Variacións sobre un tema de Camilo* ou o Conto das Musarañas

* Camilo Gonsar

A Magariños, pelma e autostopista europeo,
noctámbulo -meu amigo-, agora que xa vai
poderse falar galego en Bratislava

Xa ben entrada a noite -nunha morna e silenciosa noite de Úbeda, na praza do Salvador, fronte ó parador- abandoado eu nun banco a lasitude do cansazo, do sono e dun rósmante reloxio que daba as tres, inda tiven que oír moitas veces a Xaime esporeándome interminablemente, implacablemente, coa pregunta de en cantos pesos cría eu que, por exemplo, nos repercutiría o monto das sete camareiras aquelas da voda a razón cada unha de 900 € /mes i extras máis IVA, seguros sociais e traxes de lagarterana. E, mentres eu me durmía intentando facela conta, Xaime espertábame de novo, repetida, teimosamente, unha e outra vez, coma se tivera medo de quedarse só.

-¿E os cerros de Úbeda? ¿Onde coño están os cerros de Úbeda? -berrou de pronto indignado, coma se acabaran de timalo.

- Pois, en canto as baldosas estas –aventurou pouco despois, máis calmado, de esguello- tan hexagonais, tan colocadiñas elas, hipnotizándonos a todos coa súa infinda monotonía de urinario ¿por qué por unha vez non tiñan que ser pentagonais ou octogonais, mesmo cadradas, poño por caso?.
- Ó mellor é que as máis non encaixarían; que irían contra natura –tiven a debilidade de contestarlle- Porque, se te fixas, ata as fisuras da terra seca e a pel das xirafas fan sempre este debuxo.
O reloxio rosmante deu as tres a media.
-Pode que a natureza non sepa romperse doutro xeito, que teña unha especie de horror vacui cara ós rotos ¿non crees ti?- dixo o Xaime conciliadoramente.
Pero eu, xa nada; a partir daquela hora negueime a crer nada.

Sen perder a esperanza, o Xaime empezou entón con aquelo da mangancia de Newton: Cando o metro de Madrid se para, a xente, co eso da inercia, vaise naturalmente para atrás e non para adiante coma dín os Principia Mathematica. Saber iso ten a súa importancia se non queres levar unha lospia segura. Porque, suponte ti que o metro de Antón Martín fora cargado cunha chea de coxos ilustrados e melómanos, e suponte ademais que houbera un colombiano borracho no centro mesmo da vía. Para parar, o metro tería entón que tirar ben das bridas ¿ou non?. Entón os coxos, partidarios de Voltaire e da inercia, en vez de botarse un pouco para adiante coma Dios manda, erre que erre, por darlles a razón ¡alá vai! todos de cu, uns por riba de outros e das súas muletas, na máis indecente e torpe promiscuidade. Unha vergonza. Dígocho eu. Un asco.
Tras unha pequena pausa, o Xaime intentou seguir epatándome: E logo está o caso do Darwin ese, coas súas monerías, cunha evolución que nin sequera cabe no tempo e que ademais, se fora certa -se cada adaptación houbera sido necesaria- calquera falla actual, calquera fruslería, tería que ser mortal de necesidade; poño por caso, un birollo, un seis dedos, un maricón, un patachula, un chepa, practicamente todos. O finalismo, polo menos, non se pode entender xa dende o principio. E, ademais, fíxate ben...
Aquelo era demasiado. Dende o máis fondo da miña indignación saíu de pronto un berro desgarrado que colmou a praza:
- ¡¡¡¡Cago en Newtonnnnnnnn !!!! ¡¡¡ U n a u n , c o o ñ o !!!
Aquelo debeu resoar con certa grandeza porque o Xaime calou de súpeto e de seguida empezaron a acenderse luces tralas fiestras e a aparecer nelas cariñas asustadas ollando non se sabe para onde. A praza foi tomando entón aquel aspecto quente, de urna coloreada, que preto de alí pintaba Zabaleta.
Xaime miroume un pouco avergonzado e logo, ladeando a cabeza -coma desculpándose- dixo:
- Pois o Gonsar e o Boro non teñen nin zorra idea, dígocho eu.
- ¿Cómo que non teñen nin zorra idea? -contestei ameazadoramente
- Non teñen nin zorra idea porque, no fondo, presupoñen que cada persoa ten dous pais e iso, ó largo da historia, é insostible- concluíu con suficiencia.
- Pois, polo que a min respecta, garántoche que non hai un máis nin un menos.
- Nunca se sabe –dixo o Xaime enigmaticamente-. Cientificamente estamos ante unha progresión xeométrica, o que -a tenor de tres xeracións por século- a principios do século X suporía máis de 8.000 millos de devanceiros por cabeza – máis de trinta veces a xente que entón había no mundo, case todos chinos, e mesmo 1000 millóns máis da que hai agora- Reducio ab absurdo, Andrade, reducio ab absurdo. Xa ves que non. Calculo que como moito habería uns dous millos. E xa son moitos.
- Pero ¿i entón? –preguntei algo amoscado.
- Pois pode que os pais estean repetidos –contestou o Xaime evasivamente-; é dicir, que sexan dúas veces medio-pais..
- Iso si que é imposible. Iría contra as regras da moral, da demagoxia e do proxenetismo; non é científico -contesteille eu moi engaioladamente.
- Boeno, boeno. Depende do que ti entendas por repetición –dixo o Xaime, máis conciliador a medida que eu estaba máis esperto- Pero ben pensado, pode que sexan outros devanceiros os que máis se repiten.
- ¿Qué repeticións nin repeticións, ho? –contestei
- Pois, sen ir máis lonxe, as dos avós...Por exemplo, se casaras coa túa curmá Anuncia, os vosos fillos terían que ter polo menos dous avós repetidos.
- Pero a Anuncia xa está casada, e pola igrexa.
- Iso podería arregoarse –dixo sombriamente Xaime- Incluso, inda que che resulte indecente, podería darse o caso de que moitos tipos tiveran ata catro avós repetidos ¿Qué crees ti que fixeron senón Adan i Eva?
- Si, si –dixen eu sen entusiasmo- pero, aínda así, coido que non saen as contas. Sobraría xente e, por outra parte, non hai tanto heteróclito cosanguíneEseo babándose polas esquinas. Ese teu progreso xeométrico debe de estar mal.
- Non creas -dixo o Xaime-. Eu coñecín en Jaén a un mestre e a un seu fillo topógrafo que casaron con dúas irmás enfermeiras e inmediatamente organizaron o máis inextricable economía xenealóxica que podas maxinar. Fíxate.
- Teño moito sono, X a i m e. Imos pro parador.
- Non me sexas rácano, Andrade, que estamos chegando xa ó establecemento de certos principios fundamentais da metafísica postmoderna. Supoñamos que o pai chamárase Andrés e o fillo Carlos, e que as irmás e consortes chamáranse respectivamente, de maior a menor, Marta e María. ¿Comprendes?
- Non, non comprendo. Teño sono.
- Pois mira: de entrada, o pai e o fillo foron cuñados ipso facto, a irmá maior foi sogra da outra irmá, o pai sogro da súa cuñada e o fillo cuñado da súa “nai”. Pouco despois, os fillos da segunda irmá foron sobriños dos seus avós, e os fillos da primeira irmá irmáns do seu tío e primos e tíos dos fillos da segunda irmá.
E mentres eu me transudaba, o Xaime, tomando folgos, continuou:
- Por engadida, tódolos irmáns fillos da primeira irmá eran teos entre si. Pero o máis sorprendente de todo é que cada un deles era ademais tío de se mesmo. Non descartaría eu a posibilidade de que, por este procedemento, puideramos chegar a localizar persoas duplicadas.
- ¿E coma pode ser iso? - preguntei asombrado.
- Pois sendo un mesmo dúas veces e non dúas veces un mesmo –contestou o Xaime tan campante.
- Fodeuse a xenealoxía –dixen.
- Fodeuse -aceptou Xaime.
- É xa imposible non descender de Chindasvinto –engadín eu
- Eo. Pero ademais é tamén imposible descender del. Xa ves que isto dos avoengos é unha carallada. Hai que revisalos. Porque, pese ás endogamias, dos méritos aqueles das Navas de Tolosa dos que sempre se fala en familia, non tocamos nin a millonésima por cabeza.
- ¿Queres dicir que, por exemplo, os Cabeza de Vaca, os La Cerda -con perdón- os Ladrón de Guevara, os Jodar e os Gili, incluso os egabrenses todos en comandita, non existen realmente?.
- Pois xa ves –dixo Xaime-. Pero, pese a elo, incluso hai unha “ciencia” heráldica. Xa é morro. Porque, ademais, as regras da heráldica non teñen nada que ver coas da xenética, que é máis científica e máis católica, apostólica e agustinián. Os apelidos e os escudos son unha especie de ben inmobiliario, herdado pero alleo. Un faiado baleiro para asustar ós nenos.
-Fodeuse a heráldica –dixen.
- Fodeuse –admitiu o Xaime-, pero aínda nos queda o ADN.
- Pois tampouco –dixen eu decididamente disposto a non ser menos-. A beatería esa de que, polo que toca ó ADN, podemos estar máis cerca dun keniata que dó noso veciño do quinto, tampouco se entende. A xenética ten tamén que estar mal. Necesita lentes.
- Boeno, depende ¿Ti non tés caído en que –poño por caso- tódolos mongólicos parecen ermaos? Neste caso está claro que o aire de familia non é tal; é só unha enfermidade. Pois pode que moitos aires de familia non sexan máis que iso, enfermidades - e, por certo, mortais-; que, igual que a cor das cousas é o único que non é delas, nós –incluída a cor- tamén aparentemos ser o único que non somos. Que eu non sexa o que ti ves. Que estea dentro, inda que asomado.
Encoraxado co meu medo, o Xaime incorporouse e dando ó redor de min unha serie de paseíños preparatorios, de seguida botoume encima o seguinte discurso: Nestas cousas da Xenealoxía e da Heráldica, é curioso que todo dios se apunte a descender do Cid e ninguén do mono –cousa que sería bastante máis probable-. Pero o peor é que todos descendemos ademais dos cágados -que tampouco estiveron na conquista de Valencia-. E, moito peor aínda, que nunha primeira etapa matricial, nos mesmos fomos sucesivamente -e a costas das nosas nais- cágados e outras moitas cousas desagradables. Iso é o que din polo menos tódolos semanarios culturais do domingo: que “a ontoxenia reproduce á filoxera” ¿comprendes agora? Que nós, para chegar a esto, tivemos antes que reproducir a mesma chea de cambios polo que pasaron duns a outros todos os nosos devanceiros animais, só que moito máis rápido -nunha especie de reencarnacións de matute-. Esa é a verdadeira putada de Darwin e non a do mono. Conclusión: que canto máis vellos somos máis nos parecemos a nos mesmos e que só ó final, xa mortos, lográmolo enteiramente.

Nesto, un camión da basora irrumpíu estrepitosamente na praza con un tipo que, sentado no estribo traseiro e balanceando indiferentemente as pernas, buscaba o seu coche.
- ¿Un Volvo rojo? Por aquí no, señorito –berrou Xaime por riba da trituradora- Si fuera amarillo... Pero tampoco. Por aquí sólo pasó el señor éste que ve Vd. aquí sentado..., pero es verde.
Unha serie de reloxios asentiron caoticamente dando as cinco.

- Coma diría Jardiel, pasaron dúas horas e tres aeroplanos -evocou Xaime con nostalxia- Por certo que fai tempo que non vou ó teatro, nin ó cine. Non vou porque me interrompen -dixo Xaime-. Ademais, choro.
- Pois agora –díxenlle- non hai por eiquí ningún teatro nin ningún cine onde chorar; de modo que terás que renunciar a outra cousa.
-Pois ó Parador, xa que te poñes así
- Ó Parador tampouco podes renunciar porque estás nel; vancho cobrar igoal.
-Entón ¿non podo renunciar a nada? –dixo Xaime desolado.
- A estas horas non, a nada. Eres un pobre ó revés, un mala boca. Metafisicamente o único que podes facer e deitarte.
-Pois eiquí, aproveitando esta farola, vouche ler logo uns versos –dixo Xaime
- Non farás tal -dixen eu levantándome alarmado.

- Boeno, boeno, tranquilo, senta e fareiche só a pregunta do día, a última e definitiva. A pregunta que xa non poderás esquecer e pola que xa nunca máis quererás deitarte só. I é esta: ¿O n d e e s t á s t i r e a l m e n t e? –preguntoume o Xaime con certa capciosidade.
-¿Onde vou estar? Pois eiquí, o teu lado.
- Non cho creo -contestou Xaime con suficiencia- Voucho demostrar. Pecha os ollos e volve a dicir a modiño, con respecto, “e i q u í” .
- E i q u í i i i i - dixen o mellor que puiden.
- Dime agora dende onde respondes -¡¡non abras os ollos!!- ¿Dende o dedo gordo do pe dereito ou dende unha orella?
-Dende unha orella dende logo que non.
-Entón ti non estás nin na orella, nin no dedo gordo.
-Seguro que non.
-Entón eles son outra cousa, son as túas aforas, os teus arrabaldes ¡Non abras os ollos!. Vamos ver se damos contigo -dixo o Xaime con aire preocupado-. Vai ollando agora ben as pernas, os brazos, o epigastrio, os sobacos e tódalas demais escabrosidades que xa sabes ¿ves algo?
-Nin rastro. O único que eu non penso cos pes -se é eso o que queres saber-.
-Aínda non. Agora só estamos entrenando, aprendendo a separar ben a balumba esa de carne e oso que quere suplantarnos –os nosos arredores, en definitiva-. Mesmo se se trata dun grano no cu, unha exploración sinérxico-discriminante, esmerada e moderadamente topográfica o mesmo tempo, pode ser moi instructiva para nós. Chegar a certeza de que nin o grano nin o cu somos nos é condición sine qua non para acometer as máis altas empresas.
-Vale
-Examina logo o occipucio
-Examinado
-¿Qué percibes?
-O occipucio.
-Mira agora o lóbulo parietal dereito e o bulbo raquídeo
-Imposible, non teño.
-Iso xa é mala leite, Andrade, ¡pecha logo os ollos dunha vez e sigue coa exploración, coño! ¡Non fales tanto! ¡Cando perdas a sensación topográfica, sinálate simplemente co índice! E, inda que teñas os ollos pechados, non deixes de mirar ben a fondo con eles ¿qué ves agora?- cominoume o Xaime.
- Pois agora que o dis, vexo que non vexo nada. Pero esta nada non debe de ser coma a túa: semella non ter cor. Nin sequera é negra. Tampouco semella estar baleira. Vamos, que non é cero; é simplemente nada. Inestable e fora de control, produce certo vértigo, unha sensación desacougante, coma a dos terremotos cando esvaran moi por baixo dos teus pes. Ou coma cando queres aplaudir coas orella, que todo pode ser. Estou nun sitio onde xa non hai grano nin cu ningún que recoñecer topográficamente; un sitio que xa non está en parte algunha. Este si que debo de ser eu.
-Coidado: estás atopándote, Andrade. ¡Sinálate rapidamente e déixao todo!
Toqueime entón apresuradamente a fronte por riba das cellas, un pouco face a dereita. Alí estaba aquelo esperando algo, non moi fondo, indefinible pero certo. O único de min que non me era alleo. Algo canso -e cumprido xa o meu traballo- abrín de novo os ollos e vin por riba do Salvador a tranquilizadora presencia de Vega, tremando delicadamente nas cordas da Lyra, e logo o rocío todo das estrelas proclamando a cotidianeidade. Entón caín suavemente dende min nunha fonda sima de paz.
- Agora xa sabes porqué nunca quero deitarme –dixo Xaime-: por non quedar a mercé diso. Transportamos un estraño. Pero coma o meu “iso” é noctámbulo, mellor que se durma antes, non sexa que me deixe.
Clarexaba xa sobre aquela cidade italián e sobre os seus prateados campos de oliveira. Beatas enloitadas ían xa en grupos apresurados cara a San Pablo. Só por ver a desbandada, os persignados e os ¡¡Xesús, Xesús!!, Xaime quería asustalas con algún berro blasfemo, pero puiden evitalo. Empuxándoo cara a estrada de circunvalación, presenciamos alí un amencer trasnoitado, lívido, de olores envellecidos e pouca esperanza. Mancillábanno o estampido mañanceiro da maquinaria agrícola, os negros lubricantes esparellados polo chan e todas as demais deposicións da chatarra automobilística. E logo, a náusea aquela do anís do mono fluíndo tan cedo dende o fondo dos bares, vomitando sobre nos un bafo aceitoso e chirigotero.
- ¡Alí vai Vivaldi! –berrou de repente Xaime, ríndose logo cunha risa afónica de bandullo
- Déixate de coñas.
-E ¿non che gustaría? De neno descubrín un día que polo meu faiado podía entrar sen máis na contigua e subxectivamente moi afastada casa de don Pedro Gayoso. Dende entón empecei a botar moi de menos atallos parecidos tales coma casas con portas que deran ás Pratería e á Praza Vendôme ó mesmo tempo. Ou que, polo menos, houbera estacións de metro entre as dúas prazas -que tampouco é tanto-.
Despois dun silencio, un desgarbado tractor que pasaba por alí desencadenou en Xaime a seguinte abondante reflexión:
- Pois agora que caigo, hai moitos inventos sen inventar. O punto fixo –por exemplo-, a quen desprazaron inxustamente a brúxula e o sextante. Non así algúns de Leonardo de Vinci ou do máis esforzado home paxaro aquel de Plasencia, cuio caótico record de douscentos metros con plumas de galiña xa baten hoxe en día doadamente os parapentes. Outros inventos están en cambio camuflados, como o eixe pola roda. Incluso hai algúns que xa non se inventarán nunca, coma os coches gravitatorios –os que acumularían todo costa abaixo para subir logo-, as falsas plataformas continentais –que aspirarían convectivamente nutrentes por uns tubos para alimentar así plancto e peixes inesperados-, o rego climático –que interrompe a decapitación dos alisios frescos polos quentes deixándoos subir e derivar así a súa choiva ós sotaventos etc. etc. Os seus inventores morreron antes de caer na conta e agora xa, superados os problemas, non paga a pena; estes inventos serían algo así coma pezas de foxtrot ou de chaslerton. Outra cousa é a dos inventos que están por inventar, coma os inminentes foguetes de transporte intercontinental, que farán da nosa aviación un montón de chatarra.
-Vale.
Tras unha pausa dedicada a valorar o meu aburrimento, Xaime, mirándome a calva, dixo de pronto animadamente -¿E ti crees que haberá dous españois, dous polo menos, que teñan exactamente o mesmo número de pelos na cabeza?
-Non.
-Pois si que os hai, e moitos. Nesto estás equivocado. O pai dun amigo meu, que é perito agrícola, tenno demostrado matematicamente. Hainos porque, noutro caso, tería que haber por aí cabezas de ata catro metros cadrados. Outra vez reducio ad absurdo, querido Andrade,¿Queres que cho demostre?
-Non. ¿Ímonos xa?
Pero o Xaime, resistíndo aínda, advertiume seriamente:
- Veño observando, Andrade, que ti falas con fallas de ortografía.
-¡Pois ti lés con elas! -contestei con noxo
- A vaca máis xeitosa e o cabalo máis fermoso soen ser tamén a mellor leiteira e o mellor corredor –recitou o Xaime desentendéndode e tocando palmas, mesmo coma se se fora a arrancar por peteneras.
- Este sería un bon criterio pro arte e pros controis de calidade, se non fora que xa o tiña medio dito Rodríguez de la Fuente.
-¡Qué lle vamos facer! Pero botarlle primeiro o aceite á ensalada é un erro porque logo a leituga non colle ben o vinagre –engadiu tranquilamente o Xaime.
- Si. Pero eu vou durmir.
-E, no que toca ó afeitado, a medida que pasas a coitela non hai que ir retirando o xabón e mirando como queda; hai que deixar todo o xabón tal cal para que siga facilitando logo o traballo cego da coitela –dixo Xaime á desesperada-
-Vai tomar ventos, Xaime; eu voume.
Entón empezamos a descender cara o parador, todo cabreados, o Xaime xogando ó playboy co chaveiro dun deportivo que non había, nunha man, e portando indolentemente un único guante testimonial, na outra.
- Toda luz da calor –ía dicindo tristemente Xaime tras de min.
- Si
-Cogito ergo sum.
-Si
-To be or not to be.
-Si,si
-Tout est perdu fors l´honneur, si non é vero é bene trovato, man spricht deutsch
-Si, si, si i i i i ...