Testamento aberto (15)

Por aqueles días falamos moito de planos, de planos e de plans, de lugares comúns, deses tópicos dos que se fala cando non se ten outra cousa, outra idea da que falar, e logo que ás veces hainas pero os contertulios non rompen augas, que sempre nos parece a destempo, que xa haberá ocasión; despois non sempre é así. Meu avó dicía que os seus únicos remorsos foran, eran, o de estar calado cando debera falar, e á viceversa. Abundando nisto, un día explorei no Xurxo acerca da súa, pero en xeral da nosa, emigración:

-Tesme falado, algo, pero non moito, da túa vida naqueles anos de Berna, pero eu sigo con sede. Vouche explicar: Escribín o relato dunha moza da miña parroquia, unha tal Herminia...; así se chamaba, de verdade, que non é novela, pois tiven ocasión de coñecer a súa vida e os seus milagres, tan ás cheas como agora coñezo os teus, pero iso foi de América, concretamente de Cuba, botando en falta literatura, relatos fidedignos da nosa xente por Europa arriba. Coido que se escribirán desde que sexa imaxinación pura, sen testemuñas para face-los contrastes... ¡A min non me gusta a literatura imaxinativa, que hai dramas dabondo cos relatos reais, cos personificados!

Quedouse mirando ao ceo, un bo cacho, que era o seu xesto na meditación. Cando rompeu a falar:

-¿Queres escribir acerca dos Bárbaros do Sur, non si? Ata terás razón, que non é o primeiro que así nos chamou aló en Suíza. Nos libros de España non se cansan de falar dos Bárbaros do Norte, cando eu penso que eran máis bárbaros os romanos. Moito dereito, iso si, pero, ladróns? Nunca pasei a Italia, pero téñenme dito que os monumentos de Roma declaran contra eles mesmos, pois non se poden facer esas obras ciclópeas sen escravos, sen escravos e sen ouro, ouro e prata, roubados dos países conquistados, por suposto.

-Non che facía falta ir a Italia... ¿Quen fixo as murallas de Lugo?

-Os romanos, que iso din.

-¡Que va; fixéronas os lugueses, aqueles do Lugh, e cando lles morría algún escravo, os romanos deixábano na propia parede, de recheo, que así se esbarriga de cando en vez, pois ata os ósos se esfarelan! Pero poñámonos serios e volvamos ao caso: ¿Tantos que ides e volvedes, e non acabo de ver un relato, por escrito se entende, que analice con profundidade e con sinceridade as causas e mailas consecuencias desta éxida dos últimos anos, que nin que fósemos xudeus perseguidos?

-Sómolo; eu, o primeiro: un Jacob, lémbraste? En canto ás miserias xa te podes imaxinar, e logo que ti tamén andaches por Suíza.

-É distinto, porque eu fun aos cartos, para organizar Axentes, ou intermediarios, que nos abrisen contas; parei en bos hoteis, e non neses pisos onde se albergaban tres ou catro familias, tan xuntos que ata non sei se se intercambiarían as parellas. Dígoo de broma, claro, pois dos dramas, ou calar, ou falar en broma. Daquela falei cos ricos, en grandes despachos, e aqueles non descendían ás fábricas, nin ás fábricas ni ao campo.

-Tampouco fai falta nadar nas miserias para saber que cheiran! Á América foron máis ben os minorazos, que xa o temos falado, pero a Europa sumáronse tamén os morgados, fillos únicos ou non. Dos que coñezo da miña, da nosa, bisbarra, algún malvendeu as vaquiñas, e incluso abandonou os seus vellos, deixándoos na casa da aldea, ou nun pisiño da capital, para que, de paso, lles coidasen os fillos, quere dicirse, os netos, coa intención rotunda de que tales netos chegasen a ser don, a ter título, e co título, o que tamén temos dito: ¡Un haiga! A todo isto, que lograron? Os máis deles, que seus fillos se lles alzasen, que non os respectasen, e que nin llelo agradecesen! Deses fillos, algún, upouse nun cargo, deixando a seus pais, aos retornados, tras dos tizóns; ¡dos tizóns, non, que agora todo son cociñas bilbaínas!

Aquel Xurxo, ¡que ben razoaba! ¡Da Meda tiña que ser! O que foi unha desgraza é que o Lugo-Lugo non seguise, non se desenrolase, onde empezou, na mesma Meda, que así teríamos un Lugo celta, e non romano!

-Estasme facendo un bo resume, un bo retrato, pero aínda me queda outra pregunta, que máis ben ma debera facer a min mesmo; ¡iso, ou queimar os meus libros de Economía! ¿A onde nos conducirá todo isto? Rapaces a medio estudar, criados sen consellos paternos, ignorantes do campo e mal adaptados á cidade, pois as adaptacións requiren un tempo; por veces, xeracións. Un diñeiro que se consume, na súa maioría, nos vosos ladrillos; un diñeiro que nos fai sentir ricos sen selo, pois a riqueza das nacións, como todos sabemos, ¡todos, menos, acaso, os políticos!, está nas exportacións, nos valores exportables, engadidos, e diso seguimos con déficit. Ao de agora estamos pagando o petróleo, amén doutros luxos, con esas divisas que trouxestes vosoutros, pero, o día de mañá, cando iso se esgote, cando os Bancos teñan que financiarse con diñeiro prestado, recibido, dos paraísos fiscais? Con algo de sorte, os meus fillos irán librando, pero, os netos?

-¡E ata terás razón! Oes, o caso é que ninguén me falou disto; ou é un tema prohibido, ou é que ves visións... ¿Como se di? ¡Xa o teño: apocalípticas!

Cambiei de disco, máis ben para non facerme pesado, aburrido, pero o tema quedou aberto, e eu insatisfeito, así que me fixen a promesa de volver co cántaro á fonte..., pero, máis adiante!
-.-
-¿Xurxo, que ocorre, que che pasa para que chames tan cedo; outro cólico? Mira que acabamos de abrir, e aínda estou informando o correo para dárllelo na oficina... ¿Non podes chamar máis tarde, ou pasarte á noitiña pola miña casa, que ben sabes que tamén é túa!

-Desta vez non é cólico senón confesión, confesión previa.

-Déixate de adiviñanzas, e ao gran, que ben che digo que teño que atizar ao meu forno, que non é de cal, pero pouco lle falta. Por outra banda, as confesións telefónicas aínda non as autorizou Roma!

-Confésome de antemán, que así sei se son pecados ou virtudes. In nomine Patris... Resulta, Páter, que o meu xefe, o socio A, fíxome un par de propostas, onte, que tivemos reunión, e quedei de darlle a razón hoxe mesmo, de mañá. Unha delas é que me dixo que, mesmo segundo se sube á Zapateira, a ese sitio onde Franco xogaba ao golf, ten unhas parcelas á venda, de gran futuro, pois alí cerca o mesmo Louzao, ese da Mercedes, está facendo un auténtico pazo, que leva un refuxio atómico no soto, que pasa dos mil metros. É a ganga dunha xente que non sabe o que vende, e cando lle saen cousas así, que mellor as quere para nosoutros, que ao fin e ao cabo somos socios seus...

-El entraría, niso, nesas parcelas?

-Non, que me dixo que o fai, que mas ofrece, para levantarme un pouco, para compensarme da perda que tiven no caso do asturiano.

-¿E díxoche que esa zona é un tanto anárquica, que aínda non ten accesos, rúas planificadas, e que cando se cansen dela eses catro magnates, eses novos ricos que, a falta dun pazo dos tradicionais, fan esas monstruosidades, a xente do común non as quererá, nin regaladas, que aí tardará en haber tendas e farmacias, e logo que cada membro de cada familia precisará un auto, individual, para baixar ao centro, etcétera, etcétera? Pensa que esta poboación da Coruña está envellecendo, e os vellos queremos comodidades, ascensores, e toda clase de servizos nas inmediacións da vivenda...

-Ben, iso é como ti pensas, pero infalible só é o Papa.

-O Papa éo, en efecto, pero nas cousas de fe. Prosigue, salvo que non che guste a miña confesión.

-A outra é que uns da Xeca tamén venden parcelas de futuro, pero máis por atrás...

-Xa sei delas, e delas sei que están en termos de Culleredo, que o Alcalde da Coruña ten interese en que Culleredo retire o deslinde na parte do Este para subir aló arriba uns depósitos de auga; e por consecuencia, esa parte da Xeca é moi difícil que se integre na Coruña, porque aí habería unha compensación de terreos. Se a Xeca non pasa á Coruña, a súa planificación, o seu urbanismo, será problemático. ¿Vasme entendendo?

-¡Cómate nunca o demo, que para bombeiro, para apaga-lo lume, para apaga-las ilusións, non tes prezo! ¡Ai, ho, que a túa información lémbrame aquilo de Montecubeiro, en pleno monte e tan unidos, tan comunicados, que ata a Garda Civil tivo que asentarse no medio do Couto, poñendo un cuartel! ¡Pouco faltou para que vos tivese que ir a Lexión!

-Xurxo, escoita, que a cousa é máis seria do que pensas. E falando de pensar, ¿ti pensaches en que o teu socio, o A, coa experiencia de que lle fallaches aí nun punto importante, non estará tentando embarcarte nun paquete desas parcelas que ten el á venta, como Axente, para que te quedes sen cartos, con un inmobilizado de venta incerta, e para iso, a longo, co cal igual te ves apurado para construír a túa casiña da avenida de Finisterre, que ben sabe que é o teu sono dourado, o teu retiro, tanto como material, espiritual, e que, despois de poñerte en apuros, a súa ocorrencia sería ofrecerche cartos para botarte da Sociedade, máxime agora que estades metidos neses proxectos da Agra do Orzán? ¡O resto non cho digo, que ti es listo dabondo para dilucidalo!

-¡Cómate nunca o demo, que niso non caera; tes razón: o que quere é botarme da sociedade!

-¡Botarte, non; que te botes ti mesmo, cando te vexas metido no que os economistas chamamos un impasse!

-Non se fale máis, que vou cumprir esa penitencia, agora mesmo, que agora mesmo lle dou as grazas, que ben sei que non hai nada tan defensivo como mostrarse agradecido cos inimigos; ¡aprendino na Lexión!

E sen máis, colgou; colgou o teléfono, pero el, Xurxo, salvouse, salvouse daquela corda que lle ofrecían en forma de gravata.

-.-
Cando lle fomos ver as obras da súa casa, da propia, da persoal, aí na Avenida de Finisterre, ben comprobamos que a facía para si mesmo, que en nada ou en pouco se parecía ás que se facían por aqueles días para a venda ao público, tal que as da súa sociedade na Agra do Orzán. Gustounos, afellas que si, pero...; un pero pequeno, máis ben para facelo rabiar:

-Estas tubeiras de ferro que lle estás metendo, dentro de pouco collerán ferruxe por dentro, tupiranse, acabando en avarías. Agora hai outros materiais, tales que...

¡Fíxome caso e mandou parar, levantando toda a instalación! A muller, nun á parte chiscoume un ollo para advertirme: ¡Pásaste de paternalista, e hai que ser discreto nas correccións, que o profesional é el...! Pero como había confianza, confianza e amizade, non puiden disimular.

-Xurxo, o que che dixen non ía pasar en vida, na túa, salvo que resultes un Matusalén, pero tamén me gustaría que, cando subas ao Ceo, te sintas satisfeito do que deixas atrás.

-¿Do que deixo atrás? –Replicoume, con toda humildade. -¡Pouca cousa é pois o único que fixen foi plantar árbores, alí na Meda, de rapaz, e lousar cen casiñas, en Suíza, pero fáltame iso do libro, amén de facer un fillo!

-O que deixa boas obras, fillos son; en canto ao libro, ¿queres máis libro que unha vida exemplar como foi a túa, polo menos ata onde eu sei?

Ruborizouse coma un neno.

-¿Sabes que che digo? Que contigo pásame algo parecido que coas mozas de Castroverde, que se moito lles falaba, elas máis, e sempre para contradicirme.

Non me din por afectado, pois, canto máis sensibles son as amizades, máis coidado hai que ter para non ferir, ¡e quen se atreve a ferir un lexionario!

Desde a azotea da casa víase o Colexio Aspronaga, no que era profesora, ou directora, a Rosalía de Castroverde.

-Xurxo, ¡que pena que non edificases aquí dez ou quince anos antes!

-¿Si; por que? Daquela poucas casas novas había no barrio.

-Pero había unha rapaza, que ademais de guapa era unha santa. Olla ao teu redor: ¿que ves que te chame a atención?

-¡Uf; tantas cousas; unha delas, aí arriba, esa torre da cor dos pasteis!

-¡Intuición, amigo Xurxo, que non che falta! –Aduleino- Pois mira ti por onde esa torre foi o miradoiro dunha paisana nosa, Rosalía (Lila) de Carballo, que estivo aí ata a súa xubilación, de Directora diso, de Aspronaga. Castroverde de verde ten o nome, o nome e mala vexetación, pero no de criar persoas..., foi, é, o berce da madurez! A labor desa muller, cos diminuídos..., outra Teresa de Calcuta! Agora seica está xubilada...

Xurxo, asombrado:

-Mira que se me deixasen seguir en Mondoñedo, e despois de Cura, nese bispado ou no de Lugo, que pracer sería confesar esas mestras, esas mulleres preclaras, a Enriqueta Otero, esa Lila, e tantas outras. ¡Con só confesalas, eu, feliz!

-Xurxo, considérate retirado, que os curas tamén se retiran!

-Ben retirado estou, pero as guapas, sexan heroínas ou santas, aínda me fan brillar os ollos.

Aquel Xurxo...; ¡da Meda tiña que ser!
-.-