miércoles, 22 de octubre de 2025
Financiado polo Ministerio de Ciencia e Innovación, coordinado por atlanTTic e coa participación da Universidade de Santiago de Compostela, no proxecto tomaron parte 13 investigadores e investigadoras, que contaron coa colaboración de diversas asociacións e centros de maiores como Afaga (Asociación de Familiares y Enfermos de Alzhéimer y otras Demencias de Galicia), o Centro de dÃa Parque Castrelos, o Centro Veciñal e Cultural de Valladares e o Coro Senior da UVigo.
Na apertura da xornada participaron Belén Rubio, vicerreitora de Investigación, Transferencia e Innovación da Universidade de Vigo e MartÃn Llamas, director de atlanTTic e integrante do equipo de investigación do proxecto, que presentou ademais de Sapiens outras iniciativas que se están a levar a cabo no centro no ámbito da detección temperá de enfermidades, como Celia ou Visia.
Ferramentas dixitais con IA
Luis Anido Rifón, responsable do proxecto Sapiens, investigador de atlanTTic e catedrático da Escola de EnxeñarÃa de Telecomunicación, xunto ao persoal investigador do proxecto, Noelia Lago, Moisés Pacheco e Iván Otero, foron os encargados de presentar os principais avances e resultados acadados. Ao abeiro do proxecto deseñáronse varias ferramentas tecnolóxicas adestradas con Intelixencia Artificial (IA) e técnicas de Machine Learning, DigiMoca e DigiYesavage, asistentes conversacionais intelixentes tipo Alexa, cos que se realizaron estudos e cribados con persoas maiores e tests de validación da súa usabilidade cos propios usuarios. Unhas probas coas que se miden aspectos como a atención, a velocidade de resposta ou a memoria da persoa que interactúa coa ferramenta.
No acto de presentación dos resultados do proxecto, o equipo de Sapiens destacou a importancia da detección temperá de enfermidades neurodexenerativas como Alzhéimer e Párkinson ou outros trastornos como a depresión, para unha maior rapidez na intervención da enfermidade, asà como unha eficacia do tratamento, que repercute enormemente na calidade de vida das e dos pacientes e reduce o impacto destas doenzas.
Retos das TIC e a detección temperá de deterioro cognitivo
A xornada incluÃu unha mesa redonda na que participaron Iván RarÃs, xerente do Clúster de Saúde de Galicia; Roberto González Novas, responsable de Innovación de DomusVi; César Bugallo, presidente de Fagal (Federación Alzhéimer Galicia); Carlos Spuch, neurocientÃfico do Instituto de Investigación Sanitaria Galicia Sur e que moderou MartÃn Llamas. Os participantes na mesa abordaron os principais retos do uso da tecnoloxÃa e da detección temperá do deterioro cognitivo en persoas maiores, desde diferentes perspectivas, ademais da investigación, como a do ámbito clÃnico, a das persoas usuarias e das familias, ou a das entidades que ofrecen servizos tanto en residencias como domiciliarios.
Algúns dos retos que puxeron enriba da mesa os participantes na sesión foron a necesidade dunha estandarización no tratamento dos datos dos pacientes e a capacitación do persoal médico no emprego destas tecnoloxÃas, ao tempo que tamén destacaron a importancia dun proceso de co-creación destas ferramentas dixitais coas propias persoas usuarias.
En torno ao 75% do alumnado galego de 5º e 6º de Primaria e de ESO dispón de teléfono móbil e a maiorÃa conéctase a internet practicamente a diario, segundo se desprende da V Enquisa de diagnose da convivencia 2025. O estudo consta dun amplo bloque sobre a convivencia nos centros escolares tanto para alumnado de ensino obrigatorio (Primaria e ESO) como postobrigatorio (Bacharelato e Formación Profesional) e outro bloque enfocado aos hábitos sociais do alumnado, que se introduciou por primeira vez na enquisa de 2023. Arredor do 90% do alumnado (91,6% dos estudantes de 5º e 6º de Educación Primaria, o 84,33% dos de ESO e os 78,83% dos de ensinanzas postobrigatorias) afirman que nunca ou case nunca recibiu condutas intimidatorias por estes medios.
Reinventio combina números de ilusionismo, acrobacias e danza contemporánea nunha proposta de 90 minutos que aborda a ilusión, a superación e o espÃrito transformador do Camiño de Santiago. A dirección artÃstica corre a cargo do ilusionista ferrolán MartÃn Varela, xunto coa coreógrafa Mercedes Suárez e a compañÃa Druida Danza, profesionais galegos de ampla traxectoria que integran elementos de danza clásica e contemporánea con técnicas circenses innovadoras, acompañadas dun coidado deseño escenográfico, musical e lumÃnico que reforza o carácter visual e emocional do espectáculo.
