martes, 1 de julio de 2025
Así o recolle un artigo sobre os factores de uso dos antibióticos en España do CIBER de Epidemioloxía e Saúde Pública (CIBERESP) publicado en Plos One e dirixido polo grupo de Adolfo Figueiras, do Instituto de Investigación Sanitaria de Santiago (IDIS), no que toma parte a USC. Esta investigación é o traballo final do Master de Saúde Pública da súa primeira autora, Olalla Vázquez Cancela.
A maior parte do uso de antibióticos do 80% ao 90% prodúcese no ámbito ambulatorio. Asemade, o seu consumo en España non só ocupa o primeiro lugar entre os países desenvolvidos máis de 40 Dose Diarias Definidas (DDD) por 1.000 habitantes ao ano, senón que as súas cifras seguen aumentando. O estudo levouse a cabo en Galicia, con altos niveis, de ata 23 DDD por 1.000 habitantes por ano.
Este traballo, realizado en 75 participantes, perseguía explorar os coñecementos, opinións e actitudes da poboación xeral respecto aos antibióticos e as resistencias por medio de 11 grupos focais, a metodoloxía máis apropiada para comprender e describir en profundidade hábitos e comportamentos na sociedade, segundo os investigadores.
Segundo explica Adolfo Figueiras, coordinador deste estudo, nos últimos anos, as resistencias bacterianas a antibióticos representan un importante problema de saúde pública e a asociación entre a utilización, consumo e diseminación das resistencias antimicrobianas a nivel comunitario, onde a incidencia de uso é maior, apenas presenta dúbidas. A poboación, como consumidora de antibióticos, desempeña un papel clave no seu desenvolvemento.
Os investigadores, a través de varias sesións cos participantes no estudo, identificaron varias actitudes e crenzas que poderían explicar o uso inadecuado de antibióticos na poboación: falta de coñecementos, problemas na relación médico-paciente, de adherencia ao tratamento e consumo sen prescrición médica. En canto á idade, destacan en maiores de 65 anos, as carencias no coñecemento dos antibióticos, así como das consecuencias do seu consumo; e en menores desa idade, a mala relación médico-paciente. Neste punto, a maioría dos pacientes neste rango de idade queixáronse do trato e da falta de información por parte dos facultativos, o que afecta á confianza no xuízo médico, presionándoos para que lles receiten antibióticos porque non se lles informa correctamente do que padecen.
Confusión entre resistencias e tolerancia
A primeira asinante do estudo, Olalla Vázquez, explica pola súa banda que é importante ter en conta que en ningún dos grupos a información sobre as resistencias procede do sector sanitario. En moitas ocasións, as crenzas da poboación sobre as resistencias son erróneas. Trátase dun fenómeno por moitos descoñecido e, a miúdo, percíbese como un problema individual, confundindo este termo co de tolerancia a medicamentos. Isto fainos pensar que existe unha mala transmisión da información entre o sistema sanitario e a poboación en canto ás resistencias antimicrobianas e ao uso dos antibióticos.
Grazas aos resultados destes traballos, permítese identificar que factores ou actitudes parecen estar a xogar un papel máis importante en como a poboación usa os antibióticos, e as consecuencias que iso ten a nivel de saúde pública. Así se facilitará o deseño de enquisas que permitan medir os niveis de coñecemento con respecto aos antibióticos e ás resistencias, así como deseñar futuras estratexias e intervencións educativas dirixidas a cada subgrupo específico e encamiñadas a modificar as actitudes relacionadas cos hábitos que interveñen de maneira máis directa no uso dos antibióticos. Con iso, contribuiremos a mellorar a utilización de antibióticos e, potencialmente, solucionar un dos retos deste século: a emerxencia de xermes resistentes, conclúe Juan Vázquez Lago, tamén participante neste traballo.
En conxunto, os efectos adversos dos antibióticos, a ineficacia e a resistencia é unha das maiores ameazas para a saúde mundial debido ao gran impacto na morbilidade, a mortalidade e os custos. O uso excesivo e inadecuado de antibióticos contribúe significativamente a este problema e, de feito, débese supoñer que o uso excesivo explica as diferenzas no uso de antibióticos (ata tres veces) entre os países da Unión Europea, xa que non hai evidencia de ningunha diferenza na prevalencia de enfermidades infecciosas.
A primeira fase do piloto do proxecto Xenoma Galicia permitiu detectar, entre os máis de 1.000 participantes aos que se lle recolleu unha mostra de sangue, 14 novos casos de alto risco para as patoloxías investigadas de cancro de mama e ovario hereditario, síndrome de Lynch e hipercolesterolemia familiar. A Consellería de Sanidade presentou esta mañá ante o Consello da Xunta un informe de situación do piloto do proxecto Xenoma Galicia. Cun investimento de 20 millóns de euros, o Goberno galego márcase o obxectivo de recompilar o ADN de 400.000 persoas. Pola porcentaxe de poboación incluída, Xenoma Galicia é un dos proxectos de maior envergadura do mundo. Permitirá ofrecer tratamentos farmacolóxicos individualizados, predicir o risco de enfermidades antes de apareceren para poder anticiparse a elas e evitalas grazas ao estudo do xenoma e da historia clínica.
No marco do Plan de Actuacións fronte aos posibles efectos das altas temperaturas sobre a saúde, a Xunta de Galicia vén de rebaixar a alerta por altas temperaturas aos niveis 1 e 2. Deste xeito, a vaga de calor iniciada pasado venres, que na xornada de onte acadou o nivel 3 de alerta en diversas áreas de Galicia, agora queda establecida nos dous primeiros niveis de alerta. En concreto, as zonas que ficarán no nivel 2 son o noroeste de Ourense, o interior de Pontevedra, así como o Centro e a Montaña da provincia de Lugo. Pola súa banda, defínese o nivel de alerta 1 por vaga e calor as zonas do interior de Coruña, o sur de Lugo, Miño de Ourense, montaña de Ourense, sur de Ourense, Valdeorras, litoral de Pontevedra e a zona Miño de Pontevedra.
