jueves, 18 de septiembre de 2025
La conselleira de Traballo e Benestar, Beatriz Mato, ha advertido de que Galicia está "en alerta roja" por la "crisis demográfica", ante la pérdida de población y el envejecimiento de sus habitantes, aunque ha considerado que está "a tiempo" de reaccionar "entre todos", para lo que ha abogado por un pacto "social y de Estado". Mato ha inaugurado el congreso internacional de demografía, en Santiago de Compostela, junto a la directora xeral de Familia, Amparo González y la secretaria de Igualdad del Principado de Asturias.
La conselleira ha avisado de las "cifras alarmantes" que registra la comunidad en este apartado, pese a que, "paradójicamente", esta cuestión no es percibida por la sociedad como una de sus principales preocupaciones, al contrario de otras más "inminentes" como la situación económica o el desempleo. Ante la "realativización" de los problemas que se plantean "a medio plazo", la conselleira ha apostado por reforzar la tarea de sensibilización ciudadana. "Solo así podemos darle la vuelta a esta situación".
Entre otros motivos como la incorporación de la mujer al mercado laboral y el paro, la conselleira ha vinculado con esta problemática la caída de la nupcialidad, la aparición de otras formas de convivencia y la necesaria estabilidad emocional. Frente a la baja tasa de fertilidad y la consecuente puesta "en riesgo" del Estado de Bienestar, la titular de Traballo e Benestar ha mostrado su apoyo a las políticas "de familia y apoyo a la natalidad" que se mantengan en el tiempo, "gobierne quien gobierne" y sea "del color político que sea".
Este compromiso "estable" es preciso, según ha destacado, porque otras medidas "de parche", entre las que ha citado el cheque bebé, "no sirven para nada" si "luego" el gobierno "olvida a las familias". En este sentido, ha citado la conciliación familiar, los estímulos económicos y los recursos y servicios públicos como vías para afrontar el denominado 'invierno demográfico'. Mato ha citado el grupo e trabajo que Galicia conforma con otras cinco comunidades -Asturias, Castilla y León, Castilla-La Mancha, Aragón y Extremadura-, que trasladaron al Ejecutivo central la petición de un pacto de Estado, y también ha aludido al plan demográfico impulsado por la Xunta, con 69 actuaciones "concretas".
Ha citado el aumento de plazas de escuelas infantiles, el apoyo a los hogares y las deducciones fiscales para el fomento de la natalidad, beneficios que, según ha garantizado, el Gobierno autonómico "va a seguir aumentando". La responsable de Familia de la Xunta, Amparo González, ha hecho mención a los ponentes "de prestigio" que se dan cita en la capital gallega esta jornada, entre los que se encuentran responsables de la Unión Europea y de institutos europeos de referencia. Una mesa redonda abordará la problemática desde la perspectiva gallega con la intervención del doctor en ciencias políticas Xosé Luis Barreiro Rivas, el coordinador del grupo de investigación Game-Idega Melchor Fernández, el economista, politólogo y escritor Manuel Blanco y el catedrático de derecho constitucional Roberto Blanco Valdés.
Nota de prensa remitida por el Gabinete de Comunicación de la Xunta de Galicia:
A conselleira de Traballo e Benestar, Beatriz Mato, apelou á necesidade dun compromiso total, dun Pacto de Estado para facer fronte á crise demográfica, unha loita na que tamén debe estar involucrada toda a sociedade no seu conxunto nunha sorte de pacto social.
Así o afirmou durante a súa participación no Congreso Internacional de Demografía, impulsado polo departamento autonómico que dirixe. Neste evento, que ten como principal obxectivo a sensibilización da sociedade e a transferencia de experiencia, están a participar expertos europeos recoñecidos na materia.
A responsable autonómica cualificou o problema demográfico como estrutural e de calado, polo que a súa resposta require dun compromiso estable e continuado, máis aló de conxunturas económicas e de cores políticas.
Aínda que indicou que a solución debe partir do conxunto da sociedade, asegurou que esta resposta debe estar impulsada e liderada polas administracións públicas. Precisamente, iso é o que está a facer o Goberno galego, que traballa actualmente sobre tres liñas principais: a concienciación social e a sensibilización; a posta en marcha de novas políticas de familia e apoios á natalidade, inscritos no Plan de dinamización demográfica; e a creación de grupos de traballo con outras rexións, a nivel español e europeo, para crear sinerxias e trasladar boas prácticas.
Trátase da primeira vez na historia da autonomía que un Goberno está a liderar un Plan de dinamización demográfica, composto por 69 medidas. A sensibilización é un dos seus eixos principais, pero a articulación de novas políticas son tamén fundamentais e constitúen un paso necesario na mellora do comportamento poboacional, como demostra o exemplo de moitos países do noso contorno que, con políticas de familia axeitadas, teñen equilibrado o déficit demográfico nos últimos anos, entre os que citou o modelo nórdico, ou o caso francés.
Como proba tamén de que as políticas de conciliación funcionan citou un estudio realizado en Italia que concluíu que un 10 por cento de aumento da ratio de cobertura de escolas infantís públicas supón un incremento de 0,2 puntos no índice sintético de fecundidade. De feito, esta ten sido unha das principais apostas da área de Benestar. Grazas a este esforzo, a rede autonómica de escolas para nenos e nenas de 0-3 anos conta actualmente con 8.750 prazas, un 61 por cento máis que en 2009.
Ademais, dentro do Plan demográfico estanse deseñando novos instrumentos como as casas-niño ou o servizo de axuda no fogar para a infancia. Engádese a isto que se teñen incrementado as deducións fiscais por nacemento ou adopción dun fillo nun 20 por cento pasaron de 300 a 360 euros este ano-, unha liña de aumento que se seguirá nos próximos anos. Deste xeito, Galicia sitúase á cabeza de todas as autonomías en beneficios fiscais á natalidade.
En canto á colaboración con outras rexións afectadas pola mesma problemática, Mato lembrou que Galicia está a participar en diversos proxectos europeos como o Symbios, ou a Rede de rexións afectadas polo cambio demográfica (DCRN), da que tamén forman parte outras 40 rexións.
A cooperación estase impulsando tamén a nivel nacional. Galicia, xunto con outras 5 comunidades autónomas que están a sufrir o inverno demográfico Asturias, Castela e León, Castela A Mancha, Aragón e Estremadura-, forman parte dun grupo de traballo na procura de solucións comúns. Na última xuntanza, acordaron trasladar ao Goberno central á necesidade de acadar un Pacto de Estado. Este grupo tamén ten previsto levar a súa problemática ante a Unión Europea.
A conselleira inscribiu todas estas medidas na necesidade de facer fronte ao problema demográfico porque non vai ser posible manter nas próximas décadas a sociedade do benestar, tal e como hoxe a entendemos.
Lembrou, por exemplo, que a taxa de reemprazo poboacional sitúase en 2,1 fillos por muller en idade fértil, mentres que en Galicia actualmente non chega ao 1,1, moi lonxe de acadar a renovación xeracional. Esta caída da natalidade non é nova, xa que leva ocorrendo desde os anos 70. No 1981 a taxa caeu por primeira vez por debaixo do limiar de reemprazo, e en 1998, en época de bonanza, marcou o seu mínimo histórico.
Estas cifras supuxeron que en Galicia, desde o ano 1981, se perderan 46.000 habitantes. De continuar esta tendencia, a poboación podería caer noutras 15.000 persoas en 10 anos, polo que o número total de habitantes da comunidade autónoma en 2051 podería estar por debaixo dos que existían en 1900.
A perda da poboación non é a única consecuencia, xa que non se pode esquecer o envellecemento da poboación. En 1975 a idade media da poboación galega era de 35 anos, e hoxe sitúase nos 45,4.
Todos estes datos supoñen que, de non tomar medidas, Galicia seguirá a perder poboación en idade laboral e haberá un número crecente de maiores e, en consecuencia, das situacións de dependencia. Isto repercute na economía, de aí que a OCDE asegure que a crise demográfica vai rebaixar o crecemento do PIB europeo nun 0,7 por cento anual ao longo das próximas décadas.
No que se refire ás causas do inverno demográfico, a conselleira lembrou que todos os estudos destacan a existencia de diversos factores. Entre outros, citou a incorporación da muller ao mercado laboral, a postergamento da maternidade, os cambios na estrutura familiar ou a crise económica, aínda que apuntou que este último factor non se pode considerar de peso dado que o problema vense producindo desde os anos 70.
En resumo e para rematar, Mato apostou por seguir afondando na sensibilización da sociedade, por continuar intercambiando experiencias, por seguir deseñando novas políticas de familia para impulsar á natalidade, e por conseguir o compromiso de toda a sociedade e de todas as administracións.
O festival Internacional Intersección da Coruña presentou hoxe a programación completa da súa oitava edición que se desenvolverá do 26 de setembro ao 4 de outubro para ofrecer máis de 100 de películas independentes de 17 países e situarse como punto de encontro do cinema contemporáneo. Na Sección Galicia competirán este ano 11 filmes que viaxan da memoria íntima á mitoloxía, u da exploración ecolóxica ás identidades disidentes. Destacan, neste sentido, as proxeccións de Deuses de pedra, de Iván Castiñeiras, Maldito Espírito, de Carlos Martínez-Peñalver e Alboroque, de Sabrina Fernández Casas.
A Xunta de Galicia vén de lanzar o Protocolo de actuación contra a violencia na infancia e na adolescencia no ámbito educativo, que ten como principal obxectivo que os docentes dispoñan das ferramentas axeitadas, así como dunha folla de ruta clara para activar ante a sospeita de que algún estudante poida estar sufrindo unha situación de violencia de calquera tipo e en calquera contexto. O protocolo establece o procedemento a seguir cunha actuación coordinada do persoal educativo que asegure unha resposta rápida e eficaz e sempre orientada á protección do menor. Nel fai fincapé tanto na prevención como na detección e intervención ante casos de violencia que os estudantes poidan sufrir tanto no propio centro como no seu ámbito social e familiar.
