Esta ferida non cura, e mais non é de bala, que mellor prefería un quilo de metralla. Aínda non lle levei a carta ao noso carteiro porque igual volvo a ela desde que me serene un pouquiño, se é que o consigo. ¡Deus, que difícil é escribirlle a unha nai viúva; nunca por peores transos pasei!
Chegoume a hora de comprender o daquelas mulleres do meu país ás que eu chamaba choromiqueiras porque se lles viñan as bágoas cada vez que mencionaban aos fillos que tiñan en América; e eu dicíalles, -Chore polo que ten na casa, que os de América nin se acordan de nós, de ricos que están! ¡Que salvaxada a miña, e que ben nos fai Deus dándonos estas probas para abrirnos os ollos! Con tanta emigración, fillos en África, e cousas así, en Galicia non facía falta que chovese para que os ríos levasen auga: auga das bágoas!
Tíñalles xenreira aos curas por aquilo de non aceptarme no seminario, pero de aquí en diante, co meu agradecemento polo da Meda, estou obrigado a arrepentirme do outro asunto. E ata o comprendo pois se cadra tiñan medo de que, cos malos exemplos de meu pai, saíse un mal crego, sendo que daquela había dabondo onde escoller.
Teño que volver a xunto de Von Papen para que siga dándome esas clases de alemán, pois non hai peor soidade cá dun desocupado; as mans baleiras, ou a cabeza baleira, sempre se van ao malo, ao peor, e nun país de folgazáns as silveiras e as malas ideas atrancan os camiños.
-.-
Hoxe, domingo, estiven arriba, no Hacho..., chorando! Din cun curro discreto, onde ninguén me vía, salvo Deus do Ceo, e alí, cos ollos ao Norte, que se me escapaban en dirección á Península, canseime de bagoar. De bagoar sen por iso deixar de espreitar, pois, se me vían, se algún militar me vía chorar..., arresto ao noivo da morte, por chorar a seu pai!
¿Noivo da morte? ¡Eu, si, pero ela, miña, non, nunca, que iso é puro lirismo marcial! Os lexionarios, agás acaso Millán Astray, non somos necrófilos; heroes, se fai falta, si, pero necrófilos, non, nunca..., salvo, quizais, algún dexenerado, que os hai en todas partes!
Se teño que matar en lexítima defensa, fareino, pero desde agora sei o que doen as ausencias, e máis aínda se son anticipadas, precoces. ¿Que nos chama Deus? ¡Está no seu dereito: El é o Xefe Supremo! Pero un irmán, desfacerse de seu irmán? ¡Iso..., para Caín!
Outro, nas miñas circunstancias, podendo, drogaríase, pois o kif aquí é barato, e abunda, pero eu son da vaca leiteira, que con elas me criei. ¡Serei un touro bravo, sereino, pero non penso escornarme a min mesmo! ¡Resistirei!
Desde aquilo do Seminario pasei anos esquecéndome do Ceo, así que o Xefe non tivo máis remedio que tirarme das orellas..., para espertarme desta amnesia!
-.-
Miña querida cabra, miña compañeira dos desfiles, e dos aplausos, a falta dun muro para as lamentacións, como seica teñen os meus parentes de Xerusalén, vou botar man deste papel para desafogarme contigo.
Certo é que aló en Madrid, nese desfile da Vitoria, ¡da vitoria pírrica, da vitoria dos mortos, daqueles que morreron para que os ricos se fixesen máis ricos, como ben claro o dixo esa Excelencia que temos no Pardo, e díxoo nada menos que en Lugo, unha das provincias que máis responsos lles dedicou, polos mortos que deu, que aportou! Ata fomos ovacionados, pero iso son ouropeis, glorias teatrais efémeras porque o noso vai en declive. Direiche, miña cabra, cabra da miña Bandeira: Xa se viu na última guerra, na Mundial, que as baionetas ceden paso á morte mecanicista, ás armas que se lanzan sen dá-la cara. O noso entusiasma, pero, como espectáculo, pois ninguén quixese ternos por diante nas distancias curtas. Din que somos un mal necesario, pero eu engadiría que iso hai que conxugalo en pretérito, ou como din os alemáns, en vergangen.
Seguiremos facendo instrución, seguiremos a 160 pasos por minuto, pero todo iso con miras á galería, que ben penso que os nosos xefes van imitar ao Von Papen, niso do judo, e en tantas cousas, defensivas máis que ofensivas. A guerra futura será dos enxeñeiros, ou non será.
Déronnos un permisiño. De postos en Madrid, a medio camiño do meu Castroverde, aqueles aplausos dos miróns, deses espectadores que queren touros, ¡pero eles subidos ás gradas! non foron suficientes para quitarme da cabeza a miña febre de darlle unha aperta á miña nai. Co pai teño a vantaxe de que lle podo rezar en todo momento, en tódolos sitios, parado ou desfilando, en Ceuta ou en Madrid. ¡Canto daría por unha semana de liberdade, despois daqueles aplausos; pero tiven que conformarme con tres días na Meda! Non hai nada como pasa-lo Estreito, e xa non digamos o océano Atlántico, para valorar o terruño. Sempre me dixeron que as leiras, de caras, estaban polas nubes; ¡máis tiñan que estar polo que valen, e non só polas colleitas, senón, e máis ben, polo regadío que levan recibido coa suor dos nosos proxenitores! Non hai cacho de terra labrada que non sexa un cemiterio de afáns, de afáns e de esperanzas. ¡Deus llelo pague aos nosos entregos! ¡Amén!
-.-
Parénteses
Como "herdeiro" do Xurxo, testamenteiro destas cartas súas, íntimas, inéditas, secretas, a min encomendadas, voume permitir unha paréntese porque as que seguen, un montón delas, que xa non son intimistas senón máis ben anecdóticas, de episodios cuarteleiros, que non lle resultarán comprensibles a certos lectores, en particular a estes rapaces que non fixeron servizo militar; iso, dunha parte, e doutra que comezou a intercalar frases en alemán, acaso como prácticas, como exercicios das súas clases, in crescendo, de tal xeito que as últimas tería que traducilas pois están enteiramente en alemán, e xa se sabe que as traducións nunca poden ser perfectas dados os matices das falas, que se intensifican no plano emotivo segundo as inflexións que se lle dean á voz, cousa imposible na escrita.
A que sigue, e mailas posteriores, si que as recollo porque nelas volveu á súa lingua materna, ao seu estilo persoal. Son estas:
En Dar Riffien
¡Éramos poucos e pariu a avoa! Quedei sen tabaco, e sen alcohol; quedei sen recreo, pois ascenderon a Brigada ao Von Papen; síntoo por min, pero el tíñao merecido, e así o felicitei, de corazón. Agora, de Brigada, encargado da oficina da compañía, ten tarefas de sobra, así que as miñas clases
, sine die! Máis orfo puiden quedar, que ben cerca o teño, aínda que só sexa para pedirlle algún que outro consello, e logo que o idioma, segundo o profesor, só me falta practicalo en terra de alemáns, pero estamos en Dar Riffien!
¿A que me vou dedicar, no sucesivo? ¡A vicios, non, coa axuda de Deus! Seica se pode facer o Bacharelato por libre, así que vou pedir permiso para facelo, aínda que só sexa para non retroceder. Cando os tempos avanzan, á xente que se queda quéda, estática, o mundo pásalles diante, recúan!
Como non tiven, nin quixen, permisos desde a morte de meu pai, vouno pedir agora, que non aguanto máis sen ver á miña nai. Igual fago mal, que ela estaría máis serena sen verme que abrazándome só uns días para ter que despedirme outra vez. ¡Estes tres anos da firma, que longos se me fan!
-.-
Teño unha dúbida que vai acabar comigo, que me fai latexar o corazón, pero non a cento sesenta pasos, senón a mil por minuto. ¿Foi Deus, foi o diabro; quen me soprou para que pedise este permiso? Se seguise aquí, todo se me fai que miña nai seguiría viva. ¿Levoume Deus para darlle a satisfacción de verme, e así levarlle novas frescas a meu pai, ao seu marido? ¿Foi o diabro que se valeu de min, do propio fillo, para achegarlle a morte? Por veces apetéceme consultarllo ao Capelán, pero, que sabe un Páter de cousas de fillos, se nunca os tivo!
Xa ao primeiro domingo que pasei na Meda, por certo que na casa do Cura pois a nosa está desértica, descantiá, pediulle ao Párroco que nos confesase, aos dous, para facer xuntos a comuñón, eu na igrexa e ela na propia cama, que xa levaba días sen erguerse, atendida pola outra Ama, que tamén é vella, pero resiste mellor. ¡Vantaxes do seu celibato, seguramente! Daquela non pensei mal, mais era para facelo, que tiña moito de despedida.
Viñéralle Queimadelos, o médico de Castroverde, e canto nos dixo foi que o único que podíamos facer por ela era darlle afecto, pois os medicamentos non lle funcionaban. Como o último que se perde é a esperanza, na hora en que a perdín o campaneiro tocou a morto, un adeus definitivo, aínda que temporal, que no Ceo a teño; ¡meus pais, outra vez xuntos, e desta, definitivamente! Cemiterio da Meda, que o teño na cabeza, e no peito tamén, ¿ou de que son estes latexos cardíacos?
O Cura aconselloume volver para África; canto antes, mellor, sen esgotar o permiso, coidando que aquí estaría máis ocupado, e por tanto, aliviado. Fíxenlle caso, pero quedáronme dúbidas diso; diso, e tamén de se un fillo único debe arredarse de seus pais, simplemente polo encaprichamento duns desaires, dunha vaidade mal entendida. ¡E eu, que me tiña por listo!
¿Que fago agora? Mellor será optar polo que tiña pensado, eses libros do Bacharelato, pois só coa instrución, coas marchas, coas manobras, estes pesadelos non se me irán da cabeza, e xa non me dea por facer unha toleada. ¡Se al menos tivese unha rapaza que consolase en min..., pero as mouras non queren lexionarios, salvo esas de mal vivir, e das outras, das nosas, tal que as fillas dos oficiais..., esas queren estrelas, estrelas no puño, e non cabaleiros lexionarios, sen terras, sen oficio, sen por vir, que hoxe están, e mañá vanse!
-.-Gómez Vilabella, Xosé M.
