domingo, 23 de noviembre de 2025
Nela, o autor avoga por unha idea naquel intre absolutamente revolucionaria: o modelo heliocéntrico do universo, coa Terra xirando ao redor do Sol, fronte ao xeocéntrico co Sol xirando a redor da Terra- imperante ata daquela.
Editado polo Servizo de Publicacións da Uvigo, O libro que ninguén puido ler permite achegar na súa propia lingua á sociedade galega un dos textos científicos máis relevantes da historia. Trátase dun conxunto de textos científicos cos que Copérnico sabía que abriría a caixa de Pandora, polo que dubidou moito antes de dalos a coñecer, facéndoo finalmente en 1543. O primeiro exemplar chegou ás súas mans o 24 de maio dese mesmo ano, estando el xa no seu leito de morte, a salvo de represalias. O texto non tardou en pasar a formar parte da lista de libros prohibidos pola Igrexa Católica, pero, co tempo, non se puido evitar que outros tomasen a testemuña, sufrindo por iso duros castigos: Giordano Bruno morrerá na fogueira, e Galileo Galilei deberá abxurar en público desta idea.
En homenaxe a estes continuadores das ideas de Copérnico, a obra inclúe a tradución ao galego da sentenza que condenou a Galileo en 1633 e a abxuración que se viu obrigado a pronunciar para salvar a vida, documentos de grande interese histórico, tal e como destacan os autores. Ademais na obra presentamos un estudo polo miúdo do texto, explicando os seus aspectos matemáticos e incorporando datos relevantes sobre o contexto histórico, salienta Alonso, quen recalca o feito de que, precisamente por este motivo, a obra pode interesar tanto aos que se acheguen a el como curiosidade científica como histórica.
Ciencia e humanidades, lonxe de ser antagónicas son complementarias
A tradución fíxose directamente ao galego dende a versión orixinal en latín grazas ao profesor Raúl G. Pato. A necesidade da tradución estaba clara e contabamos co apoio da Universidade a través do Servizo de Publicacións, pero nós somos docentes de Matemáticas e o texto orixinal a traducir, de 1543, estaba en latín, explican os docentes da UVigo. E aí tiveron a inmensa fortuna de atopar ao profesor Raúl Gómez Pato, a quen non coñecían, pero que dende o primeiro momento se comprometeu a axudalos. El foi o encargado de traducir o texto directamente ao galego dende o latín. Honradamente, este libro non tería visto a luz de non ser pola súa intervención. Foi a nosa primeira colaboración, e oxalá non sexa a última, pois o contacto entre docentes da Universidade e de centros de ensino medio é moi beneficioso para todos, recalca Alonso, recalcando a idea de que o libro é un exemplo de colaboración entre o ensino universitario e o secundario, ademais de pór de manifesto que as Humanidades e a Ciencia, lonxe de ser antagónicas, son complementarias.
Matemáticos comprometidos coa divulgación científica en galego
Esta non é, nin moito menos, a primeira obra divulgativa realizada de xeito conxunto polos docentes Nicolás Alonso e Miguel Mirás. Ás súas costas contan xa con traballos como a tradución do libro Arenarius de Arquímedes, considerado o primeiro texto de divulgación científica da historia, e o libro Mate-glifos. Orixe e evolución dos símbolos en matemáticas, o único texto a nivel mundial que amosa a historia da ciencia numérica acompañada de anécdotas, problemas clásicos e crebacabezas.
Na nosa opinión o galego goza dunha produción literaria dun nivel excelente, cun abano importante de autoras e autores que proporcionan unha literatura variada e de calidade, pero por desgraza non se pode dicir o mesmo no campo científico, salienta Alonso, quen considera que neste eido hai dúas tarefas pendentes: a divulgación científica, por unha banda, e a tradución de textos científicos, pola outra. A nosa intención nestes últimos anos é paliar no posible este baleiro e desta volta tocou actuar traballando no segundo dos apartados, salientan os autores, ao que engaden que tamén se trata de desbotar de vez a idea de que a nosa lingua non é útil para facer ou falar de ciencia. Se persoas da talla de Copérnico falan galego, que persoa culta pode negarse a facelo?.
As persoas interesadas en mercar este libro poden consultar os puntos de venda na web do Servizo de Publicacións.
A conselleira do Mar, Marta Villaverde, denunciou na 53ª Asemblea Xeral da Conferencia de Rexións Periféricas Marítimas (CRPM) a actuación contraditoria da Comisión Europea que pretende reformar a Política Pesqueira Común (PPC) á vez que recorta un 67 % o fondo específico para pesca na súa proposta de novo Marco Financeiro Plurianual (MFP) 2028-2034. Así, sinalou que esta proposta do Executivo comunitario amosa un absoluto descoñecemento das necesidades do sector, ocasionando o rexeitamento unánime na comunidade.
O 61,4% dos galegos e galegas dispón de competencias básicas ou avanzadas e o 37,7% conta con competencias dixitais avanzadas, a menos de dous puntos da media estatal, situándose no oitavo lugar entre as comunidades autónomas. Son datos publicados polo INE sobre os Fogares e as TIC, analizados polo Observatorio da Sociedade da Información da Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia, que sinalan que o 92,5% dos galegos e galegas de 16 a 74 anos usan internet e o 56,7% comprou online nos últimos tres meses, un 5,8% máis que o ano anterior.
