lunes, 22 de diciembre de 2025
O Grupo de Investigacións Xeomorfolóxicas e Ambientais (GIXA) da USC é o único equipo galego presente nos proxectos españois do Ano Polar Internacional que impulsa o Ministerio de Educación e Ciencia. Das dezasete liñas de traballo concedidas, a da Universidade de Santiago é ademais a única que realiza as súas investigacións nunha zona sub-polar. O labor dos cientÃficos galegos é a de estudar a resposta das dinámicas de conxelación e desconxelación dos solos ao cambio climático.
Baixo a denominación ‘CartografÃa, monitorización e seguimento térmico de formas crionivais na rexión subantártica: Andes Fueguinos e Illa dos Estados (Tierra del Fuego, Arxentina)Â’, os investigadores da USC traballarán no sector meridional de América do Sur, un dos máis sensibles ao cambio climático global, logo de constatar o retroceso acelerado dos complexos glaciares existentes. O catedrático de XeografÃa FÃsica da USC, Augusto Pérez Alberti, coordina o equipo que ten demostrado a existencia de permafrost -capa de xeo permanentemente conxelada nos niveis superficiais do solo- no pasado e na actualidade, “o que converte ao sector no que traballamos nun lugar de enorme interese para comprobar o comportamento do solo mediante a monitorización”.
Ano Polar Internacional
As rexións polares son parte integral do sistema terrestre cun papel fundamental nos cambios do nivel do mar, no cambio global, nos ciclos bioxeoquÃmicos, nos ecosistemas e nas actividades humanas. Nelas prodúcense transformacións significativas e singulares gardando un rexistro do comportamento pasado do sistema terrestre. Ata o momento, as difÃciles condicións e a súa lonxanÃa non permitiron un desenvolvemento cientÃfico equiparable co producido nas latitudes medias e baixas. Deste xeito, estas zonas ofrecen unha vantaxe única para a observación dunha ampla variedade de fenómenos terrestres e cósmicos.
O Ano Polar Internacional, cuxas actividades para España se presentaron hoxe en Madrid coa asistencia da ministra de Educación e Ciencia, concÃbese como un gran programa de investigación cientÃfica interdisciplinario a desenvolver entre os meses de marzo de 2007 e 2009 co fin de potenciar as observacións nas zonas polares do planeta (Antártida e Ãrtico). A iniciativa conmemora ademais o 50 aniversario do Ano XeofÃsico Internacional que entre 1957 e 1958 representou o anterior Ano Polar Internacional.
O proxecto galego
Os investigadores da USC realizarán a cartografÃa a macroescala das diferentes crioformas existentes dende a costa ata as cotas de maior altitude tanto na Illa Grande de Tierra del Fuego como na Ila dos Estados. Tratarán de coñecer como as caracterÃsticas texturais, composición mineralóxica e contido en materia orgánica inflúen na capacidade de retención de auga asà como nos procesos de conxelación e crioturbación.
Para o desenvolvemento dos traballos, os cientÃficos procederán á ampliación da rede de estacións de control das condicións ambientais e climáticas locais na Ila Grande de Tierra del Fuego, e á instalación das novas estacións de control na Ila dos Estados. Por outra banda, iniciarán o estudo da dinámica dos mantos nivais estacionais, nos que se ten detectado a presenza de deslizamentos repetidos da neve, “o que orixina dinámicas xeomorfolóxicas moi activas, tanto actualmente como en épocas históricas”, explica Pérez Alberti.
Ademais do catedrático de XeografÃa FÃsica da USC, son membros deste grupo os catedráticos de EdafoloxÃa Rosa Calvo e Felipe Macias, os profesores de XeografÃa FÃsica Ramón Blanco e Marcos Valcárcel, e os investigadores Francisco Castillo, Juan López Bedoya e Pedro Carrera Gómez.
O GIXA
O Grupo de Investigacións XeomorfoloxÃcas e Ambientais (GIXA) da USC céntrase, dende a súa creación en 1993, en dous campos cientÃficos interrelacionados entre si en moitas áreas xeográficas, da que é obxecto a investigación en Tierra del Fuego, como son o estudo da dinámica e evolución das formas costeiras e das dinámicas xeocriolóxicas nas áreas de montaña.
O traballo realizado ata o momento deu como froito a realización de catro teses doutorais, dúas centradas no estudo dos procesos glaciares e periglaciares das montañas nororientais e septentrionais de Galicia, outra na dinámica das costas rochosas do sudoeste galego e unha cuarta na análise sedimentaria de depósitos antigos da fachada atlántica.
Dende 2004 o grupo ten ampliado o seu ámbito de acción iniciando investigacións nas costas de Uruguai e nos Andes de Mendoza e Fueguinos, sendo neste último lugar onde se teñen centralizado a meirande parte dos esforzos de investigación.
FotografÃa: www.usc.es
O programa Radio na Biblio, que vai polo noveno ano en funcionamento, chega este curso a 245 centros de ensino que contan cun laboratorio de radio no que traballan as competencias vencelladas á alfabetización mediática, lingüÃsticas ou de expresión escrita e oral, entre outros. Con nove cursos en marcha, trátase dun programa consolidado que aproveita a posta en marcha dunha emisora de radio na biblioteca para traballar habilidades e destrezas e que permite o tratamento de contidos curriculares mediante metodoloxÃas activas e innovadoras que facilitan a aprendizaxe. Ademais, as actuais tecnoloxÃas da información e da comunicación facilitan o uso da radio como ferramenta pedagóxica de gran alcance para a difusión dos proxectos e iniciativas do centro educativo.
Tivo lugar a na cerimonia de entrega dos XVIII Premios Nacionais de ArtesanÃa 2025, na que resultaron premiadas dúas candidaturas galegas. O artesán Aitor MartÃnez López de Arbina (Tomiño), especializado en tornerÃa de madeira, resultou gañador na categorÃa Produto e a Fundación ArtesanÃa de Galicia obtivo o recoñecemento na categorÃa Promociona para Entidades Públicas polo seu proxecto 'ArtesanÃa no Prato'.
