No cárcere de menores

Emoción entre os mozos do cárcere de menores onde celebrará o papa Francisco

Entrevista ao capelán: ''A xente quere ver xestos''. Moitos deses raparigos son doutra relixión. O noso carisma é a reeducación dos mozos.

Por H. Sergio Moura.- ROMA, 23 de marzo de 2013 (Zenit.org)

O Xoves Santo, o papa Francisco celebrará no cárcere para menores de Casal de Marmo, na periferia de Roma.

Benedicto XVI visitounos ao comezo do seu pontificado. Agora é o papa Francisco. Todos eles mostraron sorpresa aínda que moitos son doutras relixións.

ZENIT entrevistou ao capelán, pai Gaetano Geco, no centro de recuperación Borgo Amigó, quen ilustrou particularidades interesantes do traballo cos menores.

O pai Gaetano, capelán do cárcere de menores de Casal do Marmo, da familia franciscana dos terciarios capuchinos da Virxe das Dores, ou pais "amigonianos", porque o seu fundador foi monseñor Luís Amigó, de Valencia, España.

Aínda que é de San Giovanni Rotondo, a terra de Pai Pío, o actual capelán elixiu outra orde: a dos amigonianos. Porque se namorou desa vocación: a reeducación dos mozos. Estudou en seminario, o noviciado fíxoo en España, en Albacete, e en Roma, foi ordenado sacerdote. Traballou en Cerdeña por varios anos, nunha casa de rehabilitación.

Desde 1981 pasou a ser capelán do cárcere de menores de Casal de Marmo na periferia de Roma. Un cárcere no pleno sentido da palabra.
Xa tiveron a visita de Benedicto XVI, verdade? --Pai Gaetano: Benedicto XVI no 2007 celebrou aquí, foi unha experiencia extraordinaria. Os mozos vírono de cerca. Benedicto XVI conmoveuse cando os atopou, apertáballes a man, víaselle nos ollos. Foi un día de primavera e de luz e polo funcionamento do centro estivemos preparando a visita durante un mes.

E agora Francisco... --Pai Gaetano: Agora o papa Francisco vén e atópanos, isto está poñendo en efervescencia a medio mundo. Os mozos esperan ao papa. Vai celebrar, como era o seu costume en Bos Aires, nun lugar de sufrimento, de pobres.

Si lográsemos con menos formalidades ir á esencia do evanxeo sería marabilloso. No cárcere pasei moito tempo cos mozos lendo soamente o evanxeo, e desde alí ábrese un mundo enteiro.

Están preparando algo? --Pai Gaetano: Co papa Francisco non haberá necesidade de preparar nada porque quere arrodillarse no piso. O que queda na imaxe da xente son as cousas sinxelas. Podes facer un discurso marabilloso. A xente sinxela quere ver os xestos, como ir pagar o hotel, iso queda impreso, ou cando un papa baixa do auto para saudar á xente sen medo de que lle disparen.

Que lle impacta máis aos mozos? --Pai Gaetano: Cando eles veñen aquí pensan que os relixiosos en Borgo Amigó temos un piso quizais fermoso, e asómbranse porque vivimos como eles. E o que facemos facémolo xunto a eles.

Un dos erros é consideralos doentes. Si, (sono) pero da falta de coidados que nunca tiveron, do baleiro interior, do pouco nivel afectivo, porque a maior parte das persoas que lles dixeron que os querían, abandonáronos ou traizoáronos. Fixéronlles sufrir. E atopar a unha persoa que gratuitamente poña á súa disposición a súa vida e todo o que ten, é a cousa máis linda que lles sucedeu.

Falemos dos mozos do penitenciario Como se decide o cárcere ou as medidas alternativas? --Pai Gaetano: Segundo a actual lei italiana, os mozos antes de ir ao cárcere van a un Centro de Pronta Acolleita, no que o maxistrado en 72 horas, axudado por un equipo composto por un asistente social, un educador e un psicólogo, debe determinar si vai ao cárcere ou entran as medidas alternativas, tipo comunidades de recuperación, etc. Os que non respectan as medidas alternativas ou os casos máis graves terminan no cárcere.

Ata que idade están no cárcere de menores? --Pai Gaetano: En execución de pena poden chegar ata os 21 anos. En cambio o que cumpriu un delito con 18 anos cumpridos vai ao cárcere de adultos.

Cal é a situación destes mozos? --Pai Gaetano: Hai unha forte carga de rebelión e de violencia, ou tamén desexo de redimirse. Especialmente dun mozo que caia nun delito serio. Os delitos máis comúns son contra o patrimonio e uso de sustancias tóxicas.

Quen caeu na droga, atopa unha saída? --Pai Gaetano: No cárcere está o centro médico. Verifícase unha recuperación psicofísica dos mozos que moitas veces chegan en malas condicións sanitarias. E isto é un gran servizo positivo. Despois é necesario atopar un equipo de educadores que o asista, o escoite, e trate de entender a súa problemática e poida encamiñalo cara a situacións positivas.

É diversa a posibilidade que teñen os mozos de recuperarse respecto de os adultos? --Pai Gaetano: Si, por dous motivos: porque son menores e queren volver canto antes a estar en liberdade, e a gran vantaxe de que son poucos respecto de a gran masa dos detidos.

Cantos son en Casal de Marmo? E cando souberon que viña o papa que dixeron? --Pai Gaetano: En total son 48, divididos nun grupo de nove mulleres e dous grupos de homes. A maioría dos mozos do cárcere xuvenil son de relixión musulmá. O outro grupo, xa sexa a minoría de italianos como os ortodoxos, todos ante o aviso de que o papa ía a Casal de Marmo no Xoves Santo, entenderon que era importante. Un mozo napolitano díxome: “Finalmente poderei apertar a man de alguén importante?.

E aquí no Borgo Amigó, poderán tamén asistir? --Pai Gaetano: Aquí os mozos están un pouco por así dicir 'celosos'. Non poden ir alí, esperemos que Francisco poida visitarnos nalgún momento. O cárcere é unha situación de contención e espera do proceso. A nosa é unha comunidade educativa de segundo nivel. Tamén cando o menor está xa no cárcere poden ser tomadas medidas alternativas, ao coñecer mellor as situacións.

Que lles axuda a cambiar? --Pai Gaetano: Son detidos que veñen desde o cárcere, xa se traballou con eles na mesma e realizaron un certo percorrido. Aquí ofréceselles unha posibilidade. Xa os coñecemos e coñécenme, hai unha relación de confianza. Quérese dar un cambio ás súas vidas, cando o mozo sente a necesidade dese cambio. Cando se considera que ese raparigo pode vir á comunidade, entón pídese isto ao maxistrado.

Cales son as etapas que deben percorrer? --Pai Gaetano: A primeira é consigo mesmo, un forte traballo sobre o sentido de responsabilidade, pois aquí non hai rellas. Nesa primeira fase fican no interior da comunidade, onde non hai vacacións senón que é necesario recomezar. É necesaria unha acolleita boa, porque a primeira cousa é o ambiente. Onde pode abrir a neveira, conversar co educador en calquera momento da xornada, e o mozo debe axudar na vida ordinaria da casa. Hai unha cociñeira e outra señora que se ocupa da lavandería, o resto axudan estes mozos. Como nunha familia.

Como é a vida aquí? --Pai Gaetano: Esta é unha comunidade relixiosa aberta, compartimos a vida cos mozos, somos 5 relixiosos e 11 raparigos. É necesario crear oportunidades de traballo para os mesmos novos, acompañados polos educadores.

Saen vocacións? Como se manteñen? -- Pai Gaetano: Vocacións, non, ás veces hai algunha esperanza. Pero é bastante complicado entre eles, porque o gran soño que teñen é o de gañar diñeiro e os frades non teñen diñeiro. Polos mozos que nos son confiados os servizos sociais dan unha cantidade diaria que cobre máis ou menos os gastos, a través do Centro de Xustiza de Menores. E despois está a axuda da Igrexa, co destino aquí en Italia do 8 por mil, para asociacións de beneficencia.

No cárcere de menores, si alguén quere pode recuperarse? --Pai Gaetano: Si, pode. Aínda que unha cousa é dicir quero facelo e outra é facelo. Moitos tiveron diñeiro fácil nas súas mans, e ven que cando empezarán a traballar o seu primeiro soldo será moi, moi baixo.

Que espiritualidade seguen? --Pai Gaetano: A de san Francisco e a do Bo Pastor. No lado relixioso, manteño fortemente os meus principios pero doulles liberdade a eles. Por exemplo, eu celebro a misa e ás veces algún pídeme vir. Pero é unha elección libre. Está tamén a parroquia próxima a onde poden ir rezar e estar cos sacerdotes.

Como se realiza a integración? --Pai Gaetano: É unha comunidade proxectada cara ao exterior. Un dos problemas negativos do cárcere e das institucións en xeral, si non estamos atentos, é que a xente acomódase. E diminúe a capacidade de iniciativa do individuo, porque todo vólvese dereito e non deber. E aquilo que atopaches debes deixalo mellor do que o atopaches.

Onde están presentes os pais amigonianos? --Pai Gaetano: En moitos países, en particular en América Latina. Cunha forte atención a esta realidade, aínda que con algunhas experiencias de colexios privados e ata en Colombia unha universidade de formación en pedagoxía, psicoloxía, para relixiosos e tamén aberto aos mozos.

Como previr o problema da droga cos mozos? --Pai Gaetano: No límite do posíbel, a gran dificultade da mocidade non é soamente a dos caprichos. É que hai elementos destrutivos que son parte dunha situación cultural, como o uso de sustancias tóxicas. Iníciase facéndose os bobos, buscando a transgresión. É difícil non atopar, nunha festa de adolescentes, a algún que, como elemento de festa, trae isto. Fálase de droga e as súas dificultades, pero esta historia da trasgresión, é necesario facerlles entender que un se pode divertir de xeito consciente.

Porque cando un transgride, non hai máis conciencia da festa.


(Xaquín Campo, crego que visita asiduamente aos presos no seu cárcere, pasou ao galego e transcribiu esta entrevista polo que ten de clarificadora da situación de xente, paisana nosa, considerando que "a vinganza nunca salvou a ninguén, e un pouco de máis amor, poida que si.")