innovación, DEBATrue. Lucha contra la desinformación y criterios de valor en los debates electorales en televisión y medios digitales: plataforma de verificación y blockchain é un proxecto de transferencia que busca poñer ao servizo da cidadanía unha plataforma de verificación de acceso libre e gratuíto. Trátase, así mesmo, dunha iniciativa derivada da investigación sobre debates electorais televisados DEBATv, que o grupo CP2 desenvolveu no marco do programa Retos de la Sociedad.
Unha plataforma de acceso aberto
Co propósito tanto de identificar posibles afirmacións falsas no propio debate, como aquelas que a raíz deste poidan xurdir nas redes sociais, o proxecto abrangue a aplicación de técnicas e ferramentas de aprendizaxe automático ou machine learning aos procesos de verificación de datos, así como a creación dun bot de análise conversacional e medición da actividade e impacto en Twitter dos debates televisivos. A través destas ferramentas, buscarase tratar de automatizar ou semiautomatizar este proceso de verificación de datos, explica Rúas, que matiza que o proxecto implicará tanto o traballo con datos de grao 1, aqueles que poden comprobarse en bases de datos de acceso público, como con informacións de grao 2, que obrigarían xa á súa comprobación de forma manual.
Baseado no uso de tecnoloxía blockchain, tratarase dun sistema de verificación de información aberto e descentralizado, creado sobre principios de gobernanza éticos e transparentes e sustentado en datos de acceso aberto. Deste xeito, como recolle a memoria, proxéctase que esta ferramenta en liña permita non só coñecer que informacións son verdadeiras, falsas, incertas ou inexactas, senón poder tamén acceder á fonte orixinal ou proba de veracidade, como serían as bases de datos que xustificarían a exactitude ou inexactitude da afirmación.
Para a investigadora da UDC, profesora da área de Ciencia da Computación e Intelixencia Artificial na Facultade de Informática, Laura Castro Souto: desde a parte informática, o que máis me gusta deste proxecto é que temos como obxectivo principal que a validación da información, fact-checking, sexa explicada ás persoas que vaian usar a plataforma. É dicir, non só axudar á xente a saber se unha afirmación ou dato ten base e se pode contrastar, senón que se saiba como, de que xeito, o sistema chega a esa conclusión. Estamos rodeadas de algoritmos que toman decisións que ninguén nos explica: en cambio, DEBATrue vai aportar á cidadanía unha nova ferramenta software na que non imos ter que confiar, senón que vai ser transparente en todo o que fai desde o seu deseño.
Creación dun índice de calidade
O proxecto contempla o desenvolvemento dun índice internacional de calidade dos debates electorais, que partirá da revisión e ampliación dunha relación de 50 indicadores de valor, deseñada no marco de DEBATv, xunto co impulso dun selo de calidade que distinga aqueles debates que aposten pola participación, a transparencia, a loita contra a desinformación e a participación democrática da cidadanía. Outro dos obxectivos do proxecto, é ver a posibilidade de crear unha spin off a raíz do desenvolvemento desta aplicación, o que contribuiría á súa vez, a que esta ferramenta poida aplicarse, nunha segunda fase, ao debate político xeral, así como ao desenvolvemento doutras tarefas, como o asesoramento aos diferentes operadores e axentes implicados.
Con esa mesma vontade de transferencia, proxéctase a elaboración dun manual de boas prácticas na organización de debate, así como dunha guía escolar de sensibilización, educación e loita contra a desinformación no debate político. De feito, co propósito de contribuír á sensibilización e capacitación dos futuros votantes, especialmente na contorna das redes sociais, o proxecto abrangue tamén a realización dun estudo sobre as necesidades educativas e de traballo na aula que neste ámbito poida requirir a poboación infantil e xuvenil, así como o deseño e organización de talleres e de actividades formativas para educadores.