A intervención foi realizada pola empresa Breogán Arqueoloxía, baixo a dirección de Víctor Muñiz, profesor e investigador da Área de Medieval no campus de Ourense. A sección de arqueoloxía prehistórica do proxecto estivo a cargo de Lucía Rodríguez, investigadora predoutoral da UVigo, coa supervisión e asesoramento científico de Beatriz Comendador, titular da Área de Prehistoria. O equipo contou tamén coa participación de Miguel Ángel Álvarez, investigador posdoutoral da Área de Xeografía Física, e a colaboración de José Ángel Cid, profesor da Área de Enxeñaría Cartográfica e Xeodésica. Finalmente, a datación foi financiada polo GEAAT da Universidade de Vigo.
Un "achado prometedor"
Segundo explican desde o proxecto, na campaña realizada este ano un dos achados máis destacados foi a identificación dun burato de poste no contexto dunha estrutura circular detectada previamente grazas á prospección xeomagnética. Esta estrutura, detallan, podería ser unha cabana ou construción doméstica e será clave para comprender mellor as formas de vida e organización das comunidades prehistóricas da zona. A datación por radiocarbono realizada confirmou agora que as estruturas descubertas datan de mediados do IV milenio aC. "É a primeira vez que atopamos evidencias in situ da ocupación prehistórica no xacemento; ata agora só se coñecían restos materiais que afloraban na superficie", indican. Concretamente, detallan desde o equipo da UVigo participante no proxecto, os resultados das análises realizadas no laboratorio Beta Analytic (Miami) confirman que a plataforma noreste do conxunto arqueolóxico foi habitada por comunidades prehistóricas que vivían no val do Támega hai arredor duns 5500 anos. É un achado moi prometedor que abre novas vías de investigación. Unha futura intervención podería permitirnos coñecer completamente esta estrutura e o seu contexto, apuntan.
O equipo investigador comenta que o achado permite establecer conexións directas co xacemento de Vinha da Soutilha (Mairos, Chaves), destacando a unidade cultural existente no val do Támega durante a Prehistoria, nunha época en que as fronteiras non existían. Este descubrimento, engaden, abre un abanico de posibilidades para a investigación do pasado prehistórico, facendo do val do Támega un referente clave para a arqueoloxía da Prehistoria recente no noroeste peninsular.
Unha investigación multidisciplinar
O conxunto arqueolóxico de A Ceada das Chás/Castelo de Lobarzán atópase situado entre os núcleos de poboación de As Chás (Oímbra) e Vilaza (Monterrei), cabeceiras das parroquias homónimas. Érguese entre unha serie de outeiros que dominan unha ampla chaira situada en altura entre os vales dos ríos Támega e Búbal, o que lle confire un carácter eminentemente estratéxico. A investigación deste enclave, que conta cunha ampla historiografía que parte da Prehistoria, iniciouse en 2019 co proxecto Lobarzán, no marco dun convenio entre a Universidade de Vigo e os concellos de Oimbra e Monterrei. Nos primeiros traballos recolléronse materiais cerámicos e líticos en superficie, cuxos patróns decorativos apuntaban xa a unha cronoloxía anterior ao III milenio aC.
En 2022, no contexto da tese de doutoramento de Lucía Rodríguez Materialidade e mobilidade na Prehistoria recente no territorio do Alto Támega transfronteirizo (realizada na Universidade de Vigo baixo a dirección de Beatriz Comendador e Diego Herrero) realizouse unha prospección xeofísica en colaboración con Emmanuelle Meunier, investigadora posdoutoral financiada pola Casa Velázquez-EHEHI. Esta prospección permitiu identificar diversas anomalías no terreo, que este ano se confirmaron mediante sondaxes arqueolóxicas, reforzando a importancia do xacemento, tal e como indica o equipo investigador.