lunes, 30 de junio de 2025
Agora, case 100 anos despois, un proxecto cientÃfico tratará de recuperar unha pequena parte do que Praia América foi no pasado.
à fronte desta iniciativa está a empresa Hydrosphere, spin-off da Universidade de Vigo, xurdida do grupo de investigación en ecoloxÃa costeira, EcoCost. A súa proposta, en colaboración co grupo de investigación XM1 do Centro de Investigación Mariña da Universidade de Vigo, o Concello de Nigrán, o Instituto de Investigacións Mariña e a delegación do CSIC en Galicia, foi unha das seleccionadas pola Fundación Española para la Ciencia y TecnologÃa nunha convocatoria de axudas para fomentar o coñecemento cientÃfico entre a sociedade e incentivar as actividades de ciencia cidadá.
O proxecto, denominado Microrreservas de praia: a concienciación social como elemento clave na recuperación de areais, ten como finalidade crear unha pequena reserva natural en Praia América para, a través deste espazo, “mudar o concepto que se ten das praias e dos sistemas dunares como espazos puramente de ocio cara unha mirada máis sostible, centrada no valor ecolóxico e no uso compartido destes importantÃsimos ecosistemas litorais”. Deste xeito, ademais de recuperar e protexer a riqueza do ecosistema desta zona, tamén se converte nunha aula educación ambiental in situ na que os centros educativos da contorna están a desenvolver actividades cientÃficas e de concienciación. Xa de cara aos meses de verán os obradoiros e talleres estarán abertos a toda a cidadanÃa.
2000 metros cadrados para a renaturalización
O obxectivo desta iniciativa é poñer en valor o patrimonio natural dunha praia que actualmente está orientada ao ocio, achegando o coñecemento cientÃfico á cidadanÃa e facéndoa partÃcipe da súa conservación e renaturalización. Para conseguilo, crearase unha microrreserva de preto de 2000 metros cadrados que permitirá restrinxir a intervención humana nesta zona e evitar o impacto causado por actividades como as pisadas continuas ou os labores de limpeza. Deste xeito manterase esta zona libre de alteracións e favorecerase unha renaturalización progresiva, ao tempo que se emprega como aula viva de educación ambiental, onde impartir talleres didácticos. Nas próximas semanas está previsto comezar coa instalación do valado que delimitará a zona e tamén se están deseñando unha serie de paneis informativos sobre os ecosistemas dunares. Estes puntos informativos, explican dende Hydrosphere, tamén incluirán imaxes das dunas de Lourido na década de 1940, “para que poidamos reflexionar sobre o enorme cambio que sufriron dende aquela”.
A primavera para centros educativos, o verán para a cidadanÃa
O proxecto está estruturado en dous perÃodos. Dende febreiro e ata maio os protagonistas están a ser os colexios e institutos da contorna, mentres que nos meses de verán as actividades serán abertas a toda a cidadanÃa e de balde e desenvolveranse nas fins de semana en horario de mañá.
Os obradoiros céntranse tanto na zona dunar como na de arribazón. No primeiro caso comprenderán observación e identificación de flora e fauna, plantación de especies autóctonas ou eliminación de invasoras. No segundo caso consistirán na recollida de algas para identificar, mostraxe cientÃfica para observar macrofauna, identificación taxonómica, observación de microplásticos e avaliación do seu impacto no medio ambiente. Ademais, o persoal investigador tamén traballará ao longo do areal para estudar o tipo de sedimento e a súa orixe e para realizar perfÃs topográficos que acheguen información sobre a morfoloxÃa da praia e a súa dinámica.
Tras un primeiro obradoiro co alumnado de 4º da ESO do IES Val Miñor, esta semana foi o estudantado do Centro Ocupacional Juan MarÃa o que se achegou a esta aula aberta de natureza. Puideron percorrer a liña de arribazón da praia, observando os restos que alà aparecÃan deixados polas mareas. Ademais de moitas algas, atoparon tamén restos de plantas mariñas, o que deu pé a explicar as diferenzas entre plantas e algas, e aprenderon a distinguir os sempre sorprendentes ovos de raias e tiburóns que tamén chegan a praia. Atoparon tarugos ou palillos de batea e restos de cabos e redes, planteandose asà a gran problemática do lixo mariño. Tamén recolleron algas da zona de arribazón para logo hidratalas en bandexas, e, coa axuda de lupas, guÃas e libros, observalas con máis detalle e identificar algunhas das especies máis comúns. Ademais, aproveitaron estas algas para aprender a facer un algario.
Un ecosistema en perigo
Dende Hydrosphere explican que, a diferenza das dunas próximas á desembocadura do rÃo MuÃños, nas que hai anos se levaron a cabo accións de recuperación, a zona de Lourido está “moi deteriorada e ten moi pouca diversidade”. O obxectivo do proxecto é que as especies de plantas que xa case desapareceron poidan recolonizar este espazo de forma natural, igual que sucedeu na zona próxima ao rÃo.
Neste tipo de dunas, explican, a vexetación está moi especializada e adaptada para soportar fortes ventos, unha grande inestabilidade do substrato, grandes cantidades de sal, escaseza de nutrientes, moi pouca retención de humidade e a abrasión mecánica que se produce ao limpar os areais. Para sobrevivir desenvolveron unha serie de adaptacións, como raÃces moi profundas e potentes para chegar ata a auga e fixarse con forza ao solo; formas redondeadas e deitadas para resistir fortes ventoso ou follas carnosas para almacenar auga. “Todas estas caracterÃsticas fan destas plantas litorais especies únicas que soamente poden sobrevivir en condicións moi concretas. Polo tanto, se estes hábitats dunares desaparecen, tamén desaparecerán as especies que viven neles”. Entre elas está a Azucena de mar, incluÃda no catálogo de especies ameazadas ou catalogadas como “en perigo de extinción” nalgunhas rexións ou a Paxariños, endemismo da costa atlántica da penÃnsula ibérica e de Francia.
A primeira fase do piloto do proxecto Xenoma Galicia permitiu detectar, entre os máis de 1.000 participantes aos que se lle recolleu unha mostra de sangue, 14 novos casos de alto risco para as patoloxÃas investigadas de cancro de mama e ovario hereditario, sÃndrome de Lynch e hipercolesterolemia familiar. A ConsellerÃa de Sanidade presentou esta mañá ante o Consello da Xunta un informe de situación do piloto do proxecto Xenoma Galicia. Cun investimento de 20 millóns de euros, o Goberno galego márcase o obxectivo de recompilar o ADN de 400.000 persoas. Pola porcentaxe de poboación incluÃda, Xenoma Galicia é un dos proxectos de maior envergadura do mundo. Permitirá ofrecer tratamentos farmacolóxicos individualizados, predicir o risco de enfermidades antes de apareceren para poder anticiparse a elas e evitalas grazas ao estudo do xenoma e da historia clÃnica.
No marco do Plan de Actuacións fronte aos posibles efectos das altas temperaturas sobre a saúde, a Xunta de Galicia vén de rebaixar a alerta por altas temperaturas aos niveis 1 e 2. Deste xeito, a vaga de calor iniciada pasado venres, que na xornada de onte acadou o nivel 3 de alerta en diversas áreas de Galicia, agora queda establecida nos dous primeiros niveis de alerta. En concreto, as zonas que ficarán no nivel 2 son o noroeste de Ourense, o interior de Pontevedra, asà como o Centro e a Montaña da provincia de Lugo. Pola súa banda, defÃnese o nivel de alerta 1 por vaga e calor as zonas do interior de Coruña, o sur de Lugo, Miño de Ourense, montaña de Ourense, sur de Ourense, Valdeorras, litoral de Pontevedra e a zona Miño de Pontevedra.
