martes, 1 de julio de 2025
Unha publicación recolle agora os principais resultados das investigacións arqueolóxicas desenvolvidas neste xacemento lideradas por Eduardo Méndez-Quintas, arqueólogo do Grupo de Estudos de ArqueoloxÃa, Antigüidade e Territorio da Universidade de Vigo.
O libro, editado polo Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo, leva por tÃtulo El poblamiento humano del NW peninsular durante el PaleolÃtico Antiguo. Un yacimiento achelense de finales del Pleistoceno Medio en Arbo (Pontevedra). Consta de seis capÃtulos de autorÃa combinada de Eduardo Méndez-Quintas con outros investigadores e investigadoras, como Martina Demuro e L. J. Arnold (Universidade de Adelaida, Australia); Mathieu Duval e Manuel Santonja (Centro Nacional de Investigación sobre a Evolución Humana-Cenieh), Mikel DÃaz-RodrÃguez (Gepn, Universidade de Santiago), Andrea Serodio DomÃnguez (Data Gestión Cultural), e Alfredo Pérez-González (Instituto de Evolución en Ãfrica). Nas máis de 350 páxinas da publicación recóllese unha sÃntese sobre o primeiro poboamento humano do cuadrante noroeste da penÃnsula; a historia dos traballos e da interpretación xeomorfolóxica e estratigráfica do xacemento; os procedementos de datación e de análise dos procesos de formación e distribución espacial do rexistro arqueolóxico e un estudo detallado dos conxuntos de industria lÃtica, ademais dunha sÃntese e contextualización global do xacemento de Arbo.
Varias tecnoloxÃas, varias especies humanas
O xacemento paleolÃtico de Arbo escavouse ininterrompidamente entre os anos 2010 e 2012 por un equipo de investigación liderado por Eduardo Méndez-Quintas, Manuel Santonja e Alfredo Pérez-González, contando co apoio do Instituto de Estudos Miñoráns, o Concello de Arbo e a Universidade de Vigo. As datacións realizadas, explica Méndez-Quintas, indicaron que os niveis de ocupación humana do xacemento teñen unha cronoloxÃa anterior a 118.000 anos, máis concretamente ao redor dos 130.000-190.000 anos de antigüidade, o que posicionan a Arbo como “uns dos xacemento arqueolóxicos coñecidos máis antigos de Galicia” e “un dos enclaves máis recentes de Europa con tecnoloxÃa acheuliana”.
No sitio recuperouse un abundante conxunto de ferramentas de tipo acheuliano (técnica de manufactura de ferramentas tÃpica do PaleolÃtico antigo baseada na produción de grandes utensilios de pedra, entre os que destacan os bifaces). Segundo comenta o arqueólogo do GEAAT, este conxunto destaca non só pola súa cantidade (máis de 3000 pezas, o que o converte nun dos conxuntos máis numerosos do final deste perÃodo na penÃnsula ibérica procedente dunha escavación), senón tamén pola gran mestrÃa e destreza no acabado das ferramentas, dando como resultado pezas con marcado carácter “estético”. Neste xacemento, e noutros próximos como o sitio de Porto Maior (As Neves), engade Méndez-Quintas, observaron a existencia de ferramentas de tipo acheuliano de estilo africano, as cales son coetáneas noutros xacementos peninsulares e europeos cunha tecnoloxÃa totalmente diferente (PaleolÃtico medio) elaborada por neandertais. Isto reforzarÃa, indica, a hipótese de que no sur de Europa puideron coexistir neste perÃodo varias especies humanas diferentes. “Sitios como o de Arbo xustifican a coexistencia nesta época de varias tecnoloxÃas diferentes (acheuliana e PaleolÃtico medio antigo), producidas á súa vez por especies humanas diferentes e con orixes xeográficas diferentes (unha especie africana indeterminada e os neandertais)”, comenta o arqueólogo da UVigo.
Os resultados das investigacións en Arbo e as desenvolvidas en enclaves próximos do curso baixo do rÃo Miño, comenta Eduardo Méndez-Quintas, converten a esta zona “nun área especialmente significativa para desentrañar e coñecer os procesos culturais destes remotos grupos humanos”. O xacemento pontevedrés, engade, “é un dos poucos xacementos arqueolóxicos escavados en Galicia do PaleolÃtico inferior”, unha época que, indica, “era tradicionalmente a máis descoñecida da Prehistoria galega, pero os resultados das investigacións actuais permiten ampliar o seu coñecemento de xeito notable”. Deste xeito, apunta por último o responsable da publicación, a imaxe que temos actualmente deste perÃodo fuxe da visión tradicional de “atipismo e anacronÃa” e insÃrese nun contexto de “normalidade” con respecto ao acontecido no resto do suroeste de Europa.
A primeira fase do piloto do proxecto Xenoma Galicia permitiu detectar, entre os máis de 1.000 participantes aos que se lle recolleu unha mostra de sangue, 14 novos casos de alto risco para as patoloxÃas investigadas de cancro de mama e ovario hereditario, sÃndrome de Lynch e hipercolesterolemia familiar. A ConsellerÃa de Sanidade presentou esta mañá ante o Consello da Xunta un informe de situación do piloto do proxecto Xenoma Galicia. Cun investimento de 20 millóns de euros, o Goberno galego márcase o obxectivo de recompilar o ADN de 400.000 persoas. Pola porcentaxe de poboación incluÃda, Xenoma Galicia é un dos proxectos de maior envergadura do mundo. Permitirá ofrecer tratamentos farmacolóxicos individualizados, predicir o risco de enfermidades antes de apareceren para poder anticiparse a elas e evitalas grazas ao estudo do xenoma e da historia clÃnica.
No marco do Plan de Actuacións fronte aos posibles efectos das altas temperaturas sobre a saúde, a Xunta de Galicia vén de rebaixar a alerta por altas temperaturas aos niveis 1 e 2. Deste xeito, a vaga de calor iniciada pasado venres, que na xornada de onte acadou o nivel 3 de alerta en diversas áreas de Galicia, agora queda establecida nos dous primeiros niveis de alerta. En concreto, as zonas que ficarán no nivel 2 son o noroeste de Ourense, o interior de Pontevedra, asà como o Centro e a Montaña da provincia de Lugo. Pola súa banda, defÃnese o nivel de alerta 1 por vaga e calor as zonas do interior de Coruña, o sur de Lugo, Miño de Ourense, montaña de Ourense, sur de Ourense, Valdeorras, litoral de Pontevedra e a zona Miño de Pontevedra.
