domingo, 25 de mayo de 2025
Este achado acaba de ser publicado na prestixiosa revista Comptes Rendus Palevol. O xacemento descubriuse en 2009 a raÃz dos traballos de explotación da canteira, e as intervencións arqueolóxicas realizáronse durante dous anos baixo a dirección do investigador do IPHES Manuel Vaquero. Os escavadores bautizárono como Valdavara 3 xa que se atopa a 50 metros da cova luguesa con ese nome, onde hai uns anos se identificou o que aÃnda hoxe é o fósil humano máis antigo de Galicia, remontándose a uns 17.000 anos. Valdavara 3 é, iso si, moito máis antigo que a propia cova, con datacións que indican unha cronoloxÃa en torno aos 110.000 anos.
Os leóns, as hienas, os leopardos, os osos, os cabalos e os rinocerontes eran os principais protagonistas en Valdavara 3 nun momento climático interglacial, cunha paisaxe variada, con fontes de auga, e onde os neandertais acudirÃan para aproveitar os recursos faunÃsticos acumulados no interior da cova por procesos naturais.
A gran diversidade de especies faunÃsticas fai de Valdavara 3 un xacemento excepcional, especialmente no contexto do rexistro paleontolóxico do norte da PenÃnsula Ibérica. En total, 30 especies de mamÃferos, tres de aves, cinco réptiles, un anfibio e un pez avalan a biodiversidade desa rexión hai 110.000 anos. Ademais, permiten por primeira vez coñecer a fauna do último interglaciar no noroeste peninsular, cun clima máis cálido e húmido que o actual.
A importancia deste tipo de xacementos, moi escasos, radica principalmente na súa riqueza faunÃstica, “que nos ofrece unha fotografÃa perfecta da paisaxe de hai 100.000 anos”, explica o investigador do GEPN-AAT Arturo de Lombera. Dende os grandes carnÃvoros -diversos felinos e hienas- ou herbÃvoros -rinocerontes- que habitaron a rexión ata os pequenos roedores que son unha importante fonte para a reconstrución paleoambiental. “Por outra banda, ofrécenos a oportunidade de observar un tipo de ocupación e uso oportunista das cavidades por parte dos neandertais moi diferente ao que se ten constatado noutras covas, como pode ser Cova Eirós”, matiza de Lombera.
Un achado pouco habitual
Os resultados das datacións dos fósiles son coherentes cos estudos da fauna recuperada. Por outra parte, en Galicia o rexistro arqueopaleontolóxico en contexto estratigráfico é escaso, polo que calquera descubrimento deste tipo supón un avance importante na investigación prehistórica da rexión. A xeoloxÃa da zona provoca que a conservación da fauna sexa difÃcil na maior parte do territorio galego. De feito, na PenÃnsula Ibérica, e especialmente na rexión cantábrica, non é habitual atopar rexistros paleontolóxicos tan completos como o de Valdavara 3, pois xeralmente son máis sesgados ou de cronoloxÃas máis recentes.
As tarefas de escavación e de restauración do material de Valdavara 3 leváronse a cabo co apoio da ConsellarÃa de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia, o Concello de Becerreá e Canteiras do Penedo S.A. (CANPESA), a empresa responsable da explotación da canteira, que desde o primeiro momento colaborou nos traballos arqueolóxicos.
Estes traballos enmárcanse no proxecto de investigación Ocupacións humanas durante o Pleistoceno na conca media do Miño que, desenvolvido conxuntamente polo GEPN-AAT e o IPHES, dirixe o profesor da Universidade de Santiago Ramón Fábregas. No caso concreto deste último estudo sobre a fauna, os membros do GEPN-AAT Arturo de Lombera, Irene Valverde e Alicia Ameijende colaboraron na escavación do xacemento, no estudo dos materiais e na súa contextualización.
Tivo lugar a V edición do Foro de Directores de Informática, que reuniu aos responsables de dixitalización das 17 Comunidades Autónomas, onde se debateu o papel das administracións públicas para garantir que a intelixencia artificial beneficie a toda a poboación, con independencia das condicións sociais ou económicas. Os responsables autonómicos compartiron experiencias e analizaron os retos para a aplicación de tecnoloxÃas como a ciberseguridade ou a intelixencia artificial. Houbo, asà mesmo, unha sesión de traballo para analizar o futuro dos fondos europeos para avanzar na modernización tecnolóxica das rexións.
Desde o Xacobeo 21-22, máis de 2,5 millóns de persoas participaron nas actividades impulsadas baixo esta marca, que se consolidou como un motor económico e social. Este ano, os Concertos do Xacobeo acollerán case 100 eventos en máis de 50 localidades de toda Galicia, reunindo a 700 artistas de primeira liña, tanto internacionais como nacionais e galegos. A programación combinará grandes nomes da escena musical global, como Kings of Leon, Lenny Kravitz ou Alanis Morisette, con recoñecidos artistas galegos como Tanxugueiras, Guadi Galego ou Xoel López. A diversidade da programación, tanto en estilos como en formatos, permitirá atraer a públicos variados e reforzar a imaxe de Galicia como destino cultural dinámico, onde tradición e modernidade conviven nos escenarios.
