Aínda que a historia sexa coñecida grazas á traxedia clásica, se cadra, por afastada, é xusto lembrala. Logo do desterro de Edipo da cidade de Tebas, os seus dous fillos homes, Polinices e Eteocles, asumiron o poder gobernando alternativamente cada un por espazo dun ano. Con todo, unha vez transcorrido o primeiro prazo, Eteocles negouse a ceder o posto a Polinices polo que este, armado xunto a varios caudillos de Argos, vai facer fronte ao seu irmán nunha contenda fratricida na que ámbolos dous han sucumbir, tal como nos deixou dito, nunha obra memorable, Esquilo. Deste xeito, mentres Eteocles recibe unha digna sepultura, os maxistrados tebanos e o novo rei, o seu tío Creonte, consideran que Polinices, a quen correspondería lexitimamente o trono, ten cometido unha traizón, polo que o seu cadáver deberá ficar insepulto. É precisamente noutra traxedia, Antígona de Sófocles, onde a protagonista vai ser condenada por enfrontarse ás leis dos homes ao pretender dar honrosa sepultura ao seu irmán Polinices.
Todo está xa nos clásicos e, segundo cita atribuída a Borges, nada do que podamos engadir será máis que unha nota a pé de páxina ao que xa eles dixeron. Sen sabelo, ao escribir a súa Antígona, Sófocles estaba tamén expondo, cun terrible sentido premonitorio, un desgrazado episodio da nosa Historia moderna. A obstinación dun xuíz que, malia o que dixesen as leis escritas por (algúns) homes, pretendía, como a protagonista da traxedia grega, dar honrosa sepultura, non a un, senón a 114.266 irmáns, todos eles desaparecidos durante a guerra e a posterior represión do franquismo.
Coma se a vexatoria acusación de traizón enarborada durante corenta anos de ditadura contra estes novos Polinices e a vergoña e o medo das súas familias non fose suficiente. Coma se os máis de trinta anos de silencio cómplice da democracia non acrecentasen a ignominia. Escenificando un episodio máis da Historia dun país cainita, bastou para condenar a soberbia do xuíz unha denuncia dun suposto sindicato, o ultradereitista Mans Limpas, e da Falange Española das JONS, a quen Emilio Silva, presidente da Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica, atribúe o 98 % dos asasinatos. Como exclama a protagonista sofoclea, á tiranía élle posible obrar e dicir o que quere, provocar, reinterpretando ao revés a Quevedo, un terror constante máis aló da morte (do tirano).
Na prensa destes días árgüense diversas consideracións sobre a caída en desgraza do xuíz xienense. Precisamente, como no caso da heroína de Sófocles, a soberbia, o querer picar demasiado alto ou o afán de protagonismo están en boca dalgúns comentaristas, independentemente do signo político. Outros falan das súas inxerencias no caso Gürtel. Sexa como for, produce verdadeiro arrepío pensar en que país vivimos se isto é así. Se é posible, coa lei na man, defenestrar a alguén que tivo a ousadía de enfrontarse ao terrorismo, á corrupción, ao narcotráfico, aos crimes de Estado ou a outras tiranías como as de Chile ou a Arxentina. Hoxe non se pode esquecer aquel amencer do 12 de xuño de 1990 no que Baltasar Garzón, xunto ao fiscal Javier Zaragoza, tomaba os puntos estratéxicos da ría de Arousa dirixindo desde un helicóptero un espectacular despregamento policial de máis de trescentas persoas no mesmo corazón do narcotráfico.
Cando levamos case tantos anos de democracia como de ditadura asusta pensar que a sombra do ditador sexa tan alongada. Pero sobre todo indigna o bochornoso espectáculo que se está a amosar de cara ao exterior ao perseguir cunha saña inxustificable ao único, polo menos que eu saiba, candidato ao Nobel da Paz que tivemos por estes lares. Non hai retóricas para explicalo. Pode que o feito de que, uns meses atrás, a Fiscalía da Audiencia Nacional se opuxese ao procedemento contra Garzón anime un pouco, mais é triste pensar que un único xesto desde a súa contorna do Poder Xudicial, concederlle a comisión de servizos para A Haia, tivese bastado para frear a suspensión e, con elo, esta lamentable imaxe da Xustiza española no exterior.