miércoles, 9 de julio de 2025
q A pesar de que actualmente existen terapias dirixidas contra este tipo de patoloxías, como os inhibidores BRAF/MEK, aínda hai unha alta porcentaxe de pacientes que son resistentes ás mesmas e, daqueles que si responden, entre un 60 e un 80 % tamén acaban por desenvolver resistencia.
Con este reto como foco, un equipo científico internacional liderado pola investigadora María Mayán Santos desde o grupo CellCOM do CINBIO, o Centro de Investigación en Nanomateriais e Biomedicina da Universidade de Vigo e pertencente á Rede CIGUS, descubriu un novo mecanismo molecular capaz de restrinxir a capacidade das células tumorais para preparar o seu ADN, unha das principais formas de defensa fronte aos fármacos. A investigación, que baixo o título Cx43 enhances response to BRAF/MEK inhibitors by reducing DNA repair capacity acaba de ser publicada nunha das revistas científicas máis prestixiosas do mundo como Nature Communications, identifica á proteína conexina 43 como unha nova e potente diana terapéutica capaz de frear o crecemento dos tumores e evitar a aparición de resistencia aos tratamentos e, incluso, revertela unha vez que esta xa se produciu.
Un proxecto multidisciplinar e internacional que, froito de máis de sete anos de traballo e colaboración entre vinte centros de investigación españois e europeos, nos permitiu descubrir un mecanismo que fai ás células tumorais máis vulnerables á morte celular, subliña Mayán. O estudo contou con financiamento europeo a través do programa Horizon 2020, ademais de financiamento nacional do Ministerio de Ciencia, Innovación y Universidades, e da Xunta de Galicia.
A conexina 43, clave para frear a reparación de células cancerosas
O traballo desvela por que este tipo de células tumorais se desfán da proteína conexina 43 para poder sobrevivir e como, ao restaurala, os tumores poden ser conducidos á morte celular. Un mecanismo que reduce o crecemento tumoral e prevé recaídas en modelos preclínicos animais.
Esta proteína interfire coa vía principal que utiliza a célula cancerosa para reparar o dano no seu ADN. Actúa como un freo, obrigando á célula a usar vías de reparación alternativas moito menos eficaces e, como resultado, o dano acumúlase ata un punto insostible, provocando que a célula entre nun estado de non proliferación ou directamente morra, explica a investigadora principal do estudo, María Mayán.
Este efecto multiplícase ao combinalo con fármacos que tamén danan o ADN das células tumorais, como os inhibidores de BRAF/MEK, desencadeando o que se coñece como letalidade sintética. Os descubrimentos realizados suxiren que a combinación estratéxica de conexina 43 con terapias dirixidas podería previr a aparición de resistencia e, incluso, inducir a morte de células que xa se volveron resistentes.
Cabalos de Troia para levar a proteína ás células
Baseándose nestes resultados, o equipo liderado por María Mayán deseñou e patentou unha innovadora estratexia terapéutica para levar a conexina 43 ao núcleo das células tumorais. Utilizan nanovesículas pequenas partículas que as células liberan de forma natural e modifícanas xeneticamente para que actúen como cabalos de Troia, transportando a proteína e tamén o seu ARN mensaxeiro.
Segundo explica Mayán, xa xeramos unha estratexia terapéutica eficaz, demostrada como proba de concepto neste estudo. Agora estamos a buscar apoio para poder chegar aos pacientes nun futuro. A coordinadora do proxecto confía en que este avance sente as bases de novos estudos sobre a resistencia ao tratamento en cancro, pero tamén para o desenvolvemento de futuras terapias en pacientes con melanoma e outros tumores agresivos, como o cancro colorrectal, de pulmón ou de mama, que presenten este tipo de mutacións.
Ciencia de vangarda con selo galego
A pesar da dificultade do proxecto, este traballo demostra a importancia da investigación feita en colaboración para poder xerar novo coñecemento sobre o cancro, asegura a doutora Mayán, quen tamén destaca o valor da ciencia de vangarda feita deste Galicia e desde España como unha maneira de mellorar a percepción do noso país, pero tamén de formar á nova xeración de científicos e científicas altamente capacitados, que logran atopar oportunidades tanto dentro como fóra de Europa. Isto é algo que me fai moi feliz.
O Festival Abanea celebrará entre o 16 e o 20 de xullo a súa cuarta edición cun programa de danza contemporánea de distintos estilos que distribuirá 15 funcións de nove compañías entre os concellos de Ames, Outes, Marín, Foz e Celanova. ISMO Cultura, colectivo organizador do encontro, estenderá así a súa actividade de exhibición e dinamización ás catro provincias. A bailarina Andrea Castro presentou a primeira fase do espectáculo Lola y los lamentos, como artista seleccionada para o acompañamento bienal 20252026 co que o festival apoia procesos de creación de artistas emerxentes e que nesta edición terá como resultado a estrea de 'A mona de seda'.
As diversas actividades do festival terán lugar do 28 de xullo ao 1 de agosto no claustro do Mosteiro de San Salvador de Celanova. A actuación que inaugurará a cita será a da Banda de Música de Celanova con James Morrison, un concerto único en España que terá lugar ás 20,30 horas. Ademais deste, subirán ao escenario a Boston Brass de Estados Unidos, Abraham Cupeiro coa Orquestra Gaos e pechará a edición o Hércules Brass Ensemble dirixido por Isabel Rubio e coa Boston Brass e Adam rapa como solistas. Así, os concertos complementaranse con cinco días de actividades formativas para un centenar de estudantes procedentes de distintas comunidades autónomas. Clases de alto nivel da man dalgúns dos participantes nas actuacións e un seguimento continuo e individualizado que garante un acompañamento pedagóxico para o alumnado que xa leva participado en varias edicións consecutivas do festival.
