Aos poucos días:
-¡Xurxo, outra vez aquí? Non me digas que viñeches con outro saco de divisas
!
-¡Que máis quixese, pero tróuxenas o outro día, todas, que a min non me pasa o de meu pai, que en paz descanse!
-¡Teu pai non tiña francos, ou si?
-¡Pesos, carafio; pesos, que os trouxera da Arxentina! Agora que non tes clientes, voucho contar: Cando lle pareceu que xa tiña un bo paquete, gañado naquelas feiras do gando, aló na Pampa, díxose: Vou retornar, antes de que se acaben as morgadas, ou non sirvan para a cría. El era de Gondar..., que todos son listos coma avespas... ¡Claro, xa pertencen a Lugo! Casou coa Fe da Meda, unha moza que tiña dúas irmás, a Esperanza e maila Caridade...
-Oes, e diso virá que vos chamasen a Casa das Virtudes!
-Pois, logo! Casou coa Fe, e botándolle man a unha caixarola daquelas do marmelo...; ¿non te lembras que viña nunhas caixiñas de madeira, delgadiñas? ¡Pois iso! Os pesos cambiáraos a pesetas cando chegou á Coruña, nesa Banca dos Sobriños daquel Pastor, e xa na Meda, agardando pola ocasión de aparta-las cuñadas, a cartos, para así conservar o casarío, gardou as pesetas nunha caixiña daquelas, e subiuna ao faiado. Nisto, que o Francolas deu a orde de trocar os billetes da República por pesetas de Burgos. Estampillado, creo que lle chamaron... Meu pai, para levalos a Lugo, ao Banco, agarrou de escaleira e subiu ao faiado, onde..., ¿adiviña, que non é picardía!
-¡Unha goteira, e tivo que pasarlles o ferro, non si?
-¡Frío, frío, pero, parecido! ¡Tanto a caixa coma os billetes, todo, feito trizas; no sitio dela había, iso si, unha bosta de cagadas, dos leiróns!
-Agora si que vou adiviñar: Aos leiróns aquela caixa cheiráballes a marmelada
-¡Exacto! ¡Niso estivo a primeira das miñas desventuras, pois a segunda xa cha contei o outro día! Ás cuñadas houbo que despachalas en terras, e menos mal que se conformaron coas leiras que tiñamos na Agra dos Sete Santos
, pero a pobreza, e coa guerra, dúas pobrezas, acabou coa casa das Virtudes, que para daquela xa había quen nos chamaba a Casa dos Pecados. Dunha, que meu pai aprendera a xurar aló nas Pampas, como bo xateiro que era! E doutra, que colleu sona de mentireiro pois non había traza daquelas riquezas que se dicía que trouxera de por aló. Con iso, e logo que en vez de ir á Misa deu en andar aos xatos para ver de recuperar algo, a sona que colleu en toda a bisbarra foi a de roxo ateo. ¿Que che parece, roxo, e ateo, na casa das Virtudes?
-Porque o contas ti, que se mo di outro non llo creo. Pero aínda non me dixeches o motivo desta visita; ¿queres ver se che teño os cartos ben gardados?
-¡Pois non é mala idea!
-Eu créote a ti, pero tamén me tes que crer a min: Cando me destinaron a Sidi Ifni un día apareceu un tuareg con un saco de francos CEFA, cos billetes mesturados. Dedicábase ás caravanas, levando e traendo mercadorías dun país a outro. Conteillos, e dinlle o resgardo correspondente, pero cometín a omisión de non gardar os billetes na caixa grande, na Fortis ata despois de irse o caravaneiro. Ao día seguinte apareceu de novo pola oficina, pero sen saco! Unha cousa parecida ao teu de agora
, que por iso che falei así! -¿Mohatar, en que podo servirte? Mi querer saber si flush mío estar bien guardado
¡Menos mal que reaccionei, pois, do que non, igual me acoitelaba coa gumía! Abrín a caixa forte, que a tiñamos abarrotada de billetes porque era fin de mes e había que pagarlles aos Tiradores de Ifni
Mohatar, ao ver tanto diñeiro empaquetado, levouse a man ao peito, e despois á boca, e da boca á fronte, exclamando: -¡Inch Allah! Foise, de inmediato, que nin adeus me dixo; el foise, e eu respirei aliviado. Neste caso, os teus francos non chos podo mostrar, que xa os mandamos, a través do Banco de España, para cedelos ao Instituto Español de Moneda Extranjera.
-¡As cousas que pasan neste puto mundo! E menos mal que mo contaches, a min, que veño de pasar mil peripecias, na Meda, en África, en Suíza
, que se llo dis a un paisano, tal que a eses de Castroverde, maldito se te crerían! Por certo, falando de paisanos, como fan eles..., vou dicir ao que veño: Onte estiven de visita na casa de Bascuas
; o Bascuas da Meda, xa sabes, que tamén te coñece.
-Si que nos coñecemos; seica procede do Seminario de Mondoñedo, pero agora dedícase ao ensino, latín, grego, e non sei que máis. ¡Un erudito!
-A min botáronme no primeiro curso, pero ao Bascuas, ¡por algo é da Meda!, fóronselle os ollos detrás dunha moza, e colgou a sotana; tempo adiante, que é peor! Indo ao caso: Gustoume, moito, o barrio no que vive, aí onde comeza a Avenida de Finisterre. Así que me dixen: Quero ter unha casiña entre a Praza de Pontevedra e a rúa de los Puentes. Por aí arriba hai casas miúdas, e vellas, algunha deshabitada, que darían un bo solar.
-Coñezo esa zona, que xa viches pola miña tarxeta que tes a túa casa alí por xunto da igrexa de San Pablo.
-¡Grazas, pero quéroa miña; miña miña; feita, refeita, por min! O favor que me trae
; vosoutros, os da Banca, que confesades máis co Cura da Meda, a ver se me localizas ao dono dunha desas cachupelas, para facerme co seu solar.
-Iso pouco favor é, que teño de man un xestor de Informes Comerciais, precisamente desa zona, así que lle vou encargar esta enquisa
-O favor non é tan sinxelo pois preciso coñecer se o vendedor foi comprador ou herdeiro. Non esquecín un de tantos consellos que lle oín a meu pai: ¡Nunca compres a quen comprou; cómpralle a quen herdou!
Nisto anunciáronme unha chamada do Director Rexional así que Xurxo, que aprendera cortesía en Suíza, ¡nada menos que en Suíza!, fixo mutis polo foro, quedando en ir á miña casa
, un día pola tarde! Da Meda, seminarista, lexionario, gardacostas dun xudeu, albanel en Suíza
, eran títulos a valorar!
-.-
Á miña/vosa casa tardou en acudir, pero comprendino dadas as súas ocupacións naquel mundo febril, febril e fabril, da construción. O día que nela apareceu, previa chamada, por suposto, que en cortesía, Xurxo, un suízo, a presentación foi sinxela xa que tiña referencias da miña dona dado o seu parentesco cos Ferreiro da Meda, así que empezou a velada, diante dunhas cuncas de café, mencionando á Otilia do Ferreiro, outra das admiradas polo Xurxo. Da Otilia pasamos á do Zoqueiro, que naqueles tempos tiña aos rapaces de xeonllos, mendigándolle un sorriso; e despois
, e despois
, vinte ou trinta, que ata parece imposible que despois da guerra, coas miserias da guerra, se criasen aquelas belezas.
-Na Meda nunca se pasou fame
, grazas ao cal, aos fornos do cal! aseverou Xurxo.
-Tenme dito o dentista Otero, o de Serés, que seu pai traía o cal da Meda e que o vendía aquí na Coruña, nun almacén que puxo na rúa Linares Rivas
¡Era o cemento da posguerra!
-¡Claro que o foi, e en certo modo mellor có de agora, que me dixo o meu socio, do que xa vos falarei, que están utilizando area das praias, e non da canteira, así que dentro de pouco a metade das casas da Coruña enfermarán, antes de chegar a vellas!
-Sendo tan bo negocio, aquilo do cal, ¿como é que te fuches para a Lexión?
-¡Ai, meu neno, aquela incineración...! ¿Non te lembras daquel forno que había por encima do prado grande do Rielo?
Precisamente eu estaba alí, para axudar a abri-lo forno, cando o meu compañeiro, máis atrevido que un lexionario, púxose enriba para destapalo...; para destapalo antes tempo, que se afundiu a pedra da bóveda, e..., incinerouse, en vida! Cando escaravellamos con intención de rescatar os seus osiños para levalos ao cemiterio da parroquia..., pois nada, que non houbo forma de distinguir o seu po do da caleira! En vista diso encoraxeime, e díxenlles aos meus calzóns que prefería morrer dunha coitelada moruna que no lume dunha caleira. Fun a Lugo, que estaba na Zona un, daquela Comandante, dos Villarinos de Rebordaos, e pedinlle que me fixese unha solicitude para o Terzo, así que, ao Terzo fun, pero saín enteiro, despois de tres anos de marca-lo paso!
Era tan falangueiro aquel Xurxo que xa acendemos a luz antes de que se fose: ¡Que repaso lle fixemos á Meda, e de paso, a toda a xuventude desa bisbarra!
Do que moito falamos foi da Corrida do Galo, aquela da Pascua do 48, na que eu, servidor, falei en público por primeira vez, facendo o pregón da festa; aquela foto recolleuna Narciso de Gabriel no seu libro "Escolantes e escolas de ferrado":
A miña dona comentou ao respecto que ela tamén estivera aquel día na Meda, cos seus parentes, e que lembraba perfectamente que aquel rapaciño saudara aos oíntes chamándolles "Mi distinguido público", expresión que fora moi aplaudida, afirmou.
-.-Gómez Vilabella, Xosé M.
