miércoles, 21 de mayo de 2025
Adolfina Casás Rama (Vila da Igrexa, Cerceda, 1912 Culleredo, 2009) e Rosa Casás Rama (Vila da Igrexa, Cerceda, 1914 A Coruña, 2005), tía e sobriña, aprenderon a cantar e logo lles foi recoñecida a súa habelencia para facelo, pois axiña empezaron a chamalas para amenizaren rogas e foliadas. A chegada da radio, das orquestras e de novas modas empezou a mudar o panorama musical galego nos anos 50. Por parte, nos 60 Rosa emigrou -primeiro a Suíza e logo a Reino Unido-, polo que as dúas cantareiras non se volveron xuntar ata os anos 80, cando Rosa regresou e recuperaron os seus cantos de sempre, pero xa para as xuntanzas familiares. É probable que os seus nomes e as melodías que interpretaban quedasen, como tantos outros, no esquecemento, de non ser pola musicóloga suíza Dorothé Schubarth e o filólogo galego Antón Santamarina, que recolleron as súas coplas e que as publicaron no Cancioneiro popular galegonova venta (1984-1995). A investigadora -a primeira en rexistrar os nomes das informantes nunha recolleita da nosa lírica tradicional- destacou a variedade e orixinalidade das composicións que interpretaban, así como a capacidade de improvisación de ambas as mulleres.
Eva Castiñeira (Agranzón, Muxía, 1925 A Coruña, 2008) con oito anos xa cantaba con outras dúas veciñas e coa súa irmá Engracia en bailes e romarías da súa bisbarra. De adulta trasladouse á Coruña, onde traballou no servizo doméstico. En 1980 estaba empregada na casa de Tino Maceiras, un dos socios da discográfica Ruada. Maceiras sentiu cantar a súa empregada de fogar e faloulle dela a Rodrigo Romaní, integrante do grupo Milladoiro, que sacaría ese ano o seu primeiro disco en Ruada e que convidaría a Eva a participar canda a súa irmá nun concerto que se celebrou no pavillón de deportes da Coruña. Era a primeira vez que unha pandeireteira subía ao escenario cun grupo folk. Milladoiro tamén incluiría temas que coñecera por Eva Castiñeiras no disco Galicia no país das maravillasnova venta (1986). Temos unha gravación da voz de Eva Castiñeiras, porque en 1981 cantou no álbum Recolleitanova venta que deu a lume tamén Ruada, un traballo de corte etnográfico coordinado por Pablo Quintana. En 2011 o grupo Leilía dedicoulle o seu disco Consentimento: a todas as Evas, para que nunca as súas voces sexan voces segredas.
Manuela Lema Villar (1913-1993), as irmás Prudencia (1905-1993) e Asunción Garrido Ameixenda (1915-2007) e Teresa García Prieto (1914-1979), todas da parroquia de Mens, en Malpica, formaron -xunto con Adela Rey, Teresa Lema e Manuela Garrido- As Pandeireteiras de Mens ou As Vellas de Mens. As pandeireteiras homenaxeadas traballaron toda a vida como labregas e, a partir de 1972, xa nos lindes dos 80 anos, percorreron Europa e América coa Agrupación Folclórica Aturuxo dirixida por Manuel Cajaraville. Este recolleu e estudou os seus cantos no libro Debullando folklore. Tamén Dorothe Schubarth e Antón Santamarina reproduciron as súas coplas no Cancioneiro popular galegonova venta.
Diferentes espazos singulares ao longo do litoral de Galicia serán o escenario dunha nova coprodución teatral do Centro Dramático Galego que, baixo o título Costa da Morte, cartografía dun naufraxio, ten xa programadas 17 representacións entre os meses de xuño e xullo. A creadora Mariña Lestón asina a dramaturxia, dirección e produción desta montaxe, que ela mesma pon en escena para propoñer unha viaxe pola nosa historia marítima a través de relatos reais e cantigas populares interpretadas en directo. Desta volta, Costa da Morte, cartografía dun naufraxio busca poñer en valor o pasado marítimo de Galicia como parte dunha identidade propia, atopándose co público en faros, peiraos, praias e outros lugares de numerosas localidades costeiras.
A campaña é froito da colaboración entre a Xunta e a Federación Galega de Comercio e conta co apoio das Federacións Provinciais de Comercio, as asociacións de comerciantes, os centros comerciais abertos de Galicia e de Abanca. Ten como novidade esta edición -a maiores do sorteo das 44 tarxetas por valor de 250 euros e 60 de 150 euros para mercar nos comercios minoristas galegos- o sorteo en directo entre os asistentes á entrega de premios dun premio de 3.000 euros, para gastar nunha xornada de compras na localidade elexida pola persoa gañadora. Tamén co obxectivo de acadar un impacto directo sobre os comercios e o tecido asociativo de contornas máis locais, darase continuidade á campaña Merca no teu comercio.
