viernes, 3 de mayo de 2024
AÃnda que o acto académico central de homenaxe terá lugar o 6 de outubro, ao longo de todo o ano tamén se programarán diversas actividades para dar a coñecer a súa figura e as súas contribucións.
Juan Rof Codina (El Prat de Llobregat, Cataluña, 31 de agosto de 1874 – Lugo, 31 de agosto de 1967) foi un dos principais impulsores da veterinaria en España. Terceiro fillo dunha modesta familia catalá, na que seu pai, Pablo Rof Xirinachs, tiña un taller de ferrerÃa e de labores de cerralleiro, Rof viuse obrigado a deixar a escola para axudalo no taller. Animado pola súa nai, Micaela Codina Portillo, desprazouse a Madrid para estudar na Escola Superior de Veterinaria, traballando primeiramente de mancebo nunha farmacia para costearse os gastos.
Obtivo o posto de tenente veterinario militar en 1898 e foi destinado a Lugo, onde naceu o interese polos problemas gandeiros de Galicia. O seu introdutor neste ámbito foi o veterinario Ramón Carballo, co que estableceu unha relación máis que profesional ao casar coa súa filla Concepción Carballo Lameiro. Xunto a outros técnicos agropecuarios da época, Rof Codina traballou arreo a prol da renovación técnico-produtiva da agricultura galega ao longo do século XX, destacando dous campos: a aplicación e divulgación de novidades zootécnicas e a posta en práctica de medidas de hixiene pecuaria para a mellora substancial do continxente gandeiro, para o que comeza a escribir artigos de difusión de boas prácticas; e a organización e valorización da profesión veterinaria en España.
A súa presenza na Galicia rural permÃtelle familiarizarse coas enfermidades máis difundidas na época, como o gripo – glosopeda ou febre aftosa– e a nacida –carbunco bacteriano–, converténdose no primeiro divulgador dos traballos de Pasteur sobre estas enfermidades. En canto a aspectos organizativos, foi tamén un decidido agrarista e participou en varias iniciativas destinadas a difundir o asociacionismo agrario, axudando, por exemplo, na creación de sociedades de seguros mutuos.
Defensor do patrimonio natural e cultural de Galicia
En 1901, tras un problema disciplinario cun superior, é trasladado a Granada, pero conseguirá regresar a Lugo ao ano seguinte e, despois de ascender ao grao de capitán, solicitou a excedencia. AsÃ, xunto ao seu cuñado Jesús Carballo, tamén veterinario, abriu en 1905 a primeira clÃnica veterinaria galega, que foi tamén a primeira do Estado no seu xénero, chamada a Gran ClÃnica Veterinaria de Lugo que conseguiu a representación exclusiva das vacinas do Instituto Pasteur para Galicia e Asturias. AsÃ, liderou as campañas de vacinación chegando a vacinar el mesmo a 250 cabezas de vacún nun só dÃa.
SerÃa tamén un dos máis destacados participantes do famoso faladoiro do Hotel Méndez Núñez, xunto a outros recoñecidos lucenses como Ãnxel Fole, Luis Pimentel ou Manuel MarÃa. En 1909 obtivo o posto de Inspector Provincial de Hixiene Pecuaria e trasladouse á Coruña, onde exerceu o cargo durante máis de vinte anos. Foi organizador de concursos de gando para o que inventou o Compás ou Bastón Rof (unha especie de pé de rei) para lograr unha máis perfecta medición nestes certames. Publicou a monografÃa “La raza bovina gallega”, un estudo no que se sentaron as bases do morfotipo do que logo serÃa a Raza Rubia Galega.
Juan Rof foi, asemade, un defensor do patrimonio natural e cultural de Galicia. O seu papel foi decisivo para preservar a Muralla romana de Lugo, fronte a unha iniciativa para o seu derrubo co propósito de “favorecer o crecemento da cidade”. O material de pedra, segundo o proxecto, serÃa empregado en obras como os portos da Coruña ou Ferrol. Os seus argumentos culturais e técnicos (o cálculo detallado dos carros tradicionais que serÃan necesarios para levar a cabo a operación) foron fundamentais para desbotar a idea.
En 1932 pasou a dirixir a Inspección Xeral Veterinaria en Madrid. Desde ese posto, centrouse no desenvolvemento e dignificación da ganderÃa. Trala Guerra Civil Española, o réxime franquista abriulle un expediente e foi condenado ao desterro en Tenerife, illa na que permanecerá ata 1941, data na que regresou de novo a Lugo. Na súa cidade de adopción xubilouse en 1944, aÃnda que permaneceu activo a través da Cátedra de Divulgación Pecuaria de Galicia, que el mesmo creara, ata a data da súa morte aos 93 anos. Nos seus últimos anos, foi nomeado Lucense do Ano (1964) e concedéuselle a Medalla de Ouro da Asociación Nacional Veterinaria (1965).
Ao longo de toda a súa vida escribiu unha inxente cantidade de artigos destinados a difundir as novas teorÃas nos terreos da agricultura e a ganderÃa. Entre as súas obras destacan “Galicia Pecuaria” (1927), “El color de la yema de huevo de gallina” (1951), “La avicultura en Galicia” (1952) ou “Nociones de avicultura” (1962). A maior parte da súa obra orixinal e da súa biblioteca persoal foi doada pola súa filla Carmen Rof Carballo á Biblioteca da Facultade de Veterinaria de Lugo da USC, aÃnda que o Fondo Rof Codina está na Biblioteca Intercentros do Campus de Lugo. Juan Rof Codina dá nome á Fundación Rof Codina –creada en 1994 e vinculada á USC– e ao Hospital Veterinario Universitario Rof Codina do Campus de Lugo.
A Cidade da Cultura súmase en maio á celebración do DÃa das Letras Galegas, dedicado este ano á música, profesora e poeta LuÃsa Villalta, cunha variada programación divulgativa destinada a dar a coñecer a súa figura e a súa obra a toda a cidadanÃa. Ao longo do mes das Letras, o Gaiás organiza propostas como unha lectura participativa de poemas, un encontro con rapazada de centros de ensino, unha exposición bibliográfica ou dúas propostas teatrais —para público adulto e público familiar—. A primeira destas actividades será o mércores 8 de maio, e consistirá nun encontro entre alumnado de dous dos institutos nos que LuÃsa Villalta se desempeñou como profesora e activista cultural.
De pais galegos, nace en Toledo, aos sete anos volve a Galicia e instálase coa familia en Ferrol. Na súa adolescencia séntese atraÃdo pola pintura e recibe clases do pintor ferrolán Felipe Bello Piñeiro, cursa estudos de maxisterio e exerce como mestre nacional en varias escolas. Máis tarde, en 1947 trasládase a Madrid para estudar belas artes na Escola de San Fernando, e licénciase en 1951. É nesta época cando abandona a pintura realista e entra en contacto coa corrente expresionista europea coa que sente afinidade non só no aspecto formal senón tamén polos seus contidos sociais. É tamén a época en que empeza a escribir as súas primeiras novelas e a interesarse pola filosofÃa, o ensaio e a literatura.
