O galego en Galicia

O idioma noso de cada día. Eu coido que a nosa individualidade no mundo, a esencia e presencia dos galegos ten como símbolos basicos: a bandeira, o escudo, o himno e o idioma. Alomenos é un dos elementos básicos de diferenciación.

Eu pertenzo á afortunada xeneración que coidamos ter descuberto o galego moi cedo, aló por 1960, en Vilalba, cando todo o noso contorno falaba en castelán.

Os rapaces da Academia Santa María demos en falar en galego porque o considerábamos "diferente", "moderno", "avanzado", "rebelde" e moitas outras cousas, e marcamos un punto de inflexión que aínda pervive en todos nós.

Co paso dos anos, o galego deixou de estar menospreciado, esquecido, arredado, e pasou a ser –anos 68 e posteriores- unha lengua de loita, de comunicación da mocidade, de expresión cultural, de prestixio social.

E andando os anos o galego foi idioma oficial, convivindo co castelán, e entrou no ensino, entrou na igrexa –case-, entrou nas notarías –moi timidamente-, entrou na administración, na xustiza… santificamos o Día das Letras galegas, santificamos a lingua, e imperceptiblemente fómola elevando ós altares… E sen saber por que, a lingua empezou a perder protagonismo.

Os que vivimos o mundo estudiantil en castelán, sen unha sóa palabra en galego, convertímonos ó idioma e utilizámolo con fruición. Os que estudian en galego, nun contorno galego, manteñen ese idioma nunha esfera cultual máis que cultural, e falan en castelán. Os mozos, nas cidades e vilas galegas, xeralmente, falan en castelán.

O anterior goberno galego bipartito creou normativa sobre o galego. O actual goberno galego aporta o chamado "decreto do Galego, que recibe críticas da actual oposición. E no medio, nós, todos os galegos, que recibimos as disposicións sobre o idioma case como quen oe chover, pero entendemos que o tema ten importancia vital.

Hai cincuenta anos os rapaces pensábamos que todo comezaba cando atacamos armados co idioma galego a un mundo que coidabamos agardaba por nós. Dentro de trinta anos, se chegamos aló, posiblemente vexamos as cousas máis claras.