Referinme a esta publicación para falar das enfermidades da memoria e o deterioro mental, centrándome nunha das súas partes: o caderno de bitácora na que o fillo, artista, recolle as observación -externas e internas- a modo de diario. Cando o fixen, non quixen determe nas imaxes que acompañan os textos e constitúen outra lectura, esta máis abstracta e que precisa atención ás metáforas visuais. Pequenos textos a modo de pé de foto colaboran nesta interpretación. O xoguete infantil ao lado da cadeira de baño dos maiores, o decorrer da natureza -eterna e impasible- ante as coitas dos humanos, a arte -mediante a escultura- nun exercicio de expresión exponencial, o xogo entre a cor e o branco e negro para achegar máis significado, figuras borrosas ou movidas para entender a confusión, a imaxe culta ao lado daquela que caracteriza a estética das clases populares dos nosos pais a través do mobiliario ou decoración dos tempos correspondentes...
As relatografías (Relatografías I e Relatografías II) conteñen textos máis literarios, referencias da nosa cultura parafraseando o replicante de 'Blade runners' porque desapareceremos como bágoas na choiva, o relato da vida dos pais en relación ao tempo histórico no que viviron, as conversas absurdas dos pais ante o mar ou da pomba que acompaña os paseos serodios dos maiores comendo para darlles gusto igual que fan as crianzas, a loita silenciosa ante o machismo que cargan como marca dos tempos vividos...
Relatografía como suma do relato e a fotografía na que ambas expresións se complementan, como sucede tamén no fotohaiku, inventando novas fórmulas próximas ao microrrelato porque o autor conta con todas esas canles para mostrar sentimentos.
Os títulos, igual que nos microrrelatos forman parte do todo achegando significados xa que o pasado estaba por chegar e ese é un erro de cálculo, a disminución da zona de confort ata o escaso espazo do berro. Lemos aquilo do que nos arrepentimos os fillos como non ter compartido máis cos pais, esa icona que é o mandilón da nai, ese río de palabras que filosofan ante o espello e a imaxe dese outro que son ou non eu, a inxustiza de que non se cumpra o que nos teñen prometido respecto á bondade, a obediencia e a reciprocidade dos feitos. O fillo dálle unha volta a todo o vivido mentres lembra a nai e a súa enfermidade.
Chema Madoz está presente, igual que os haikus, para falar da memoria de cristal ou os silencios que fan ruído na noite, ao lado so sol poñéndose tras un horizonte de expectativas. Pequenos relatos que dan conta dunha existencia como "A vida que pasa e non sabemos como" que nos remite ao conto de escritor luso pero neste caso conciso e moi ben pechado en si; eses poemas ou verdades presentes: "Ata que non prendes unha luz non es consciente da dimensión que ten a escuridade que te rodea"; si, resistes instalado nese non lugar ou non vida ata que hai un atisbo de esperanza e daquela es consciente de toda a dor que transmitían as tardes na residencia ou o goteiro de soro como reloxio de auga... E esa foto final da nai no cuarto, vendo que é o que falta da colcha de cadros a gancho, co babi e as agullas na man mirando a obxectivo.
Igual para ela tecer era como para el ver a tele: o escape a un espazo interior. Calcetar coma quen crea o mundo ou inventa historias, máis real que o que facemos nós, máis duradeiro.
Tecer como deixou escrito no libro das historias Penélope, tecer mentres o tempo segue o seu curso, tecer para abrigar o mundo envolvéndoo en cores. Todas as nais deixan un traballo de fíos inacabado, sempre hai unha madeixa cunha agulla cravada no costureiro, na máquina de coser, pousada na superficie de calquera moble falándonos aos que quedamos lembrándonos que os fíos son cadeas que como elos atan, que dan nós para evitar rupturas e perdas.
A beleza curándonos, calmándonos, no banco que nos sitúa ante o mar ou o verde Courel. Ese abismo da morte que o acantilado nos anuncia.
Na contracuberta unha paisaxe que a nai coñecía ben por formar parte da súa infancia na casa familiar (que igual era esa á que quería volver na enfermidade) e vela con eses ollos.
Vivimos demasiado tempo. Ás veces sóbranos, tal vez porque o deixamos pasar como area entre os dedos.
Unha obra de homenaxe á nai con todos os vimbios que manexa o autor a través dos textos e as fotografías, pero tamén unha ofrenda ás persoas que coidan das persoas enfermas. Unha peza na que fotóns e verbas camiñan da man dos fíos que nos cosen, das lembranzas que son familiares pero tamén culturais, na miscelánea que somos nós, suxeitos deste tempo e dos afectos que nos percorren.
