Parce-mi-que para o Pedrón de Ouro de 2009

E rabeas porque canto/ porque río, moito máis/
Hei de cantar e máis rir/ pra que inda rabees máis.

Pertencemos os dous á xeración inmediata á da posguerra. Non somos pois dos que pasaron fame callada, pero ó noso nome hai cartillas de racionamento. A nosa infancia foi en branco e negro, unha infancia feliz pero chea de silencios e contradiccións.

Pra un neno o mundo que ve polos seus infantís ollos debe, quere e precisa estar ordenado. O noso mundo non o estaba. Falábase en voz baixa de moitos temas e a submisión era palpable. A falla de liberdade pairaba no ambiente e a necesidade e a miseria estaban á orde do día. Na sensible alma duns nenos as inxustizas mancan e quitan o sono polas noites, a hipocrisía tiña un cheiro subido, forte...

Había xentes de dúas clases, os que campaban co sorriso regañado, dominando a escena, o español nos labios e na voz de mando, o falar fulero e falso do poderoso... e os que eran do común, os que falaban galego, os que compartían o pouco que había, os que cheiraban a País e á nobreza do traballo diario e esgotador.

Chégate rapaza adiante / que che quero ve-lo pé,
se ten fibela de prata / eso para min non é.

E nós no medio, rexeitando ós primeiros e mamando a submisión e o silencio dos segundos. Os uns non compartían o seu mundo alleo connosco porque non compartían nada con ninguén. Ollaban por riba do lombo e querían faceren apostolado lingüístico e moral-relixioso.
Os outros, os da nosa condición, gardaban o seu País para eles... Pra nós estaba destinado o novo mundo: o da hipocrisía, o do castelán, o de medrar e sermos coma os primeiros.
E nós no medio, devecendo polo mundo dos iguais, polos nosos heroes, polo que arrincaba día a día da suor do traballo o pan da terra ou do taller. Devecendo polo mundo que nos negaban uns e outros.
E así fomos indo. Estudiamos, desclasáronnos totalmente, aculturáronnos, fixéronnos homes de proveito, e dicir, fomos a estudar a Lugo, á capital. E ensináronnos a odiarnos, a rexeitar todo canto soase ó pobo dos galegos, o noso. Domésticáronnos e aprendemos a burlarnos de nós, do noso.
E un bo día soaron ventos de canción. Os nosos dezaseis-vinte anos bebían cancións, de fóra, por suposto. E uns poucos de nós botámonos a cantar e aí descubrimos outra vez de onde viñamos, quen eramos e a onde iamos. Non foi difícil. Abondou con facer un grupo de música folk e guiados por un mestre-crego a quen nunca se lle pagará o labor feito, regresamos ó amor e amamos a miseria, a nosa lingua, as nosas leiras e os nosos talleres. Recuperamos para nós ós nosos heroes e con eles quixemos venda-las feridas do País, da Matria que nos confundira na súa inconfesable enfermidade.

E foi cobiza de amor o que nos mantivo firmes nos tempos de vendaval, e segue a ser esa ben dita cobiza de amor a que nos mantén ergueitos en tempos sempre e novamente de vendavais.
A doenza da Matria que descubrimos é o autoodio, doenza puñeteira que nos sume na tristeza e na ausencia de futuro común colectivo. Si, o resumo da nosa aprendizaxe ós case sesenta anos de existencia é que estamos feridos de autoodio, de falta de amor colectivo, de non recoñecernos os uns nos outros, de minifundio social.
Sen querelo e case sen sabelo baixamos á Matria profunda da música e da cultura popular e comezamos a sorrir de novo cheos de amor e de orgullo. Porque é moito o que o noso pobo sabe, porque é moita cultura a cultura deste País, desta nación negada mil veces, desta Matria carente do amor dos seus fillos.
E descubrimos en cada recolla, en cada entrevista, en cada concerto, en cada conferencia... ós nosos veciños da infancia, á nosa familia, cada unha das nosas herbas, dos nosos paxaros, das nosas árbores, das nosas pedras... Descubrimos o noso País, a Nación dos Galegos, paciente, sabia e poderosa. Necesitada do amor dos seus fillos. E bebemos, enbebedámonos da nosa música, da nosa literatura oral, das nosas tradicións... E desde aquela andamos facendo éses dun lado para outro predicando por encarga dos que nos deron a beber o poderoso viño da Terra. Porque con cada un dos informantes asinamos co corazón un contrato de divulgar o que eles nos emprestaban temporalmente.
Isto pra nós é esencial. E non vexades sacrificio ás nosas costas polo que facemos. Hai satisfacción plena no traballo. Hai enriquecemento cotidiano na amizade dos mellores fillos da nosa Matria: escritores, poetas, xentes da farándula, e os centos e centos de paisanos anónimos para a xeneralidade pero insignes para nós. E aínda por riba agasalládesnos con este recoñecemento...
E somos dous. Hai quen di que parella de feito. Non... é máis ca iso. Somos amigos, amigos no persoal e neste xeito de andar polo mundo. Caemos na conta hai xa moito tempo de que este labor, esta felicidade non se pode facer desde a unidade. Cómpre facela desde a dualidade ou desde o grupo, porque a canda nós, ou nós a canda eles, andan os da Quenlla e moitos máis. Pero si, en esencia e na permanencia no tempo somos dous. Desde os comezos e... ata o final. Houbo e aínda hai tentativas para estragar esta dualidade. Vaia pois un aviso a navegantes: temos unha durísima coiraza a proba de todo tipo de atentados, tanto dos que veñen de fronte coma dos sutís. E a cada agresión, medramos e medra a nosa unión e a nosa amizade.

Catro cornos son pró Norte / catro para o vendaval
catro pra quen nos marmura / catro pra quen nos quer mal.

E somos dispares un do outro pero ata o de agora complementarios, e se algún valor posuímos é o de termos unha fe cega no que facemos. Ó noso xeito, un pouco bandallas, pero con fe. Sabemos que cada vez falamos e cantamos máis para nós que para os demais. Somos conscientes tamén de que cada vez imos perdendo máis amigos dos que nos daban viño, pero é lei de vida e así o asumimos.

Sentimos, crédeme, un forte amor e respecto por esta nosa Patria contradictoria e suicida. Mesmo tamén por estes dous adxectivos: contradictoria e suicida. E sentimos un profundo noxo polos ananos que dicía Celso Emilio. Polos que se senten agredidos polo País. Polos que querendo vivir noutro lado non teñen o valor de irse e pretenden facernos libres con esa falsa liberdade reclamada agora, non antes, e que outros conseguiron con grandes sacrificios. Esa santa liberdade que non conquistaron, que non rabuñaron uña a uña para os demais, para o común de todos. Os ananos que se avergoñan de pertencer a este pobo humilde e sinxelo. E deles, con todo o poder material que teñen, sentimos, noxo e mágoa. Coitadas, coitados, non saben o que perden. Mais sabemos que algún día conseguiremos entre todos traelos á casa común e sentaremos todos á mesa para comezar dunha vez o camiño da sensatez e da felicidade colectiva.

Vouvos da-la despedida / por riba da gramalleira,
o que non defenda a casa / vaia deixando a lareira.

Amigos, mil gracias a todos. Obrigados quedamos, de corazón por este reconfortante aloumiño co que hoxe nos acariñades. Só nos resta dar unha aperta colectiva no común amor a este pobo do galego, como o nomea o noso benquerido David, e desexar saúde e forza para todos e todas nesta interminable loita en beneficio da Patria-Matria común.
¡Falta nos ha facer!
¡Saudiña e cante o merlo!

Mini, Brates, 24 de maio de 2009