(De Escairón a Currelos)
Naquela madrugada que se iniciaba, alvado, drudo e ambulante, deixeime levar pola angosta estrada que se estira en medios círculos inacabables. Diante miña, no seu coado, en filigranas, o fillo do carpinteiro de Aldosende, que semellaba coñecer a ruta de memoria, abalándose, agora nas laterias da dereita, despois nas da esquerda coa naturalidade e a pericia dun experimentado guiador. Eu, detrás, no meu auto, seguía a súa estela co temor de que un carballo viñera a min sen posibilidade de evitalo.
Todo principiara en Currelos, do Saviñao (a unha lanzada do Concello de Paradela) poboación de grande raigame, por feira famosa, por veciñanza amigosa e por ter carballeira saudosía medrada en círculo mesto e natural, no mesmo centro, a carón de onde se cruzan sendas, que se reparten para outros mundos da Ribeira Sacra.
Eu chegara aquí, en noite dun venres ou na caída dun xoves, que despois dos quilómetros andados polo Saviñao e do que relatarei, irase entendendo a razón dalgunha memoria perdida.
Teño a certeza de que era noite, mais, iso sí, noite clara de maio encendido. Seguro e verdadeiro, que andara por Escairón, Santo Vitorio, Vilachá, Fión; polo Pousadoiro, por Cuñas e por outras que direi na escrita que corresponda. E que a miña útima parada fora en Eirexafeita, xa coas avanzadas últimas do día.
Sen saber como, entrei no lumiar de Currelos. Alí, no centro do eido da feira, no temprete da música, entendín o soño de que a banda de música de Sober estaba ao compreto, competindo coa de Paradela, en harmonía total. E que unha sinfonía musical, inmaculada e irrepetible, encendía o entrar da noite e o meu chegar, coma se fora un colofón do andado, e do inicio a Paradela.
Co imaxinar das músicas, debaixo dos carballos garbosos, rememorei a Arxentina, a Xesús e a Avelino (103 anos), de Santo Vitorio, a Mercedes do Val, e ao moito que gocei polas parroquias de O Saviñao.
Prendido dos falares, do viño e das rosquillas, alí quedei, por un pronto, en perfectísimo contento e cun aire cantadeiro popular:
Fión, casal do balcón,
brancor do albo pombal,
altos pavóns florecidos,
adorno dos milleirais.
O que sentín en Fión
é difícil de explicar
Quedou conmigo Fión
no fondo do meu quedar.
En flor aberta, Fión,
Cuñas, en noite luar,
a Eirexafeita, nun silbo,
cantado por Saviñao.
En San Vitorio, Avelino,
soldado da mocidade,
home de paz nesa guerra,
requisa para matar:
Se me queres escribir
xa sabes meu paradeiro.
Estou na fronte de Gandesa
primeira liña de fogo.
Se me queres escribir
xa sabes meu paradeiro.
Terceira Brigada Mixta
primeira liña de fogo.
Polo río se afogaron
as bandeiras e as metrallas,
polas pontes tan só quedan
as que son republicanas.
Vello río Sardiñeira
levas auga do meu maio.
Levas auga, Sardiñeira,
para me moer de balde.
Pasa Mercedes, do Val,
polo atardecer da tarde,
Que bo pasar, miudiño!
Amor glorioso te garde!.
Debaixo da parra verde
como falou Avelino.
Moi certeiro e sabedor,
fío da moa ó fouciño.
Nos domingos doutras misas
o crego deu comunión.
Polas noites de diario
firmou papeis de paixón.
Arxentina, de Vitorio,
co seu Xesús arroufado.
Que ben souberon as roscas,
que ben o cantar cantado!
Avisa, que vén de aló
con zocos dunha traizón,
ten o corazón de aceiro
co barro de Gundivós.
E sendo barro dourado
e de boa condición,
ficouse contaminado
ao pisalo un mamalón.
Miña moza bonita
perde coidado,
que as goteiras de agosto
non son de maio.
Miña moza bonita,
tenza dereita,
nunca chores por home,
que se afervenza.
Miña moza bonita,
de Eirexafeita,
tes un horto medrando
con tres cerdeiras.
Tres cerdeiras de maio
na Eirexafeita.
Miña moza bonita
tenza dereita.
Quero tratar un tratado
nos tratos da Feira Vella.
Se veñen polo taimado
tratareino en Paradela.
Fun á feira de Currelos,
para vender un capón.
Se non o vendo en Currelos
vendereino en Escairón.
Así foi, para desandar, como cantei nun aire popular,.
En Currelos decidín deixarme, absorto, coas ensoñacións do románico rural e das horas pasadas.
Na banda da rúa uns homes, sardiñas, churrasco e viño. Achegueime a quel lume animado (con alma) e fun acollido
sen condición algunha. Así principiou a longa esmorga da noite.
Remato este capítulo, refrendado en Currelos, coa sensación de que non describín nada. Nos vindeiros, que sairán doutro derramo de papeis, agardo cantar menos e describir máis, para ver en que queda esta Anáfora de Paradela.
