Concluídas as obras da súa casa na Avenida de Finisterre, Xurxo invitounos nela, para que lla vísemos concluída, e tamén para celebralo. Pedira uns pratos a un deses restaurantes que serven a domicilio, moda que está avanzando aquí na Coruña, onde xa debe quedar pouco sen inventar, pois xente sobra e empregos faltan. O que sigue sen inventarse, ou escasea, son firmas exportadoras; será porque o consumo é máis doado; con menos futuro pero máis fácil de exercer. Isto comenteino co Xurxo:
-Tanto diñeiro que trouxestes os emigrantes, ben máis có turismo, aínda que as estatísticas digan o contrario, pero ben sabemos o por que desa engañifa dos políticos..., e non acabo de ver sociedades dedicadas a engadir valores, valores exportables. ¿Que vos pasa aos emigrantes para que todo se vos volva ladrillo; é que por aló non vistes outras actividades?
-Niso non pensei, nunca, pero..., ata terás razón!
-A ti, agora, co teu Bacharelato, xa non podo darche leccións de Historia, pero si poderei comentar contigo que a de España é unha historia de transportistas: Primeiro, aqueles romanos, que se cansaron de levar ouro e prata, principalmente da nosa zona, ou como pensas que financiaban as súas lexións, ti, vello lexionario?
-A min pagábame España...; a min, tamén!
-¡Claro! A continuación, daquela que viñeron os mouros..., precisamente porque os invitamos a vir, como máis tarde faría Franco, para que nos axudasen a loitar contra nós mesmos, irmáns contra irmáns, aproveitámonos dos seus saberes, dos que roubaran en Oriente, e cando levantaron unha nova España, con grandes castelos, hortas e palacios, botámolos, espada en man, precisamente para roubalos nós, pois terra tiñan abonda os da Reconquista..., para o caso que lle facían! Cando caeu Granada, e se esgotou esa mina, apareceu Colón, brindándolles aos Reis a oportunidade de facerse coas especias das Indias, para que comesen mellor, con mellor sabor!
-O caso foi que non trouxo especias! Puntualizou Xurxo.
-¡Especias, non, pero escravos, si; ouro e prata, si; co cal esta España faranduleira volveu a sentirse forte, imperial, ladroa! A lección dos romanos, que non se nos esquecera.
-¡Xa! Pero todo iso foi coma aquel forno do cal, alí na Meda, do que che teño falado, que se tragou ao calista!
-¡Non de todo, pois, tras daquelas independencias, veu a emigración, particularmente a nosa, a dos galegos! Aquí, no país, veña fornicar, pois con mandalos para América, non só non levaban senón que traían.
-Igual esqueces un detalle: que de tanto recibir, afixémonos a importar!
-¡Este Xurxo! Oes, non será que estudaches Economía, en vez de latín?
Canto me contestou foi:
-Onde me criei, os ricos, eses da economía grande, mandaban un fillo para Avogado, outro para o Seminario, e os restantes para América; o único que fabricaban, ademais do cal, eran fillos, así que, como se nos vai pedir que inventemos fábricas!
Demos o tema por esgotado, e pasamos ao comedor, que cheiraba a gloria, e iso que estaba recén pintado!
-.-
Nada máis cumprir os sesenta eu caín do cabalo, ou máis exactamente, tiráronme, xubiláronme. Débollo dun xeito especial ao Gran Boyer, ao Gran Boieiro, que se emperrou, e conseguiuno doadamente, en que os nosos sindicatos nos considerasen "funcionarios" cando a realidade é que unha empresa de capital maioritario estatal nin con esas acada a conceptuación de órgano estatal: ¡O seu persoal non é funcionario, no está nos Presupostos do Estado! O dúo Boyer-Sindicatos cantaron un Referendo convencional, tipo convenio, tan axeitado, tan amañado, que gañou a Empresa por..., por seis votos, nun total de votantes duns dez mil ¿funcionarios? Niso tiveron razón: ¡souberon "funcionar" connosco, cos seus dependentes!.
Caído do cabalo, como, en que dirección podía cabalgar? A finca tiraba de min, pero aínda que a miña cabeza estaba, coido que si, para unha función burocrática, as miñas mans xa non tiñan calos, xa me mancaba o sacho nelas. Por outra banda, a Asesoría traspasáralla á Felisa, enteiramente, de tempo atrás, absorbido pola miña dedicación bancaria. ¡Ai, Deus, axúdame, dáme un arca, que me vou afogar neste diluvio dos aburrimentos, neste decaemento dos declarados inútiles!
A arca veu da man dun gran amigo, ¡benditos amigos, pois, de inimigos ía farto!, Brañas, de Millares, precisamente da familia daquela dama dos Beléns, de dona Emilia, que me suxeriu domiciliar a pensión na Caixa de Aforros en cuxo Club de Xubilados tiñan unha gran biblioteca, elaboraban a revista "Rúa Alta", amén de conferencias, parladoiros, e corenta cousas máis. Eran os tempos gloriosos das Caixas, así que, por estas chufas, e se cadra un pouco, un pouco tamén, por darlle o traseiro aos Bancos, ¡vinganza pírrica!, aceptei.
A directora do Club, un encanto de rapaza, un amor, que para máis encanto así se apelidaba, María Dolores Amor, que me viu afanoso de facer cousas,
admitiume no "Consejo de Redacción" da súa Rúa Alta, onde obtiven os primeiros xúbilos da miña maldita xubilación; despois viñeron outros, pero aqueles foron os primeiros, así que, como se dicía no meu Castroverde, ¡nunca a obriga lle pago!
Un club español non é un club inglés; os clubs teñen, deben ser, unisex, e aquel da Caixa érao! Presenteille a miña dona a aquel Amor, un auténtico amor platónico dos vellos, coido que de todos, e déronse unha aperta. ¡Os celos son outra cousa, allea ao platonismo! ¡Deus, canto ben fan estas rapazas que sorrín, que son cultas, que son amables, que crean iniciativas para os vellos, en particular para aqueles incapaces de frear pola procedencia, pola inmediatez, das súas, das nosas, febrís actividades dos lustros pretéritos! A consecuencia inmediata foi que, ao saber que fora Mestra, pediulle que se encargase das clases dos analfabetos, pois, en vésperas do XXI, aínda quedaban no Club, entre socios e socias, catro ou cinco..., virxes das letras! De feito acabamos feitos uns empregados, honoríficos iso si, daquel Club. ¡E tan contentos!
Naquela euforia, compadecido das soidades que viña arrastrando o Xurxo da Meda, de presente retirado na súa casa-castelo da Avenida de Finisterre, canso das obras, que non de vivir, aínda que lle dedicaba moita atención ao catecismo dos Franciscanos, que os tiña por detrás da súa casa, gozando con aquela colaboración que lle permitira "namorarse" da Biblia, segundo propia expresión, fíxenlle a proposta deshonesta, -o de "deshonesta" explicareino máis adiante, -de apuntarse ao noso Club, onde xa localizara unha boa cantidade de emigrantes retornados de distintos países, tanto americanos como europeos.
Para transmitir, para reflectir, a xovialidade daqueles vellos voume permitir a transcrición da "Acta del Consejo de Redacción" coa que fixemos a presentación do número 6 da nosa revista: "Reunidos los infrascritos, sin dietas ni tarjetas de recomendación en el bolsillo, en uno de estos espléndidos salones del Club de Jubilados de Caixagalicia, en la ideal fecha del 28 de diciembre de 1992, Día de Inocentes y vísperas de Santa Apertura, acordamos, por unanimidad, que es como se dice en estos casos...".
Despois disto, dous puntos e mailos acordos, tomados, non só por unanimidade, senón, e tamén, co mellor humor do mundo, un auténtico humor de vellos verdes, de xubilados inconformes; indignados, diríase agora. A maiores contabamos coa xenial colaboración do gran debuxante Augusto Trillo, nunca ben ponderado, polo menos aquí na terra.
O que tardamos en descubrir, tanto eu como a miña dona, foi que aquel Centro, ademais de recreativo era..., ¡unha casa de citas; honestas, pero, citas! ¡Moi burros ou moi inocentes debemos ser! A caridade estaba na Directiva, e de paso, nos colaboradores daquela directiva, pero..., ¡había outros intereses!
Os estatísticos non acaban de acordar o por que abundan máis as viúvas cós viúvos, pero o caso é que a oferta, neste aspecto, superaba á demanda. ¡E eles, nós, os varóns, tan felices, tan felices de ser queridos; uns, os menos, porque botan en falta a súa desaparecida, e os máis porque vén de tradición que sexa Eva a que engane ao Adán, aínda que non sempre se cumpra isto! Un vello solitario é a presa máis fácil que imaxinarse poda; e neste suposto temos que integrar ao Xurxo, tal e como os feitos demostraron. Por outra banda, non todas van ser monxas de clausura, que non habería conventos dabondo.
As mulleres atraen pola súa colonia; pola colonia, tamén; pero os homes, en particular aqueles promotores tan soados do século XX, atraían polo seu din, que non é, que non era, un diminutivo de diñeiro, senón o superlativo daquela burbulla, q. e. p. d. ¿Pobre Xurxo? ¡Rico Xurxo, que ben solicitado foi cando o presentamos, aínda que, iso si, de vello! Pero non fun eu, senón a miña dona, ¡a miña periodista!, quen percibiu os primeiros síntomas:
-Esa Manuela é tan xenerosa, tan caritativa que, tendo o seu home á morte, que mo dixo unha señora das miñas analfabetas, que a coñece xa de Venezuela, sóbralle tempo e forzas para deixalo na casa e virse ao faladoiro, sorríndolles aos outros vellos deste Club, en particular ao noso Xurxo, que ata non sei se será cousa de alertalo, de poñelo sobre aviso.
-¡Muller, iso nunca, xamais, pois, se como neno se comporta, non vou ser eu quen lle quite o carambelo da boca! Pensa que moito me leva insistido en que lle acepte ser o seu herdeiro, e cada vez que mo dixo cabreeime, seriamente. Se lle imos con intrigas, o primeiro que pensaría, eu, no seu lugar, é que Xosé María cambiou de opinión, que quere herdar..., aínda que o viñese disimulando! Así que, pola miña parte, ne nos indúcas in tetationem!
Manuela, feliz, Xurxo feliz, e o venezolano agoniando en solitario; ¡tan en solitario, que ben vimos á súa mucama subir de dúas en dúas as escaleira do Club para dicirlle á súa ama..., que se puxese de loito! Fómoslle ao enterro uns cantos, e iso que eu nin o coñecía, pero, como ía Xurxo...! Descanse en paz na súa enésima soidade, na do cemiterio de Feáns, aló lonxe, onde xa nin Coruña é, que é onde esconden aos seus defuntos os coruñeses de adopción, os novatos, pois os lexítimos, os vellos herculinos, seguen achegados ao seu faro, concretamente en San Amaro. Aínda non pasara un mes daquel enterro cando se presentou Xurxo na biblioteca do Club para invitarme á barra:
-Teñen unha sidra estupenda, desa que fan en Chantada..., precisamente coas mazás que ían antes para Asturias... ¿Imos probala?
-Xurxo, Xurxo, que te coñezo: Home que invita a beber..., algo queda a deber!
-Non cho nego, que me tes que asesorar nunha cousa do Banco...
-Ben sabes que me xubilei, ou mellor dito, que me xubilaron! ¡Terás que ir a xunto da Felisa!
-Non é para tanto; unha simple pregunta... Resulta que esa Manuela, que ten o corazón meirande có dunha vaca, doéndose da miña soidade, e esquecéndose da súa, ofrecéuseme para coidar de min, unha especie de Ama das Chaves, que así non preciso de criada, e vou estar mellor coidado. Fará a compra, a comida, darame conversación, cousa que non fai esa moura que me recomendastes vosoutros, que nin castelán sabe, para canto máis galego. Neste plan quero autorizala para dispoñer da miña conta, que así vaime ela ao Banco, que é máis nova, e non se cansa ao andar, como me pasa a min. ¿Que teño que facer; unha carta, ou uns poderes?
Aquilo colleume de sorpresa, pero non podía retardar a miña resposta:
-Vai ao Banco, e dille ao Director que teñen agora, que ben te coñece, que che cubra un impreso de autorización; ¡iso si, revogable, e con limitación de cantidades!
-Ou poñer a conta indistinta, non si?
-Home...; para iso tempo terás, máis adiante, cando coñezas algo mellor á Manuela! Deste xeito díxenlle sen dicirlle, séxase, a estilo galego, que por algo e para algo o somos.
-.-Gómez Vilabella, Xosé M.
