Na casa tivemos dez ou quince días sen interrupción as visitas do Xurxo, que ata me dixo a muller:
-Ese Xurxo parécese ao Xesusiño do Ferreiro da Meda, que cando o invitabamos ás festas na miña casa, xa se presentaba de vésperas... El dicía que se anticipaba para axudar a mata-lo carneiro, pero outro tanto non facía no tempo das mallas! Mais nesta ocasión, esqueceunos, así que será mellor non invitalo para que nos deixe uns días con outros temas, que sempre me estás falando del, del ou das súas cousas!
-Moito me temo que non vales para profeta; entra aí no despacho da Asesoría e verás o que puxo Felisa encima da miña mesa. Vai agora, antes de que volva.
-¿Outro cliente? ¿Máis documentos? Eu prefería que non che veñan máis, pois en particular no mes da Renda, non dades abasto, e por encima de todo tes que dedicarte ao Banco.
-¡Si, e non! ¡Os planos dunha casa de cinco ou seis andares, precisamente a do Xurxo! Debeu vir esta mañá, cando ti non estabas, e deixoullos á Secretaria.
Cando chegou Felisa para cumprir o seu horario de tarde:
-Estivo aquí don Xurxo...
-Seino, que xa vin os planos.
-Pero dixo que os chamará por teléfono, e que teñan pensado se terán libre o próximo 25..., que é Santiago!
Cruzamos unha ollada a miña dona e máis eu; dixo ela:
-¡Festa na Meda; tamén na Meda! Igual quere levarnos aló, de merenda...; pero esa non é festa de merendas!
Felisa:
-Non debera anticiparme, pero, xa que o di: O que quere é invitalos aquí, aquí na Coruña, ou nas aforas, que me preguntou se había algún restaurante por aquí ao redor, máis ben cerca, pero un sitio de campo, de finca, ao que tivesen o costume de ir.
En efecto, á noitiña soou o teléfono:
-Viches os planos? Pero nada de darme a razón como se fai cos nenos, ou cos vellos; quero críticas, que xa falaremos diso o día de Santiago. ¿Tedes libre?
-Non quererás volver á Meda?
-Co pensamento, si; e como xa está ben de aproveitarme á vosa conta, nesta ocasión quero que me aceptedes un almorzo, pero cos vosos fillos, que aínda non os coñezo.
-Pois eles sábeno todo de ti, que lles comentamos a nosa amizade. Pero non tes compromiso, ningún. O mellor é que lle digas ao Cura da Meda, ao actual, que te invite, que na do patrón onde come un tamén comen dous!
-Bromas á parte; a túa secretaria díxome que tedes de costume ir ao Gallo de Oro, a Arteixo, que o puxo de moda o xenro..., o xenro de ben sabedes quen! ¿Podo acompañarvos, pero pagando eu! ¡Mira que se non, cambio de Banco!
-Home, con esa coacción, con esa chantaxe, e sen que sirva de precedente, por esta vez aceptamos.
Terminada a sobremesa, os rapaces marcháronse, e fixeron ben, pois os contos dos vellos só son cribles para os vellos.
A miña dona, da que xa teño referida a súa vocación, frustrada, de periodista, máis periodista do que moitos e moitas que exercen como tais, tiroulle da lingua ao Xurxo:
-¡Xa está ben de falar de obras e de pisos, deses trucos dos promotores, pero a min teríame máis graza que nos relatases algo daquelas aventuras da xuventude, que tantas veces as aludes, pero acabas gardándoas con recato!
-¡Buf, son tantas, foron tantas, que se comezo, non darei rematado! Unha que se me vén á cabeza neste intre:
Era a festa en Barredo, e eu acompañara unha rapaza de Vilafrío, que de fría non tiña nada, ou iso me parecía. Como a Garda Civil botaba o ferrollo antes tempo, ¡antes do tempo axeitado para achegarnos ás rapazas!, acompañeina á súa casa, e de chegados, observei que tiñan o palleiro ao fondo da eira. Daquela díxenlle: -Faime tanta graza falar contigo, e na festa, con iso do baile, nin case abrimos a boca, así que podemos sentarnos un pouco, aquí por tras do palleiro... Ela non foi melindrosa, que só alegou que alí non había onde sentarse... -Isto ten amaño, que arrinco un brazado de palla, e daquela... ¡Daquela ao carajo, que pisei un can, o deles, que estaba tombado, preguiceiro, e coa escuridade da noite, coa primeira, que aínda non se me adaptaran os ollos, nada vin! O can levantouse e deu en ladrar a todo ladrar. Nisto, cando tal oíron, abriron a porta da casa, a da eira, e desde a porta a nai da rapaza púxose a berrar: -Auxilio, veciños, auxilio, que nos arde a casa! ¡Non había lume, fóra da lareira, non, que onde o había era por tras do palleiro, pero a pícara, que debía ter experiencia dos trucos dos homes, berrou desa maneira..., para que a filla, se estaba na eira, pasase para dentro, para axudarlles a apagar aquel lume..., o meu! ¡Estas galeguiñas, que todas parecen, ou parecían, unhas miñaxoias, e despois, nin María Castaña!
-¡Xurxo, que che dixo o Cura cando te confesaches? Preguntoulle a "periodista".
-Iso non o confesei, que só foi unha tentación, á parte de que os cregos non entenden de mulleres, e non ía ser capaz de comprender que a tentadora foi ela!
-Agora bícanse mesmo diante de seus pais...; ¡un relaxo! A miña dona, unha Mestra escandalizada.
-Máis que aquel de cando acabou a guerra, imposible, que viñan os mozos, os poucos que volveron, máis famentos cós cas. Estoutra que vos vou referir non me pasou a min senón que a contaban como cousa certa, dun Brigada da Garda Civil, precisamente alí en Castroverde, que daquela, no Corpo, para o seu, poñíanlle un cabalo de alzada, aínda que o alzado era el, aquel Brigada. Estaba interesado por unha rapaza de Córneas, e a inocente, coidando que era a única, e que ía vivir de man branca no seu casoiro, deixouse levar, ámbolos dous a cabalo, ata a feira de Mosteiro. ¡Pero na feira houbo paus, cos de Valonga, que eran uns destemidos! Na feira estaba a parella de gardas de Castro do Rei, que era a da demarcación, pero o Brigada, aínda que de paisano, considerouse parte, e fíxose valer! Aquel valemento custoulle que un dos perseguidos tirase de navalla e lle cortase a cincha da sela... Con ese imprevisto, e como xa non quedaban gornicioneiros no campo da feira, non puideron volver dacabalo! A sela si que a conservou o cabalo, e volveu con ela, pero de subirse encima, nada, que esvaraba. Contouse alí na Meda que á volta debeu pasar de todo, pois, aos nove meses..., bautizo!
-¿E..., casaron? -Outra vez a periodista.
-¡Pola Igrexa, non, que ela escondeuse en Madrid, cun irmán que tiña aló! O Brigada foise para Asturias... De momento, para Asturias, que a tal hora se non está no inferno é que Deus se pasa de tolerante!
Conto vai, e conto vén, fíxose de noite, pero eu tiña vinte cabalos, ¡no auto!, e non un, coma o Brigada de marras. Á volta, cando fomos levar ao Xurxo á fonda onde paraba, díxenlle:
-Menos mal que a ti, na Lexión, non che puxeron cabalo, pois daquela, pobres mouriñas!
-Estes de Montecubeiro..., ¡por algo vos perseguiron, por maliciosos!
Perdoareille, que non o dixo de mala fe, ou iso creo.
-.-
Perdín de conta as veces que falamos de Berna, das cousas de Berna, pois para min os alemáns, -Berna pertence a Suíza, pero os seus habitantes teñen máis de alemáns que de franceses, aínda que falan nas dúas linguas-,
con iso de que Gómez vén de Gomá, que era un nome moi utilizado polos suevos, tíranme moito. É certo que na última guerra foron uns cretinos, os alemáns, que non os suízos, que se deixaron manipular por un forasteiro, polo Hitler, pero pasoulles o que lles pasou por dúas razóns: a primeira, que foran excesivamente humillados polos vencedores da anterior; e logo que esa mansedume súa, da que somos herdeiros os galegos, ¡máis suevos do que pensamos, do que admitimos!, levounos ao sometemento daquel chalado, daquel visionario, que estaba máis tolo que unha cabra!
Xa observara, na única ocasión que estiven en Berna, e para iso un par de días, tres ou catro cousas ben definitorias: Que os camións das obras non saían á rúa ata despois de ser lavados a fondo cunhas mangueiras de alta presión. Que a cidade estaba invadida de asa-polos, moitos con galegos diante das grellas, chamuscándose doce ou quince horas ao día para que os traballadores comesen un bocado quente, e seguisen laborando, cada un no seu, fose traballo ou paseo. O de deitarse cedo, que tamén o repetía Xurxo a todas horas. ¡Ah, e algo moi especial: que non se podía saír dos lavabos públicos sen tirar da cadea..., que non abrían as portas!
O caso é que Berna, a Berna cidade, por aí se vai con Lugo, no de habitantes, e en certo modo algo se lle parece, aínda que só sexa porque a nosa está acariñada polo Miño, e en Bern, ou Berne, ou Berna, como queiramos chamarlle, están abrazados polo Aar, ou Aare, que non sabe saír da cidade sen darlle unha aperta tan grande que case a estrangula. Na súa beira, á imitación das costas do Parque lucense, as casas están abrigadas de árbores, e as árbores, de casas, de tal xeito que non se distingue se é urbe ou parque. Tamén están os lagos, que para si os quixesen no noso Teixeiro, e iso que así lles chaman ás nosas pociñas: O Bienne, o Thun, o Brienz..., sen desprezar o cachiño do compartido Neuchâtel. Segundo a Biblia, o Paraíso estivo en Messopotamia, pero tanto Xurxo coma eu opinamos que tamén puido estar en Berna, e que o castigo divino consistiu en levantarlles montañas, que por iso Adán e mais Eva se taparon cunhas follas; polo frío, que non pola vergoña, pois a vergoña inventouse despois, que daquela aínda non tiñan fillos.
En canto ao nome, Berna, ou vén do oso, bär en alemán, ou directamente do celta, berna, que ao parecer significaba greta, ou fenda. Xa que tanto se parece Lugo a Berna, debín aconsellar ao Xurxo que lles ofrecese as súas leiras aos suízos, pero..., non se me ocorreu! ¿Que digo as leiras, Castroverde enteiro, que logo sería mellor ser caseiros dos suízos que amos do propio!
-.-Gómez Vilabella, Xosé M.
