jueves, 18 de septiembre de 2025
A reprogramación metabólica considérase un selo distintivo do cancro. O chamado efecto Warburg en células tumorais é coñecido dende hai case un século, pero os factores específicos que o regulan (xeración de lactato) e os seus efectos nas células e no microambiente tumoral aínda non se coñecen ben. Neste traballo, utilizando liñas celulares de cancro de mama, cultivos primarios humanos de tumores de mama e modelos de ratos inmunodeficientes, o equipo coordinado por Román Pérez do CiMUS demostrou que o factor de transcrición POU1F1 está funcional e clinicamente relacionado coa reprogramación metabólica nas células do cancro de mama e coa activación dos fibroblastos, o tipo máis común das células da masa tumoral.
O lactato aumenta a proliferación, a migración e a invasión das células do cancro de mama. Ademais, activa os fibroblastos normais transformándoos en fibroblastos asociados ao cancro. Clinicamente, en pacientes con cancro de mama, unha maior expresión de POU1F1 e LDHA relaciónase coa formación de metástase. Os nosos datos indican que POU1F1 induce unha reprogramación metabólica por medio da regulación de LDHA en células tumorais de mama humanas, modificando tanto o fenotipo/características das células cancerosas como dos fibroblastos, e promovendo progresión tumoral, explica o primeiro asinante do artigo Anxo Martínez Ordóñez.
O papel da proteína ou factor de transcrición POU1F1 no desenvolvemento da glándula hipofis e a súa homeostase é ben coñecido. Con todo, tamén se expresa en tecidos como a mama humana. O grupo que dirixe Pérez Fernández leva varios anos estudando o papel de POU1F1 no cancro de mama, partindo de que os niveis altos de POU1F1 inducen a promoción de tumores e a metástase. Ao comezo da investigación observamos que POU1F1 inducía un claro enriquecemento na vía da glucólise. A análise bioinformática adicional non só confirmaría que o cancro de mama depende dunha maior actividade glucolítica para progresar, senón que tamén mostra unha correlación positiva entre POU1F1 e Lactato deshidrogenasa A (LDHA), a encima clave que xera lactato. Estes interesantes datos preliminares suxeriron un vínculo entre a glucólise aeróbica e POU1F1 a través da regulación de LDHA, aclara Martínez Ordóñez.
Para avaliar a hipótese de que POU1F1 podería regular o xene LDHA a nivel transcripcional, comezaron a xerar liñas celulares de cancro de mama con sobreexpresión de POU1F1 e eliminación de LDHA. Despois avaliaron as características clave in vitro da progresión do cancro. Unha vez obtiveron resultados en liña coa súa hipótese, pasaron a modelos in vivo, para os que usaron ratos inmunodeficientes. Como esperabamos, sostén Román Pérez, POU1F1 aumentou moito o volume do tumor en comparación cos controis. En colaboración co doutor Pablo Aguiar do grupo de Imaxe Molecular no IDIS, e utilizando imaxes por PET/ CTC, frecuentemente utilizadas na práctica clínica con pacientes, demostrouse unha maior captación de glicosa marcada neses tumores, que diminúe significativamente cando se elimina LDHA. Ademais, a análise de datos de pacientes con cancro de mama demostrou que a expresión de POU1 F1 / LDHA asociouse cun peor prognóstico.
Para finalizar o proxecto e dado que cada vez existían máis evidencias que conectaban a reprogramación metabólica coa modulación do microambiente tumoral, estudaron se o POU1 F1 puidese ter un impacto nos fibroblastos. Demostraron que os fibroblastos normais transformábanse cara a un fenotipo tumoral, colaborando desta forma coas propias células tumorais, inducindo unha maior progresión tumoral.
O festival Internacional Intersección da Coruña presentou hoxe a programación completa da súa oitava edición que se desenvolverá do 26 de setembro ao 4 de outubro para ofrecer máis de 100 de películas independentes de 17 países e situarse como punto de encontro do cinema contemporáneo. Na Sección Galicia competirán este ano 11 filmes que viaxan da memoria íntima á mitoloxía, u da exploración ecolóxica ás identidades disidentes. Destacan, neste sentido, as proxeccións de Deuses de pedra, de Iván Castiñeiras, Maldito Espírito, de Carlos Martínez-Peñalver e Alboroque, de Sabrina Fernández Casas.
A Xunta de Galicia vén de lanzar o Protocolo de actuación contra a violencia na infancia e na adolescencia no ámbito educativo, que ten como principal obxectivo que os docentes dispoñan das ferramentas axeitadas, así como dunha folla de ruta clara para activar ante a sospeita de que algún estudante poida estar sufrindo unha situación de violencia de calquera tipo e en calquera contexto. O protocolo establece o procedemento a seguir cunha actuación coordinada do persoal educativo que asegure unha resposta rápida e eficaz e sempre orientada á protección do menor. Nel fai fincapé tanto na prevención como na detección e intervención ante casos de violencia que os estudantes poidan sufrir tanto no propio centro como no seu ámbito social e familiar.
