martes, 1 de julio de 2025
Neste sentido, a folla de ruta que marcará o camiño a seguir a nivel global é o traballo de avaliación que ten en marcha o IPBES, a plataforma intergobernamental internacional para deter a perda de biodiversidade e xerar cambios transformadores. Esta plataforma acaba de seleccionar ao Profesor e investigador Sebastián Villasante, do Departamento de EconomÃa Aplicada da USC e pertencente ao Centro Interdisciplinario de Investigación en TecnoloxÃas Ambientais (CRETUS), para coliderar un dos capÃtulos deste informe global.
Dende agora e ata finais de 2024, o profesor Villasante da USC coordinará un grupo de expertos de carácter interdisciplinario a nivel mundial, en concreto, o CapÃtulo 2, titulado ‘Visións dun mundo sustentable para a natureza e as persoasÂ’, dentro do documento global que avaliará as causas de perdas de biodiversidade e os determinantes dos cambios transformadores que contribúan, de aquà a 2050, a conseguir un planeta no que “vivir en harmonÃa coa natureza”.
O actual plan de traballo do IPBES, que se desenvolverá ata 2030, procurará “comprender e identificar os factores que nas sociedades humanas, tanto a nivel individual como colectivo, poden ser aproveitados para acadar un cambio transformador na conservación, restauración e uso racional da biodiversidade, tendo á vez en conta os aspectos sociais e económicos máis amplos no contexto do desenvolvemento sostible”, segundo destaca esta entidade.
2050: cambios profundos para conservar a biodiversidade
Entre 2011 e 2020, o Plan Estratéxico para a Diversidade Biolóxica impulsado polas Nacións Unidas estableceu a Visión 2050 para a Biodiversidade, que se uniu aos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable (ODS) da Axenda 2030. Este plan a longo prazo agarda que, para mediados do século XXI, as sociedades humanas poidan “vivir en harmonÃa coa natureza”, nun escenario desexable no que “a biodiversidade é valorada, conservada, restaurada e utilizada de forma racional, mantendo os servizos dos ecosistemas e un planeta san, ao tempo que se brindan os servizos esenciais para o benestar das sociedades”.
No marco deste obxectivo, tal e como explica o profesor Sebastián Villasante, “o primeiro informe de avaliación global do IPBES, publicado en 2019, concluÃu que as previsións de perda de biodiversidade para as próximas décadas obrigan a facer cambios transformadores, mesmo radicais, na nosa relación cos servizos dos ecosistemas en todo o planeta”.
O devandito informe instaba a actuar de forma decidida contra algúns dos factores que máis están a impulsar as alteracións na natureza e perda de biodiversidade, como os cambios no uso da terra, o cambio climático, a contaminación, a propagación de especies exóticas invasoras e a explotación directa dos organismos para o aproveitamento en actividades humanas. “Estes problemas afectan a todas as esferas da sociedade, polo que é necesario estudar a situación dende todos os enfoques (cientÃfico ou tecnolóxico, pero tamén económico, legal, polÃtico, social, cultural, ou ecosistémico, ente outros) e en todas as escalas de actuación, desde o local ao global”, engade o profesor Villasante. “Son accións dunha gran complexidade e que requiren dunha gran vontade de diálogo e consenso, xa que posiblemente haberá que integrar intereses de partes que, de partida, poden ser contrapostos”, sinala.
AsÃ, a consecución deste escenario para 2050 deberá ter en conta diversas dinámicas socioecolóxicas como a desigualdade, a gobernabilidade, a restauración, conservación e uso sostible da terra, do mar, a auga, a enerxÃa ou os materiais. Estes cambios transformadores obrigan a repensar e modificar, por tanto, os hábitos de produción e consumo, os sistemas alimentarios e as cadeas globais de valor.
Como coordinador do CapÃtulo 2, Villasante terá a responsabilidade, xunto co resto dos coordinadores, de que o informe cumpra cos máis altos niveis de calidade e diversidade, integrando as visións e perspectivas do coñecemento cientÃfico e tradicional garantindo que o traballo recolla de forma completa e coherente a evidencia dispoñible sobre os marcos conceptuais, metodoloxÃas e ferramentas polÃticas para xerar cambios transformadores desexables no planeta. Unha vez realizada a análise, o informe deberá avaliar cales son as accións que poderán fomentar, acelerar e manter estes cambios transformadores cara a un mundo máis sostible, marcando os pasos a seguir e como medir e seguir estes procesos.
Que é o IPBES?
O IPBES é unha organización creada en 2012 e conformada por preto de 140 paÃses. Ten por obxectivo fortalecer a colaboración entre a investigación cientÃfica e as institucións polÃticas para a toma de decisións que garantan a conservación da biodiversidade e o uso sustentable dos servizos ecosistémicos (isto é, as contribucións que os activos naturais achegan ás persoas). No marco do proceso de diálogo e colaboración tamén toman parte un amplo número de representantes das ONGs, comunidades locais, o sector privado e a sociedade civil das distintas rexións do planeta, co obxectivo de obter un amplo marco de coñecemento da realidade. Unha das súas liñas de traballo consiste na elaboración de informes, como o que agora está en marcha, para contribuÃr á toma de decisións e a adopción de polÃticas baseadas no coñecemento dispoñible e na evidencia cientÃfica.
A primeira fase do piloto do proxecto Xenoma Galicia permitiu detectar, entre os máis de 1.000 participantes aos que se lle recolleu unha mostra de sangue, 14 novos casos de alto risco para as patoloxÃas investigadas de cancro de mama e ovario hereditario, sÃndrome de Lynch e hipercolesterolemia familiar. A ConsellerÃa de Sanidade presentou esta mañá ante o Consello da Xunta un informe de situación do piloto do proxecto Xenoma Galicia. Cun investimento de 20 millóns de euros, o Goberno galego márcase o obxectivo de recompilar o ADN de 400.000 persoas. Pola porcentaxe de poboación incluÃda, Xenoma Galicia é un dos proxectos de maior envergadura do mundo. Permitirá ofrecer tratamentos farmacolóxicos individualizados, predicir o risco de enfermidades antes de apareceren para poder anticiparse a elas e evitalas grazas ao estudo do xenoma e da historia clÃnica.
No marco do Plan de Actuacións fronte aos posibles efectos das altas temperaturas sobre a saúde, a Xunta de Galicia vén de rebaixar a alerta por altas temperaturas aos niveis 1 e 2. Deste xeito, a vaga de calor iniciada pasado venres, que na xornada de onte acadou o nivel 3 de alerta en diversas áreas de Galicia, agora queda establecida nos dous primeiros niveis de alerta. En concreto, as zonas que ficarán no nivel 2 son o noroeste de Ourense, o interior de Pontevedra, asà como o Centro e a Montaña da provincia de Lugo. Pola súa banda, defÃnese o nivel de alerta 1 por vaga e calor as zonas do interior de Coruña, o sur de Lugo, Miño de Ourense, montaña de Ourense, sur de Ourense, Valdeorras, litoral de Pontevedra e a zona Miño de Pontevedra.
