Xustamente, lendo o de 'A cidade das Artes. 175 aniversario da Real Academia Galega de Belas Artes', atopamos textos que nos fan pensar.
O seu presidente, Quintana Martelo recolle unha reflexión na que trae as palabras de Castelao cando fala de que as obras só resisten o xuízo do tempo cando levan consigo o arrecendo da terra e o momento no que foron creadas, a identidade dunha cultura propia.
O vicepresidente, Celestino García Braña, trae a cita de Adorno acerca de que despois de Auschwitz é imposible a poesía e a de Steiner acerca de que a cultura non é garantía última de nada (tampouco da barbarie). Ambas nos fan meditar. Caemos así na conta de que ademais dun relato, dese algo que contar que debe achegar sempre unha mostra, leva consigo reflexións máis ou menos evidentes que nos encaran co noso tempo e coa natureza humana. Aceptamos, unha vez máis, que a postmodernidade é ese darlle voltas ao que xa dixeron outros e outras, porque o importante igual xa se escribiu e nós só podemos traelo á actualidade para remoelo e non esquecer.
En palabras de Mónica Alonso "As coleccións de arte celebran a creatividade humana ao longo do tempo, actuando como tesouros vivos que narran a evolución das culturas e civilizacións. Son piares fundamentais para a preservación, transmisión e comprensión do patrimonio cultural, funcionando como cápsulas do tempo que conectan xeracións. Cada peza que as compón concentra valores, crenzas e emocións dunha época e permite que as xeracións futuras se vinculen co pasado de maneira tanxible. Ademais de ser unha fonte de educación e sensibilización, as coleccións posibilitan que as persoas experimenten esteticamente a historia e a cultura e promovan o entendemento intelectual. Así mesmo, son unha fonte de inspiración para novas xeracións de persoas creadoras (...) O que fai aínda máis grandes as coleccións é que todas son únicas." Daquela, confirmamos a importancia do coleccionismo e confirmamos o agradecemento a persoas e galerías que o motivan, as primeiras agasallando arte, legándoo para crear ese gusto pola cultura, as segundas pensando nese público e nesas pequenas pezas a un precio asequible que permite que a arte se difunda e chegue a calquera casa, tal como facía Díaz Pardo coas de Sargadelos.
Cando falamos da RAGBA a cabeza pon inmediatamente o seu quefacer nas artes plásticas, esquecendo outras que deben estar aquí porque non teñen Academia propia como sucede coa música. No catálogo, Juan Durán ademais de achegarnos datos sobre os trinta e catro músicos que formaron parte da institución en calquera das súas categorías e recollendo todos os ámbitos do feito musical: composición, pegagoxia, musicoloxía, musicografía e interpretación, céntrase no cruce entre o culto e o popular na música galega. Ese poñer a formación académica ao servizo da música tradicional galega xuntando o ámbito profesional co popular.
Isto lémbranos aqueles anos luminosos das Irmandades da Fala e o Seminario de Estudos Galegos, os anos da República anteriores ao desastre do trinta e seis. Cando se recuperan as obras e representacións desa época sabeos que algo nos foi roubado, que a Historia camiñou de arrecú e nos ocultou a brillantez duns anos nos que a cultura floreceu, creaba públicos que o elevaban e atravesaba fronteiras mostrando o mellor de nós. Os grandes coros, as compañías, as agrupacións folclóricas, as bandas de música... seguen a chamar pola investigación, máis alá das orquestras que nos enchen de mala música con ese tinte machista que ensucia as festas nas aldeas, vilas e cidades e das que non se para de falar. Ese empeño en mostrar o peor de nós, de dirixir os medios de comunicación públicos a un destinatario que de existir habería que tentar educalo e erguelo. Xa sabemos que nesta esquina de Europa hai xente á que lle faltan dentes e fala coa boca chea pero non é iso o que debemos mostrar de nós (salvo en caso de estudo) igual que non debemos cantar, de novo, as cantigas que recollidas na Ditadura se expresaban en castelán (ou mellor castrapo). Dise se trata, de ver cal é o noso horizonte e ir cara a el, non de arrecú, de novo. Para iso, tamén temos que atender á xente que está nese camiño, poñendo a súa creatividade e oficio como ferramentas para mostrar o mellor de nós e, tamén, as liñas de reflexión que nos atravesan en cada momento. A este respecto, acabo de descubrir a obra de Adra Pallón, Lumes, que nos fala dun ser especial capaz de prognosticar con beleza aquilo que debe preocuparnos, a demotanasia (proceso mediante o cal, debido a accións políticas, directas ou indirectas, se provoca a desaparición lenta e silenciosa da poboación dun territorio). Porque Lumes fala deses lumes que gardaba cada casa e que definen ata quen é membro da comunidade de montes da parroquia e quen non; pero tamén o fai dos lumes que arrasan o territorio moitas veces xa deshabitado. Do lume fogar, lar, que nos dá de comer ao lume devastador que nos quita o que tiñamos. O lume vai cambiando de hábitat e hai razóns para que sexa así, para que despois de ser quen quenta a familia e a súa alimentación para a acabar con todo. Ás veces as becas serven para algo, como esta de Joana Biarnés, que lle permitiu transitar a terra acompañando o peche das casas que foron fogares e hoxe son ruínas. Unha homenaxe a quen termaron e terman dos nomes, en palabras de Novoneyra. Adra, ademais de retratar esa realidade reflexiona coa sensibilidade e o coñecemento e emociónanos. Como nos tiña conmovido o fotógrafo santanderino Vicente Ansola instalado no Lugo rural ao que acompañamos cando el repartía o arroz con leite con aquelas vellas e vellos aos que o que máis lles gustaba era o doce. E eles son a tenrura que axota a soidade dos que aguantan dos nomes e o lume do fogar.
Si, dunha cousa pasamos a outra, pero así é o pensamento humano cando non escribe ensaio, cando fala do que considera que debe facelo, sen máis.
