jueves, 16 de octubre de 2025
Na cita, lanzouse a primeira mensaxe a través deste enlace terrestre de Distribución Cuántica de Claves (QKD) baseado en fibra, un fito histórico para a ciberseguridade nacional, sinalou o representante da Xunta de Galicia. O sistema permitirá establecer comunicacións ultra seguras, inicialmente entre Santiago e Vigo, aínda que está prevista a súa extensión a outros puntos da rede galega de investigación e a conexión á EuroQCI, a infraestrutura de comunicación cuántica segura que abarcará toda a Unión Europea, a través do proxecto europeo IberianQCI, do que o CESGA e o VQCC forman parte.
As aplicacións prácticas desta tecnoloxía son amplas e de gran importancia, desde a protección de infraestruturas críticas, como redes eléctricas e sistemas de control de tráfico aéreo, ata a seguridade de transaccións bancarias e datos de saúde da cidadanía, detallou Román Rodríguez, entre outros usos como o control de plantas de produción e monitorización de infraestruturas no ámbito enerxético ou para asegurar o intercambio de datos sensibles relacionados co desenvolvemento tecnolóxico na industria farmacéutica. Tamén pode garantir a confidencialidade nas comunicacións gubernamentais e militares, así como nas redes empresariais de alto valor, xa que a medida que os computadores cuánticos se volvan máis potentes, a criptografía clásica estará en risco. Este avance prepáranos para esa era, ofrecendo unha capa de seguridade que será inmune aos métodos de ataque futuros, engadiu.
Exemplo de colaboración entre administracións
A liña está desenvolta por investigadores do propio CESGA co asesoramento do VQCC. Conta cun investimento de máis de 850.000, financiados no marco dun convenio de colaboración entre o CESGA e Red.es e do Plan complementario de comunicacións cuánticas a través de fondos europeos do Plan de Recuperación e Resiliencia e de fondos propios da Xunta. O equipamento foi adquirido grazas ao apoio de Red.es/ReIRIS. Precisamente, no acto tamén participaron a directora da Axencia Galega de Innovación, Carmen Cotelo, e o director do CESGA, Lois Orosa.
Esta ligazón de fibra óptica foi posible despregala grazas ao convenio de 4M subscrito entre Red.es, entidade pública adscrita ao Ministerio para a Transformación Dixital e da Función Pública, a través da Secretaría de Estado de Dixitalización e Intelixencia Artificial, e o CESGA para a mellora da extensión, capacidade e xestión de infraestruturas de comunicacións informática e científica de Galicia na súa conexión a RedIRIS. Estas actuacións ao abeiro do acordo con Red.es, entre as que se atopa o despregamento desta ligazón de fibra óptica de 120km e cunhas características ópticas melloradas para transmitir sinais cuánticas, están financiadas polo Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia a través dos Fondos Next Generation EU.
A autoestrada cuántica do futuro
Este feito marca un antes e un despois na protección das comunicacións, garantindo unha seguridade a proba de futuros ataques, remarcou Román Rodríguez, quen felicitou aos técnicos implicados a agradeceu a colaboración das distintas administracións para construír esta autoestrada cuántica do futuro.
Na súa opinión, este proxecto amosa o compromiso de Galicia coa I+D+i no ámbito das tecnoloxías disruptivas, como a cuántica, unha aposta que non fixo máis que empezar e que xa nos sitúa como unha auténtica referencia no conxunto de Europa. Explicou, ademais, que esta liña de traballo está aliñada coas estratexias estatais e europeas, tal e como se establece no Plan galego de investigación e innovación 2025-2027 aprobado este ano pola Xunta e no que as tecnoloxías profundas son unha liña prioritaria.
Pola súa banda, a subdirectora de RedIRIS da Red.es, Esther Robles, amosouse convencida de que, co tempo, moitos destes avances poderán trasladarse ás nosas redes de comunicacións, achegando beneficios aos servizos que prestamos.
Como funciona esta tecnoloxía?
O QKD, co que Galicia marca un novo fito, é unha tecnoloxía revolucionaria que utiliza as leis da física cuántica para crear e distribuír claves de cifrado de xeito totalmente seguro. Así, se alguén intenta interceptar a clave, o simple acto de intentalo altéraa, alertando de inmediato aos usuarios e facendo imposible a espionaxe. Este método ofrece seguridade fronte a calquera avance futuro da nosa capacidade computacional, algo que os sistemas de encriptación actuais non poden garantir a longo prazo.
Este logro fai posible a xeración de claves cuánticas a través dunha única fibra óptica sen cortes nin amplificadores de sinal en dous emprazamentos situados a máis de 120 km de distancia -CESGA en Compostela e o VQCC en Vigo-. O resultado demostra a viabilidade da tecnoloxía QKD en contornas reais, e posiciona a España á vangarda da investigación e o despregamento de infraestruturas de comunicacións cuánticas.
Ata agora, tíñanse realizado varias demostracións en España de enlaces terrestres de QKD, concentradas principalmente en contornas metropolitanas como Madrid e Barcelona, acadando distancias de ata 40 km. A superación da barreira dos 100 km é un desafío significativo, xa que a luz que transporta a información cuántica atenuase ao propagarse ao longo da fibra óptica, o que require o uso de amplificadores de sinal, excluídos en QKD xa que o proceso de amplificación destrúe a información cuántica.
A infraestrutura está baseada en equipos de transmisión e recepción QKD de tecnoloxía europea, con detectores superconductores de fotón único arrefriados a temperaturas crioxénicas, por debaixo dos 270ºC baixo cero. Este equipamento presenta innovacións que mitigan o impacto das perdas, logrando un rendemento e estabilidade excepcionais, o que senta as bases para futuras redes nacionais de comunicación cuántica de longa distancia.
Primeira mensaxe para a historia
A primeira mensaxe enviada hoxe a través desta liña de comunicación cuántica pasará a ser gardada no Arquivo de Galicia, na Cidade da Cultura, como proba do desenvolvemento e o avance da nosa Comunidade nesta materia. A continuación, transcríbese completo:
Desde este lugar e neste intre queda escrita unha nova páxina da historia.
Esta é a primeira mensaxe transmitida a través dunha ligazón cuántica terrestre en Galicia, a máis longa de España: un símbolo do paso decidido dun pobo que mira ao futuro con talento e con esperanza.
A sociedade galega de hoxe está a aprender e a construír unha vez máis este novo camiño que será o da sociedade do mañá.
Máis toda historia precisa quen a continúe: serán os galegos e galegas do futuro quenes manteñan vivo este legado e o fagan medrar co seu enxeño, afouteza e paixón polo coñecemento.
Por Galicia, pola ciencia e polos galegos de todos os tempos.
A Empresa Común Sesar JU (Single European Sky ATM Research Joint Undertaking) é unha asociación público-privada europea que ten como obxectivo modernizar a xestión do tráfico aéreo en Europa, impulsando o concepto de 'Ceo Dixital Europeo'. O seu obxectivo é acelerar a transformación dixital do sector, unificar o espazo aéreo europeo e aumentar a súa capacidade para manexar o tráfico futuro. Forman parte dela a UE, Eurocontrol (Organización Europea para a Seguridade da Navegación Aérea) e máis de 50 organizacións que abranguen toda a cadea de valor do sector da aviación: aeroportos, provedores de servizos, operadores de drons, industria e comunidade científica.
Un total de 177 adegas e empresas acollidas ás denominacións de orixe e indicacións xeográficas protexidas de viños, augardentes e licores tradicionais da nosa comunidade participan nas catas oficiais deste 2025. As precatas dos viños das DO prolongaranse ata este mércores e correrán a cargo de catadores dos propios paneis de cata dos consellos reguladores de Rías Baixas, Ribeiro, Monterrei, Ribeira Sacra e Valdeorras. As precatas do resto de categorías e as catas finais realizaranse do 21 ao 23 deste mes de outubro, por parte de catadores, sumilleres, enólogos e profesionais vinculados ao sector, pero que non pertencen aos paneis das D.O.
