Portugal e Galiza: A saúde como ponte que xa non coñece fronteiras

Portugal e Galiza sempre compartiron máis ca unha liña no mapa: comparten sangue, cultura, memoria e un xeito particular de mirar o mundo situado entre o Atlántico e a teimosía de sobrevivir. Mais hoxe, neste tempo de sociedades máis vulnerábeis, é na saúde que esta irmandade histórica atopa un novo e decisivo punto de unión. A saúde non entende de fronteiras administrativas; entende de urxencias, de tempo que non pode esperar e de dereitos fundamentais que deben ser garantidos sen excepción nin atraso.

Na Eurorrexión, cando unha persoa sofre un infarto, un ictus ou un accidente grave, a primeira pregunta non é «onde está o meu país?», senón «onde podo ser atendido con maior rapidez e seguridade?». Para milleiros de cidadáns que habitan entre o Minho, Trás-os-Montes e a provincia de Pontevedra, o hospital máis capacitado ou máis próximo pode atoparse do outro lado do río. E ese río, tantas veces descrito como fronteira, convértese aquí en ponte: unha ponte que salva vidas.

As institucións -o Servizo Galego de Saúde e o Servizo Nacional de Saúde portugués- avanzaron xa na colaboración, mais a práctica diaria demostra que esta cooperación debe deixar de depender da boa vontade do momento para se converter nunha estrutura estábel, previsíbel e garantida por instrumentos xurídicos claros. A Unión Europea recoñece o dereito á mobilidade sanitaria e a Carta Europea dos Dereitos dos Doentes protexe o acceso aos coidados máis axeitados. Con todo, as familias seguen atopando barreiras burocráticas, descoordinacións e tempos de espera que non se compatibilizan coa gravidade da enfermidade.

A complementariedade dos dous sistemas é evidente. A Galiza conta con referencias sólidas en áreas altamente especializadas; Portugal aporta experiencias únicas noutras disciplinas, infraestruturas de excelencia e programas innovadores. Cando os profesionais traballan conxuntamente, cando comparten coñecemento e tecnoloxía, cando se comunican sen fronteiras, o avance ético e científico é imparábel. Médicos, enfermeiros, paramédicos e técnicos amosan diariamente que a cooperación non só é posíbel: é necesaria e profundamente humana.

O papel do dereito debe ser o de asegurar que esa necesidade non dependa do azar. Unha cidadanía que vive nun territorio integrado, que fala linguas irmás e que mantén relacións familiares e laborais transfronteirizas ten dereito a unha rede sanitaria común, áxil, transparente e eficaz. Urxe instituír protocolos permanentes de evacuación e referencia entre hospitais, sistemas compartidos de información clínica con garantías de protección de datos, financiamento europeo dedicado, e un modelo organizativo que consagre, máis que un privilexio, un auténtico dereito transfronteirizo á saúde.

Portugal e Galiza non son dous extremos que se tocan: son un só territorio humano, unido por séculos de historia compartida e por unha identidade cultural que non entende de divisións artificiais. E é desde esa verdade que nace unha responsabilidade común: facer da saúde a ponte máis sólida e máis xusta desta unidade, garantindo que cada vida sexa protexida con igual dignidade, aquí ou alí, sen máis fronteira que o río que nos une. Porque cando un galego é tratado en Portugal ou un portugués recibe coidados en Vigo, o que se afirma -alto e claro- é que somos pobos irmáns que comparten non só o pasado, senón un futuro indivisible, construído en cooperación, confianza e defensa mutua da vida. A saúde, nacida do que é máis sagrado -a protección da existencia humana-, debe ser o alicerce dun porvir compartido no que avancemos, xuntos, máis lonxe ca nunca.

Pedro Nogueira Simões, Abogado y Psicólogo, CEO Iberian Lawyer