jueves, 23 de octubre de 2025
O artigo, publicado en Journal of Archaeological Science: Reports, dá conta de como neste perÃodo histórico comezarÃa un proceso de deforestación para a creación de campos de cultivo de cereal e pastos. Con todo, o estudo que acaba de ver a luz constata como os perÃodos Baixomedieval e Modernos representan os momentos de maior actividade na reconfiguración da paisaxe socalcada de Samos, evidenciando que o mosteiro actuou como axente de ordenación do territorio en Galicia e no Bierzo.
O mosteiro de Samos remóntase, polo menos, ao ano 665, tal e como se deduce dunha inscrición, hoxe perdida, que estaba nos muros do claustro da porterÃa na que se indica que foi reconstruÃdo polo bispo de Lugo Ermefredo. “O mosteiro erixiuse durante a Idade Media nun dos máis poderosos de toda Europa e tiña posesións en diversos lugares de Galicia e o Bierzo”, apuntan dende o proxecto ARPAMED —no que se enmarca a investigación—, liderado polo profesor da USC, José Carlos Sánchez Pardo. “Os mosteiros foron importantes centros de poder ao longo da historia, algúns deles, abarcando posesións ao longo de amplas rexións xeográficas. Estes eran centros relixiosos pero tamén cumprÃan importantes funcións sociais, culturais, agrÃcolas e mesmo industriais”, engaden á hora de xustificar a relevancia da investigación. Noemà Silva-Sánchez do Incipit-CSIC é a primeira autora do traballo que tamén asinan Tim Kinnaird de St Andrews, Marcos Fernández-Ferreiro da USC, EstefanÃa López-Salas da UDC, Sam Turner da Universidade de Newcastle e José Carlos Sánchez Pardo da USC.
Os socalcos son terras de cultivo contidas por un valado de pedra nun terreo moi pendente. En concreto, os dous socalcos abordados nesta investigación presentan fases de socalcamento nos séculos XIII e XVII. Con todo, investigacións en marcha poderÃan achegar novas evidencias, particularmente para os primeiros perÃodos de funcionamento do mosteiro na alta Idade Media. “Hai que ter en conta que unha vez que se constrúen, os socalcos agrÃcolas poden manterse en activo durante varios séculos e, en ocasións, os procesos de mantemento poden borrar evidencias de manexo máis antigas, polo que son máis difÃciles de detectar”, explican.
A partir da análise palinolóxica do sedimento dos socalcos evidenciouse que, xa dende a Idade do Ferro, na paisaxe dominarÃa un mosaico composto por campos de cereal, pastos e formacións boscosas de carballo e castiñeiro. Con todo, analizando a información contida nos textos medievais, apréciase a significación que tiñan as maceiras, a vide e o liño para a comunidade monástica. Estes cultivos, ou ben non son distinguibles mediante análises polÃnicas, ou ben adoitan aparecer infrarrepresentados. “A investigación salienta a importancia de apostar pola combinación de aproximacións interdisciplinarias para estudar non só os cambios fÃsicos nas paisaxes, senón aspectos sociais relacionados coa xestión dos recursos no pasado e que, sen dúbida, deixaron a súa pegada nas paisaxes culturais do presente”, apuntan dende o equipo investigador.
O mosteiro de Samos pertence á orde dos beneditinos que, xunto con outras ordes monásticas como o CÃster, tiveron un gran peso na expansión dos cultivos de vide e maceiras en toda Europa. Noemà Silva Sánchez, investigadora do INCIPIT-CSIC, coordinou o paquete de paleoambiente, incluÃndo o estudo xeoquÃmico e palinolóxico dos socalcos, asà como a análise histórica relativa aos usos da terra. Investigadores das Universidade de Newcastle e Saint Andrews levaron o peso das datacións por OSL, e investigadores da USC e UDC fixeron o baleirado da información contida nos textos medievais e modernos empregados no estudo (Tombo de Samos e Apeos da freguesÃa de Samos).
A Xunta reclamará de novo en Bruxelas unha PolÃtica Agraria Común ben dotada, con financiamento suficiente e con fondos especÃficos e diferenciados, como ata o de agora, que permitan apoiar a renda dos agricultores e gandeiros e garantir o impulso ao desenvolvemento rural e afianzar as medidas de remuda xeracional. Asà o avanzou a conselleira do Medio Rural, MarÃa José Gómez, en resposta a unha pregunta parlamentaria sobre este asunto e na que reiterou o rexeitamento de Galicia á proposta da UE para a vindeira PAC a partir de 2028, polo centralismo desta nova polÃtica, cunha arquitectura baseada nun fondo único para os estados membros que resulta lesiva para a nosa comunidade.
A Xunta porá en marcha no 2026 unha Oficina de Atracción de Talento que coordinará todas as medidas en materia de emprego destinadas aos galegos e galegas do exterior que deciden retornar para traballar na súa terra, asà como as iniciativas dirixidas a favorecer a contratación planificada de persoas traballadoras de 3º paÃses por parte de empresas da nosa comunidade. Deste xeito, Galicia consolidará un modelo propio que aposta por captar persoas traballadoras de xeito ordenado e sempre en base a un emprego de calidade -por conta allea ou emprendendo-.
