Ía eu canda o home viaxeiro (camiñante eu, viaxeiro o home). Entraramos por Vilachá, en Bóveda, onde despacharamos, con moitísimo gusto, todas as cereixas que poidemos da cerdeira do valado de Esperanza -non quedou claro se a cerdeira é dela ou de Manuel da Casa de Baixo-. Pero o valado seguro que é de Esperanza, que seica está trazado case medio pé por dentro da estrema da liña dos marcos. Ou iso parece.
O home viaxeiro quería chegar antes das catro da tarde a Vilasante. Nin me dixo o polo que, nin eu lle pedín razón. De xeito que, en auto camiñante, vagarosos, discretos e calados, deixámonos ir polo estreito, en reviravoltas, cheos de admiración.
Pasadas as ladeiras, nun baixar bonito, case de súpeto, e sen decatarnos das transicións, ollamos uns palmeirais -que se non vira a carballeira xa case ía por pensar de que estababamos nun eido do sur, do máis do sur de Galicia-.
Pero non, era Escairón, un dos núcleos da parroquia de Vilasante, do Concello do Saviñao.
Paramos na fonte a beber. A auga era fresquía. Sabía ben. É decir, sabía a auga competente. Polo tanto non sabía a nada, que é ao que ten que saber a auga da boa natureza de Galicia.
O home viaxeiro quixo deleitarse polas rúas da vila. Eu, lembreille a promesa ofrecida de que iríamos á Casa do Outeiro, o Peago e a Vilaseca a ollar os restos arqueolóxicos, se é que restos quedan. Contestoume, lacónico, como ensimesmado, que teríamos días por diante para andar e mirar. Que quedaba moito, que a parroquia de Vilasante (San Salvador) e o núcleo urbano de Escairón son unha parte dentro dun todo que é o Municipio de O Saviñao.
Pasamos diante do Círculo Saviñao. Non entramos. Oimos o chás seco dunha ficha de dominó que parecía definitivo. Seguramente ficara afogado o pito dobre.
O home viaxeiro explicoume algo da xeografía, xeográfica e humana. Díxome que Escairón, xunto con Currelos, é un dos dous núcleos urbanos do territorio municial. Que ten dúas feiras ó mes, o 8 e o 19. Que celebra as festas maiores na primeira semana de agosto. Que nas festas de Escairón teñen lugar a carreira de burros e a competición de tiro de corda por parroquias. Que a equipa de fútbol (masculino) seica menea o balón con moito criterio. Que a festa da parroquia de Vilasante, -a das Dores, que ao patrón San Salvador non se lle celebra nada- faise o 15 de agosto. E que, polo tanto, estas, as de Vilasante, son as das sete aldeas ou núcleos poboacionais que a compoñen: A Igrexa, Casadela, Escairón, O Mosteiro, Pacios, O Souto e Vilasante.
Nestas palabras estabamos, á sombra da carballeira, cando chegaron Laika e os nenos, que se puxeron a xogar á agachadiña. E como o home viaxeiro é un metomentodo, meticuloso en exceso, preguntou aos pícaros cal eran os seus nomes e de que nación procedían, mandándome anotar a min ata o máis mínimo alento.
Anotei, claro, pero perdín os papeis e só sei o nome da cadeliña, Laika, que por certo, non ladraba en ruso, que o facía en galego moi puído. Agardo que non se entere o home do meu esquezo e da perda do papel, que sabendo do seu arranque, pódelle dar grande furor e se lle producir un embolo.
Pero volvendo aos nenos, o home viaxeiro botoulles un discurso sobre a reencarnación de Laika e sobre non sei que do Spunnik, do bo falar galego de Escairón, dos cantares da agachadiña e non sei que máis das uveiras da Ribeira Sacra, dos lamavís e dos romanos. Todo nun revolutum, tan amplo e diverso para min, que non sei discernir por dereito tanta e tal elevadísima plática.
Os nenos escoitaron con educación (boa crianza amosaron, para aturar atentos a un intruso estrano) e Laika, a cadeliña, cos seus ollos redondos, miraba fixamente coma se entendese a parrafería -que ao mellor entendeu-
Os home viaxeiro anotou nun papel, con letras grandes en caligrafía maiúscula, unhas polainas versificadas. Urxiu aos nenos para que leran a escrita, con música de pandar (de xogo das agachadas) e cada un deles, -eran catro, sen contar a Laika, claro-, cantaron de corrido sen dubidar nin nos acentos, que unhas tils colgaban de menos e outras de máis
O home ficou gaio. Eu canso de escribir á pluma, pero contento tamén, por terme na carballeira de Vilasante. Por mirar a Laika e aos nenos de Escairón
A agachadiña
Morreu unha lebre,
morreu un coello.
Morreron as pombas
no regueiro vello.
Mira que te cacho,
mira que te collo.
Ao ben agachado
píllano serodio.
A miña madriña
coceu un pantrigo,
moletes redondos
e bolos con figos.
Agocha onde queiras,
mais agocha axiña.
Irei a buscarte
coa miña madriña.
Na Igrexa, regalo,
no Souto, castiros.
En Pacios un gato,
que ten o meu tío.
Mosteiro, lizgairo;
Vilasante, son;
Casadela, gaio;
canto en Escairón
Alaós, alaós, alaós!
Abertos de ollos
voume cara a vós!
O pícaro apandador, sen saír da roda, en asexo permanente. Os agochados, detrás dos carballos e palmeirais, perdían a paciencia e deixábanse ver. Sempre apandou Laika, ¡pobriña!. Non sei se por rusa, reencarnada, ou por cadela.
