Cada oito de setembro, a asociación cultural Xermolos e a Irmandade Manuel María, convocan un camiño de celebración lembrando ao poeta que se fora un día coma este.
O ano, ao que me vou referir, comezou en Compostela onde o alcalde entregaba unha edición especial da partitura da canción ''O carro'' a Mero por ser o autor da música (a súa primeira composición), á representación de Manuel María por ser del a letra e aos directores do coro Cantigas e Agarimos, da banda municipal e do grupo Treixadura polos arranxos e interpretación nas pasadas festas do Apóstolo.
O país constrúese tamén coa música que xungue emocións, neste caso son as voces de Fuxan os Ventos atravesando o tempo da lembranza.
O día apoiase nas columnas da memoria e a palabra, a emoción e o compromiso.
Logo, cóllese o camiño ao Río Ladra; o lugar é fermoso porque se conservou como debe facerse co patrimonio, limpando simplemente para que quede á vista a beleza da natureza e das construcións humanas respectuosas co medio, ''como no primeiro día da creación'' diría Avilés. Na beira do Ladra, ao pé da ponte, está o restaurante onde o xantar ten sabor antigo, de terra achegada. Entre a conversa, o son do río e o vídeo de Gonzalo Veloso no que recuperamos ao Manuel na voz dos que o coñecían, a el e á súa obra; o encontro en parellas, no que a entrevista se converte en dialogo, é un dos acertos deste filólogo metido a cineasta que dirixe a cinta. O país dá para todo!
De aí a Penas de Rodas, un espazo mítico no que as pedras nos fan sentir ananos e a súa redondez fainos pensar nos pelouros dos xigantes. Manuel de Paderna, o home ao que Manuel coñeceu na súa casa de Hortas e converteu en personaxe de, polo menos, catro dos seus libros poderá explicarnos a orixe e razón de ser deste emprazamento. David Otero, mestre de cerimonias, druída da relixión do compromiso co país, vai convocando aos que din en voz alta as palabras do Manuel, para que o ar as reciba e as espalle, para que a natureza as esparexe.
En Outeiro de Rei pasamos por diante da Fundación: a casa familiar (''Eu son Hortas'', dixera o bardo) para achegarnos ao camposanto. Hai tempo dabondo, agardaremos polos demais; cada un ten man da súa flor mentres os gaiteiros de Xermolos camiñan diante da igrexa e tocan como fan eles, como se falaran ou miraran, convidando a alguén a que os acompañe ao bombo e preguntándolle ao neno: ''ti, sabes esta?'' Aí os están! poñéndolle música ao adro sen festa, acompañando aos que se sentan nas lápidas e van falando. Se alguén, noutro lugar do mundo, nos vira con que paz tomamos a necrópole e conversamos acompañando a esa aldea de mortos, escoitara como sona a gaita envolvendo a tarde duns e outros... non podería negar esa identidade que nos diferencia. Porque dicíao Cunqueiro:
''Calquer día sin decatarte do que fas
dices: Pase miña señora!
e é a alma túa a quen despides como un ave
nunha mañán de primavera
ou nun serán de outono''
Así estamos, uns da banda de aquí e outros na de acolá, coa ánima no medio.
Os músicos levan camisetas do festival dAs Pardiñas, a festa nai de Xermolos, que cada primeiro domingo do mes de agosto reúne cultura de base e música de raíz.
Comeza a ofrenda floral principiada por Saleta, á que seguen uns e outras; as flores pasan de man en man... hai alguén -a quen lle deron unha rosa vermella- que reparte o ramo de margaridas que traía, pero ao ver a outro poeta da Terra Cha coas mans baleiras cédella, daquela pide unhas ponliñas das flores que antes foron entregadas e alguén lle dá tamén un caravel vermello... e segue a ronda pois faralle chegar as humildes margaridas a alguén que non trae... porque as flores partíllanse, e non vai quedar ninguén sen entregar a súa ofrenda. Despois das flores ven a dádiva dos versos e as cancións; soa ''O carro'' que Mini e Mero cantan e todos acompañan; son as cancións do poeta que voan entre as nubes.
Vai caendo a tarde, cando baixamos ao río. A carballeira de Santa Isabel acóllenos. Falta a última cerimonia: a entrega das navallas do Manuel, dúas (unha a cada banda, da vida e da morte: Anxo Lamas e Agustín Fernández Paz) que se envolven cos versos de Mero e as laudatios de Raúl, que a recibiu o ano pasado. As navallas cortan o pan e o queixo que se regará con viño. Unha merenda comunal entre conversa, música e as miradas a un río que camiña parsimonioso, ao ancho, deixándose vestir polas plantas que medio o cobren e nos fan pensar no fermoso que é o mundo a través desa imaxe que os prerrafaelistas adorarían. Vaise a luz acompañada polos cantautores Mini e Mero, Tino Baz e Antón Valcarce; vaise indo a xente; o posto dos libros continúa debaixo da árbore porque sen libros non hai festa nin conmemoración, Alfonso fala cos rapaces da mesma maneira natural e profunda coa que fan música, seguen a tocar os gaiteiros de Xermolos... e eu agradezo, unha vez máis, a sorte da consciencia, o darse conta, saber... que hai instantes únicos nos que a poesía se revela.
