Madurados en noites e en días curtos de varios anos... escribe o autor na presentación do seu poemario.
Eu non sei canto tempo se estivo madurando. Pero a obra no papel que mudo escoita ergue, trascende, transmuta, conforta e conmove.
Eu madurei case un ano a lectura. Este libro é para ler, para reler e canto máis lectura máis emoción e máis pensamento. Hai que lelo como beben os paxaros.
Estou escribíndo as miñas impresións. Non lle escribo ao autor nin á ilustradora nin á editora. Escribo como lector afervoado desta obra e impresionado por ela. Sen ningún outro respiro nin nengunha outra carga.
Comezo co menos importante. Percibo que o autor, para que o libro non se fora máis aló de 350 páxinas, dispuxo, versos corridos por mor ao aforro de papel. Deduzo que a maquetación -densa, na densidade dos asuntos- non se realizou pensando nunha visualización en harmonía, comercial, organizada e chamativa.
Despois do escrito, escribo, que o contido é o que importa e así, seguramente, o entenderon editora e impresora.
Poñámoslle o defecto do vestido, que se esta eiva tivera o libro, queda folgadamente oculta pola intensidade e forza creativa que contén e polas ilustracións, que están á altura.
Son trescentas trinta e oito páxinas de poesía vigorosa que nos levan ao amor, á inxustiza, á morte, á vida e a esperanza.
Nesta obra -que eu califico de excepcional- Mero, Baldomero Iglesias, como poeta, e Sabela Arias, como ilustradora, deixannos, polo de agora, o mellor de si mesmos. O libro, polo tanto, ten un dobre valor.
Mero, creador de expresións casi imposible, fala (escribiu, pero óese o seu falar poético) nun galego con riqueza léxica natural, como saída da superficie, como extraída da máis fonda rega. Dálle ás palabras comúns excepcionalidade, rescatándoas -non sei como- da aparente fraxilidade oral. Dálle altura ao linguaxe común: púleo, transportao, sitúao, con precisión, ata elevalo. Nono complica, enténdese. E se alguén nono entendese con exactitude, amocionao, ata metelo dentro.
Poemas inmensos dos que emanan, pingan, música e profundo sentimento á Patria galega, á terra, ás soidades e á actualidade
Cantar é sentir xuntos na nostalxia
cara un mar de esperanzas,...meu amigo!
Cantar e algo máis que dicir algo,
é modular un alento aterecido.
Os poemas parecen cantar sós, semellan ter saídos do máis profundo da alma do poeta e cantor nun repente, nun burbullo axigantado, por veces estremecedor. Seguramente, en algunhas ocasións, coma doridas gotas pingueiras de aura fresca, saudosas, sabedoras e cargadas de experiencias:
...Cando xira e cando canta,
cando sente e cando trema
cando estremece unha brisa
cando conxela unha pena
e fóra de nós non marcha
e dentro de nós se queda...
Mero, o poeta, o cantor, fai que seña posible engrandecer e dárlle entidade excepcional, singularidade e alma rescatada ao que -desgraciadamente- nin sequera ten trascendencia local, anque debería tela. E moita. Exemplo temos nunha mostra do poema ao pequeno Río Gaiteiro, do concello de Mesía:
O Gaiteiro é o noso río
o que pasa por Xanceda.
Hoxe case non ten vida
por culpa dunhas barreiras
que ademais de quitar barro
quítanlle sangue das veas...
Mero, o poeta, o cantor, no papel que mudo escoita é quen de acender o espírito e os horizontes en composicións de aparente sinxela natureza:
...Unha luz nova, dun amencer que xogaba a ser silencio...
Mero, o poeta, o cantor, é quen de estremecer ao papel que mudo escoita con creacións que rezuman espontaneidade e das que aurean, inevitablemente, música. Porque anque o poeta parece querer desbotar esa música e pasar da métrica nono consegue. A musicalidade pode con el. Creo que non debera loitar contra si mesmo.
Aqueles de luz e cores, aqueles de primavera.
Os de solpores de outono que quedan tras da tormenta
despois da furia do alustro cando estremece na cerca,
cando os lóstregos relampan, detendo a luz entre as tebras...
Extraordinaro me parece a min! Así presentado emocioname e conmóveme, exactamente igual que en versos optosílabos. E prenden, igualmente, na memoria, que tamén é do que se trata.
As páxinas desta obra quedan mudas no papel que mudo escoita cando, Mero o poeta, o cantor, escribe:
....Que non sei, estou atado e recluído
e non sei desafogar doutra maneira,
con palabras que se funden e se abrazan
volvo á pluma da frauta canaveira
envolvéndome nas letras escaldadas
sobre un aire de conceptos que sentencian
esas mágoas sobre a area debuxadas,
sobre alentos, desalentos e máis penas,
describíndo un mar de pensamentos...
O que antecede é parte dun poema que abre o libro e que o autor dispuxo como en prosa poética -en verso corrido, como eu digo- posiblemente para axustarse á paxinación. Pero non pode evitar que a musicalidade estale, emocionando.
Mero, o poeta, o cantor, faime revivir e sentir os ecos da nósa Galicia diversa. Ademais, do universo nóso, fai poesía universal. Así, cando canta a Xanceda:
...Entre o aire dos camiños
e o fume das chemineas
cando sobe cara o ceo
como pregarias que rezan...
E canta a outras terras de Mesía. E describe, nun poema, nun cantar, que parece estar en pranto en cada sílaba, a morte asasiña e inútil de Hortensia Mosquera, ocorrida en Xanceda nun tempo de tebras. Nesta composición utiliza, seguramente con toda a intención, ritmo e cadencia de canción de cego, para poñerse na memoria popular, unha fórmula de grande utilidade, para que o poema vaia a onde o autor quere achegalo. Tamén aquí inclinase por dispoñer os versos en dezaseis sílabas. Pero non importa, queda, de igual maneira, a música no cantar, dispoñase como dispoña.
Morreu doída en silencio, morreu cuberta de pena...
Na acta de defunción tuberculose lle inventan.
Para dificultar máis algún dos seus poemas chamo a atención sobre o dedicado a Federico García Lorca, incluído na páxina 90 Canto doe a dor, canta dor, cantador.
Os sonetos das páxinas 154 á 157, son, para min, de especial siñalamento:
Se queres vir conosco, á nosa beira,
as de amosar o amor que tes á Terra
e proclamar o que en silencio berra,
donos de nós, coa lingua por bandeira.
Mero, o poeta, o cantor, deixa fluir, máis se cabe, os sentimentos e a súa creatividade cando alude a Vilalba, á Terra Chá, a Mesía, a Lugo e á muralla, a Duarría (Castro de Rei). A temática é variada: amor, Patria, misterio, soidades, xustiza, paixón, porvir e esperanza.
Se tes que chorar, chora...
... Expresa en mudas verbas as nostalxias....
Mero, o poeta, o cantor, canta a Lugo, en gris, azul e verde:
Chove gris en Lugo
sobre as pedras...
Chove azul en Lugo
cando orballa...
Chove verde en Lugo
docemente e moi mainiño
cando ao lonxe, desde o Parque
pousa a ollada sobre O Miño.
Mero, o poeta, o cantor, aborda a crise actual:
Pagamos os pobres / o enorme desfalco/ dos que aínda rouban/
pois sempre roubaron...
A min quedoume dentro, teño conmigo A Emparza da páxina 151:
Vén á malla, mallador,
que está rompéndose a emparza
sen o soño de irmos xuntos,
perdida toda esperanza,
seremos xente sen pobo,
seremos corpo sen alma,
a primavera sen flores,
seremos terra sen patria.
Seremos ou non seremos,
...seremos nada de nada!
Ao Relato impreciso de 1837, mortes carlistas en Vilalba (páxina 266) sóbralle o de impreciso do título. O poema é preciso. Denso, si, pero preciso e didáctico.
Mero, o poeta, pecha este poemario (páxina 350) cun canto a Duarría. Canto que, deduzo, saiu, estremecido, do amor pai:
Irei, padre,
lavar as fazulas
no río da présa
que as pingas da cara
coas mágoas que pesan
evocan amores
salgados nas xerfas,
e bágoas, salaios,
sorrisos e queixas
salpresados, doces
nas frías meixelas.
Eu gardo este papel que mudo escoita coma un tesouro. Non só o gardo, miroo e póñome a lelo cada vez que quero sentir, trasladarme e conmoverme.
Aviso de que é libro sen guieiro (sen índice) con prólogo de Mini, amigo e compañeiro inseparable do autor e dúas entradas presentación. Xeralmente as páxinas de presentación case ninguén as lemos. Agardo que me fagan caso e que non pasen delas; o resto, a corazón aberto, ata a páxina 350, conmociona.
No papel que mudo escoita non é un poemario. É, o poemario, o libro de poemas, que transmite e trascende.
É a obra -unha pequena parte dela- dun poeta grande, xenial e fecundo, con ilustracións xeniais dunha ilustradora xenial.
Levado polo contido escribín o que quería escribir, madurado, despois de meses de lectura. Cargado de emocións por este libro. O libro que sego lendo, para confortarme. Para emocionarme.
No papel que mudo escoita autor, Mero (Baldomero Iglesias) ilustracións de Sabela Arias, edición da Fundación Manuel María da Terra Chá.
