Acerca da intelixencia

Nun traballo anterior dixemos que cada vivente ten o seu modo peculiar de enfrontarse ás cousas, ten (lembran?) a súa HABITUDE.

A este modo, a esta “habitude”, no home (na muller) chámalle Zubiri INTELIXENCIA. É dicir, intelixencia ven a ser a aprehensión das cousas coma REALES, non só coma meros ESTÍMULOS. (Sen ler o xa explicado antes aquí, non será fácil entendelo).

Teñamos, pois, moi en conta que antes de concibir algo (que este é un libro, por exemplo) e de xulgalo (é un libro voluminoso de Física) hai que captalo como “real”, hai que enfrontarse a el intelectivamente, coa intelixencia. Polo tanto, concibir, xulgar, proxectar…como son, ou deben ser, as cousas é algo posterior a aprehendelas coma realidades: son actos posteriores, pois a intelixencia xurde nese mesmo momento en que nosoutros nos enfrontamos as cousas coma núa realidade. E isto, a min, paréceme moi importante, porque é aquí onde o home empeza a diferenciarse esencialmente do animal non humano: NON EMPEZA A DIFERENCIACIÓN EN SER, OU NON, RACIONAL, SENÓN, ORIXINARIAMENTE, NA IMPRESIÓN PRIMORDIAL DA REALIDADE.

Esta é unha idea fundamental e fundamentante na antropoloxía zubiriana.

Coma un exemplo vale máis que mil teorías, permítanme que lle lo traiga aquí: Nosoutros podemos facer os análises e consideracións que desexemos e se nos ocorran sobre a realidade dunha mazá, pero nunca antes de enfrontarnos a esa mazá coma algo real: Se nos quedáramos na mera estimulidade, xa non sería posible facer ningún xénero de análise nin consideración, porque ó estímulo despáchase cunha resposta adecuada, e punto.

Que é o que facemos que nos diferencie do animal?. Radical e fundamentalmente o seguinte:

Primeiro.- Recibimos o impacto da mazá coma un estímulo máis (aínda que sería máis exacto dicir dalgunha propiedade da mazá, capaz de estimular un dos nosos sentidos); pero non respondemos a ese estímulo instintivamente, o animal si o fai.

Segundo.- Fecémonos cargo da mazá coma realidade, coma algo que “é”, que existe “de seu”, “en propio”.

Terceiro.- Sentímonos, polo tanto, na presenza dunha realidade, cuxa riqueza de propiedades, por descoñecidas, é unha invitación para acometer futuros enfrontamentos: O animal non humano despacha todo coa resposta instintiva. A intelixencia, pois, non é primariamente nin coñecemento nin ciencia. Dito doutra maneira, para Zubiri, intelixir, orixinariamente, nin é concibir, nin xulgar, NIN É RAZOAR, nin é coñecer, nin é facer ciencia…: É APREHENDER UN ESTÍMULO COMA REALIDADE, COMA ALGO “DE SEU”, “EN PROPIO”.

Mais tampouco debemos entender isto coma se o home prescindira do estímulo; non, o que fai é aplicarlle o “seu modo” de sentirse estimulado, en virtude da súa “habitude”.

Repito: O intelixir, orixinariamente, non é coñecemento, porque coñecer é un acto ulterior do intelixir, se o prefiren, un intelixir máis “perfecto”; é un acceso, un camiñar por unha realidade que xa nos foi dada nese intelixir primordial; é un proceso, pero XA dentro da realidade para “adentrarse” máis nela; é un camiñar dende o que nos foi dado nese intelixir nu, en coiro, para, dentro dela explorar máis realidade, ou, se queren, achar máis propiedades, máis riqueza, máis aspectos interesantes, aínda que este coñecemento é un problema ( un “pro-ballo”, en grego, un “lanzar cara a diante”), porque a mesma realidade núa encárgase de lanzarnos nesa exploración.

Pero non nós é problema a núa “intelección”: É un feito que está aí. O problema xurde cando, invitados por ese feito, buscamos máis aspectos da realidade (como sabe a mazá, que composición química ten…), máis aspectos que se nos PRESENTAN nela mesma DE NOVO, é dicir, que se nos RE-presentan, onde aparecen as “representacións” desa realidade, enriquecida coas achegas do coñecemento da mesma. Todo isto permítenos establecer as seguintes conclusións:

1ª.- O home ten sensibilidade e intelixencia; pero non hai superposición dunha sobre a outra, porque, no home (na muller) onde hai sensibilidade hai intelixencia, e viceversa: A intelixencia é sentiente (non sintiente, porque non ten orixe NO e CO sentimento, senón COA e NA sensibilidade) e a sensibilidade é intelectiva, isto é: INTELIXE SENTIENTEMENTE, e SENTE INTELECTIVAMENTE.

2ª.- Xa se entende por que a RACIONALIDADE é algo ulterior á REALIDADE: é unha esixencia desta.

3ª.- Xustamente por iso, Zubiri define ó home coma ANIMAL DE REALIDADES, e, consecutivamente, RACIONAL.

Tal vez conveña dar máis pasos nesta temática; pero introducidos nela non corre presa, porque é esgotadora. Non si?.