Notas de prensa

Crean nanopartículas capaces de penetrar o tumor cerebral máis letal e transportar fármacos ao interior das células malignas

Os resultados desta terapia, ensaiada con éxito en tumores humanos implantados en ratos, foron publicados na revista ‘Advanced Therapeutics’.

O tratamento actual para o tumor cerebral máis común e letal, o glioblastoma multiforme (GBM), baséase fundamentalmente na cirurxía de extirpación, e acada unha supervivencia media de pouco máis de 14 meses –a supervivencia aos cinco anos é menor do 5%–. Malia todo, esta situación podería mellorar grazas a un novo tratamento desenvolvido por un equipo dirixido polo científico Marcos García Fuentes, investigador do Centro de Investigación en Medicina Molecular e Enfermidades Crónicas (CiMUS) da Universidade de Santiago, quen recibiu o apoio dunha Axuda a Equipos de Investigación en Biomedicina da Fundación BBVA. O equipo do doutor García Fuentes, en colaboración co Instituto de Saúde Carlos III e a Universidade de Nottingham, logrou desenvolver nanopartículas capaces de penetrar tumores cerebrais e transportar fármacos xenéticos ata o interior das células canceríxenas. A técnica tense ensaiado xa con éxito en ratos, nun experimento cuxos resultados publica a revista Advanced Therapeutics.

A utilización de medicamentos capaces de silenciar xenes causantes de tumores ten un enorme potencial para o desenvolvemento de terapias específicas, personalizadas e efectivas no tratamento do cancro. Non obstante, estes medicamentos xenéticos non teñen aínda unha ampla aplicación, debido aos seus grandes problemas de estabilidade e transporte no corpo. Por exemplo, sábese que cando unha célula exponse a secuencias de fármacos xenéticos, menos dunha de cada cen das devanditas secuencias terapéuticas conseguirá chegar ao interior de célula para exercer a súa acción. Este complexo camiño cara o interior celular débese a que os medicamentos xenéticos son internalizados a través de vesículas dixestivas, que degradan o seu contido.

Agora, o equipo dirixido polo doutor García Fuentes vén de ensaiar o uso de novos nanomateriais (denominados polifosfacenos), como vehículos capaces de mellorar o transporte dos medicamentos xenéticos contra o cancro. O estudo destes materiais permitiu identificar un derivado que non só reduce de xeito moi significativo a toxicidade dos tratamentos, senón que mellora o seu transporte no camiño ao interior das células e a súa penetración en tumores. «O segredo deste material –explica García Fuentes- é unha estrutura que se volve ‘insoluble’ na contorna ácida das vesículas dixestivas, inducindo a súa desestabilización e permitindo ao medicamento xenético ‘escapar’ ao interior celular».

A través dunha colaboración con investigadores do Instituto de Saúde Carlos III, as nanopartículas terapéuticas foron cargadas cunha secuencia capaz de suprimir células iniciadoras do glioblastoma multiforme. O estudo, realizado en tumores humanos implantados en ratos, mostrou que a aplicación do medicamento xenético, en combinación coa quimioterapia de primeira liña (temozolamida), produce unha redución tumoral maior que un tratamento baseado unicamente no fármaco quimioterápico.

“A Axuda da Fundación BBVA foi moi importante para nós, xa que somos un laboratorio pequeno e sen ese financiamento non o poderíamos ter levado a cabo; permitiunos seguir unha liña de investigación na fronteira do coñecemento para aplicar esta terapia xénica e deunos unha meirande visibilidade, xa que se trata dunha axuda moi competitiva e destinada a investigación de excelencia”, salienta o investigador.

Implantación directa no cerebro

O obxectivo deste novo tratamento é que se realice como complemento á cirurxía de extirpación e ao mesmo tempo que a quimioterapia, para conseguir que as células tumorais non se reproduzan. «A idea é implantala directamente no cerebro, por exemplo, aproveitando a extirpación, porque a vía intravenosa é moi complicada e ten menos probabilidades de éxito; as probas con ratos deron resultados moi bos, como demostra o feito de que os ratos aos que só se lles daba quimioterapia acababan con tumores o dobre de grandes que os que se trataban con quimioterapia e nanopartículas», apunta García Fuentes.

O investigador engade que, aínda que ata que non realicen ensaios clínicos non o saberán con seguridade, os resultados preliminares indican que o efecto da terapia xénica vai estar limitado a unha ou dúas semanas, o que implicaría que o paciente debería realizar ciclos do tratamento do mesmo xeito que se fai coa quimioterapia.

Actualmente, o equipo de investigación dirixido por García Fuentes está a traballar en desenvolvementos mellorados da tecnoloxía, con vistas a chegar a acordos con empresas interesadas en impulsar o desenvolvemento clínico da tecnoloxía no futuro. «Se todo sae ben e logramos o apoio de empresas, poderiamos empezar a realizar os primeiros ensaios clínicos en pacientes dentro de catro ou cinco anos», asegura este científico. Ademais, considera que, unha vez verificada a súa eficacia, a técnica podería utilizarse tamén para tratar outro tipo de tumores, como o melanoma.