miércoles, 3 de diciembre de 2025
q A pesar de que actualmente existen terapias dirixidas contra este tipo de patoloxías, como os inhibidores BRAF/MEK, aínda hai unha alta porcentaxe de pacientes que son resistentes ás mesmas e, daqueles que si responden, entre un 60 e un 80 % tamén acaban por desenvolver resistencia.
Con este reto como foco, un equipo científico internacional liderado pola investigadora María Mayán Santos desde o grupo CellCOM do CINBIO, o Centro de Investigación en Nanomateriais e Biomedicina da Universidade de Vigo e pertencente á Rede CIGUS, descubriu un novo mecanismo molecular capaz de restrinxir a capacidade das células tumorais para preparar o seu ADN, unha das principais formas de defensa fronte aos fármacos. A investigación, que baixo o título Cx43 enhances response to BRAF/MEK inhibitors by reducing DNA repair capacity acaba de ser publicada nunha das revistas científicas máis prestixiosas do mundo como Nature Communications, identifica á proteína conexina 43 como unha nova e potente diana terapéutica capaz de frear o crecemento dos tumores e evitar a aparición de resistencia aos tratamentos e, incluso, revertela unha vez que esta xa se produciu.
Un proxecto multidisciplinar e internacional que, froito de máis de sete anos de traballo e colaboración entre vinte centros de investigación españois e europeos, nos permitiu descubrir un mecanismo que fai ás células tumorais máis vulnerables á morte celular, subliña Mayán. O estudo contou con financiamento europeo a través do programa Horizon 2020, ademais de financiamento nacional do Ministerio de Ciencia, Innovación y Universidades, e da Xunta de Galicia.
A conexina 43, clave para frear a reparación de células cancerosas
O traballo desvela por que este tipo de células tumorais se desfán da proteína conexina 43 para poder sobrevivir e como, ao restaurala, os tumores poden ser conducidos á morte celular. Un mecanismo que reduce o crecemento tumoral e prevé recaídas en modelos preclínicos animais.
Esta proteína interfire coa vía principal que utiliza a célula cancerosa para reparar o dano no seu ADN. Actúa como un freo, obrigando á célula a usar vías de reparación alternativas moito menos eficaces e, como resultado, o dano acumúlase ata un punto insostible, provocando que a célula entre nun estado de non proliferación ou directamente morra, explica a investigadora principal do estudo, María Mayán.
Este efecto multiplícase ao combinalo con fármacos que tamén danan o ADN das células tumorais, como os inhibidores de BRAF/MEK, desencadeando o que se coñece como letalidade sintética. Os descubrimentos realizados suxiren que a combinación estratéxica de conexina 43 con terapias dirixidas podería previr a aparición de resistencia e, incluso, inducir a morte de células que xa se volveron resistentes.
Cabalos de Troia para levar a proteína ás células
Baseándose nestes resultados, o equipo liderado por María Mayán deseñou e patentou unha innovadora estratexia terapéutica para levar a conexina 43 ao núcleo das células tumorais. Utilizan nanovesículas pequenas partículas que as células liberan de forma natural e modifícanas xeneticamente para que actúen como cabalos de Troia, transportando a proteína e tamén o seu ARN mensaxeiro.
Segundo explica Mayán, xa xeramos unha estratexia terapéutica eficaz, demostrada como proba de concepto neste estudo. Agora estamos a buscar apoio para poder chegar aos pacientes nun futuro. A coordinadora do proxecto confía en que este avance sente as bases de novos estudos sobre a resistencia ao tratamento en cancro, pero tamén para o desenvolvemento de futuras terapias en pacientes con melanoma e outros tumores agresivos, como o cancro colorrectal, de pulmón ou de mama, que presenten este tipo de mutacións.
Ciencia de vangarda con selo galego
A pesar da dificultade do proxecto, este traballo demostra a importancia da investigación feita en colaboración para poder xerar novo coñecemento sobre o cancro, asegura a doutora Mayán, quen tamén destaca o valor da ciencia de vangarda feita deste Galicia e desde España como unha maneira de mellorar a percepción do noso país, pero tamén de formar á nova xeración de científicos e científicas altamente capacitados, que logran atopar oportunidades tanto dentro como fóra de Europa. Isto é algo que me fai moi feliz.
A Cidade da Cultura convida ás familias a descubrir a programación do Nadal no Gaiás, que hoxe arrinca coa apertura da instalación Soños de Argonautas. Esta proposta da arquitecta Nuria Prieto converte o Hall de Tirantes do Museo nunha paisaxe, feita con materiais de reciclaxe, de esferas luminosas e corredores inchables, presidida pola súa xa tradicional árbore de madeira. Ao longo de máis dun mes, o Gaiás acollerá un feixe de actividades que inclúen espectáculos teatrais e musicais, obradoiros familiares, visitas guiadas, realidade virtual ou un escape room.
O Programa de Desenvolvemento Rural (PDR) de Galicia 2014-2022 acada un grao de execución do 94,9 %, dato superior á media tanto dos programas españois como europeos. Así, a media nacional sitúase no 91,8 % e a europea no 93,7 %. O PDR de Galicia ten unha dotación de 1.606 millóns de euros de gasto público total, dos cales 1.224 millóns corresponden a fondos Feader. Tendo en conta as previsións dos organismos xestores competentes, agárdase que o volume de pagamentos materializados neste mesmo mes de decembro supere o 99 % para o conxunto do programa, segundo subliñou Atán, quen mañá participará tamén na sesión de peche destas xornadas de traballo xunto co director xeral da PAC e do Control da Cadea Alimentaria, Juan José Cerviño.
