Canto pesa a morte da mamá?

Dous lances distintos con limiar e epílogo ante unha única problemática: A SOIDADE.

EXORDIO.
As preguntas dos nenos nunca son "tan inocentes". Non. Non estou a facer literatura. Nin penses nun crime VioGen. Os nenos recordan a vida a cachiños, como fenómenos inconexos e desconectados. Nada é lineal. Cos soños pasa algo parecido. Como ves, son coma flashes flotando na memoria vital, coma colgados no arame dun tendal. Por iso pregunta máis un neno do que reponde un sabio! E se, por un casual, houbese unha solución escondida que se lle escapa aos grandes?

PRIMEIRA ESCENA.
1944. Ela finou o 3 de xullo. E o neno, tan esperado, dez días despois. Eramos unha familia normal. O avó, 94 anos. A tía Asunción, algo máis de corenta. Era costureira. Sempre estivo na casa. Que boa era! Un mes antes de nacer o noso irmanciño sufriu un derrame cerebral provocado por unha hipertensión arterial. Ficou encamada por varios anos e con moitísima dor. Precisaba moitas atencións e coidados especiais. Nós, eramos catro irmáns e xa nos morreran dous nenos.
Tiñamos catro vacas. E tamén un can. Non me pidas máis detalles. Isto son parte dos meus recordos. Eu vivino así.
Dixéronnos que foi unha septicemia. Non había penicilina. Pero para nós a vida revolveuno todo, fatalmente, nunha semana. Así de súpeto. E para todo, o noso pai, absolutamente soíño. Iso chámase 'densidade existencial', que ao longo dos anos a fomos comprendendo paseniñamente.
A familia extensa, a parentela, foron todos moi bos. Pero estaban a certa distancia. Non ao pé da porta nin no rueiro. E non é igual.
Era plena posguerra española. A Segunda Guerra Mundial estaba a finar: Anos 'da fame'. Moitos medos. E moita xente vagando trastornada pola Nacional VI. Nós viviamos en Roca, no Km. 542. Cada día pasaban pedindo "casa cuberta" ou un "cachiño de pan". Por veces aparecían nos foxos das estradas. A meirande parte por tuberculose. Tiñamos de recollelos para os nosos cemiterios. Moitos eran presos da guerra que ao enfermaren eran botados "ao mundo", para non "cargaren" eles cos gastos.
"Disto non se fala". E que era, "isto"? Pois todo. "Non se podía falar". E "isto" sabiámolo tamén os nenos. "E non fagas preguntas fóra da casa".
Nos primeiros tempos a nós, os irmáns, menos á maior de once anos, fóronnos levando por tempadiñas algúns familiares. As miñas irmáns axiña volveron para a casa. Eu, non sei por que, fiquei moitos anos con aquela familia que tanto me quixo. Pero non era a miña casa. E estaba distante cinco quilómetros. Tiña sete anos. E antes, naquela aldea, o Castro, eu non coñecía a ninguén, salvo ao "tío", que era primo da mamá. Os veciños sabían ben do noso infortunio. Comigo eran inmensamente cariñosos. Pero eu aos meus non os vía. "Pasei moita fame da familia de apego".
A tía Sabina de Agramonte era unha veciña xa moi velliña. Sempre me daba apertas tan agarimosas que case me deixaba sen respiro. E moitas veces choraba bicándome. Un día, falando para si, escapóuselle: Ai meu neniño, "canto pesa a morte dunha mamá". Eu calei. Pero no maxín deille moitas voltas a esa frase. Non sabía o que quería dicir a tía Sabina.
Pasados uns días, fun ao lugar das ferramentas e collín a "romana" de pesar as cousas e busquei ao tío. Velaquí o diálogo:
- Xaquín, para onde vas coa romana? - E que eu quería, quería, quería encher o prato de pedras e ver con vostede canto pesa a morte da mamá. - Non, Xaquín. Esas cousas non se pesan coa romana: a tristeza, a alegría, o cariño, os abrazos, o amor, os choros, os sustos, ... todo iso vai por dentro. É coma se apertasen o corazón e quitasen o respiro. Por iso dicimos que "pesan". Entendes? - Si. Penso que si. - Fas ben preguntar. Agora leva a romana ao seu sitio. Pero antes ven! Déixame darche a miña apertiña.
Logo contoullo ao papá. Polo Nadal, para a Noiteboa, leváronme "á casa". E falou comigo.
- Viñeches a Roca á Noiteboa e ao Nadal, non si?. Viñeches "á nosa casa". Imaxina que non te deixaramos vir! Que che pasaría por dentro? Estarías triste? E terías coma un peso moi grande aló por dentro. Iso non colle no prato da romana. A mamá está dentro de nós e quérenos e estanos axudando a non aumentar o peso e a tristeza, senón a mandarnos forza interna para sermos fortes e avanzar. Fala con ela como eu vos ensino cando rezamos ou falamos. Entendes agora?
E deume outro abraciño e bicos. Iso si que o entendín. Aos dous días volvín para o Castro. Moito me custou saír da casa. De feito escondinme. Tardaron en dar comigo. Ese día souben que o peso ía moi por dentro e non entraba nos quilos da romana. Pero "o peso e o pesar" eran moi grandes.
Andando o tempo pensei moitas veces: Xaquín, na vida hai situacións para as que "non se convocan exames de setembro". E a recuperación vai por outros camiños ben máis misteriosos. Lembro ben aquela Noite Boa. Aquel Nadal. E aquel retorno. E a soidade. Curiosamente a nosa nai chamábase: SOLEDAD. E iso tampouco o esquecín, nin aínda hoxe.
Cando fixen o Máster en Pastoral Penitenciaria, o meu traballo, pensando nos reclusos do mundo, foi: "APREDENDO A ACOMPAÑAR SOIDADES".

SEGUNDA ESCENA. FERROL, 10 DE DECEMBRO DE 2023.
Estrada da Estación. Apareceu Alipio. Coñeciamos só de saudarnos. Viña triste e enfadado co mundo. Respiraba rabia e rebeldía. "Teño que falar contigo". Todos vós sodes uns farsantes: A ver cando borrades do calendario toda esa... da Noiteboa. (Non cito a palabra). Nadal, Reis, domingos, festas, ... E por suposto tamén o Ano Vello e Aninovo, aínda que isto é do civil. Pero tamén eses viven para esmagar á xente. O mesmo ca o comercio, a Banca e o sistemas dos grandes negocios.
Tomamos un café? Estivemos xuntos media hora. Eu non tiña máis tempo. Fundamentalmente escoitei. E citámonos para dentro de dous días.
- Como vas? - Xa estou algo mellor. Fíxome ben falar. Eu son un covarde, sabes. E certamente iso cóutame. Non quero facerlle mal á miña xente. Si. É iso. Pero a solución sei cal é. Cando a vida non ten sentido, que pintamos? A Noite Boa! Que farsa!".

DESPOIS DA SEGUNDA CONVERSA.
Propóñoche unha cousa. Eu levo tres anos perdendo vista e non debo conducir de noite e menos se chove. Fico deslumbrado. Levo tres anos tamén só por Noite Boa. Antes ía á "casa". Agora xa non.
E se nos xuntamos e invitamos a outros que viven sos? Non para cear. Para estar xuntos. E poño condicións. Un bocata algo grande co que a saúde permita mellor. Que se poida partir para compartilo por se alguén non trae nada. Acuarius. Uns refrescos. Nada de alcohol. Uns termos con café con leite quentiño e suave. Pedímoslle a Alfonso un local na parroquia de san Paulo. Nas "Sindicais". De cinco a nove. E que veña quen se encontre só ou en soidade, coma nós. Tamén matrimonios ou parellas. Moitos están de loito ou sen os fillos. Ou xa son vellos. Falta dez días. Mandamos uns correos electrónicos ou facebooks. E somos os que somos. O programa é moi sinxelo: falar, vernos, acompañarnos e logo que cada un propoña. Non é unha cea de Nadal. É un encontro de soidades de cara a unha nova experiencia. Un bocata compartido, unha bebida quentiña. É unha nova experiencia fronte ás novas soidades e comeduras de coco. Un encontro para á liberdade. Un espazo libre. Se alguén quere pasar un tempo pensando ou intercambiando vida, hai sitio. Se alguén quere ir coa familia, pero lle apetece vir, saudar, estar e irse, é moi libre. Nós somos os señores e señoras do noso tempo e experiencia.
Xa pasou un ano. Fomos dez. Algún veu de visita e foise. Alipio dixo. Eu de neno, lembro que na miña casa rezabamos algo. Hai moito tempo que non rezo. Xa non sei. Apetecíame entrar novamente dentro de min. Podo pasar á igrexa? Estás na casa, amigo. Ti memo!
Un grupiño fixemos unha hora de silencio. Outros seguiron falando das súas vidas. Cando nos xuntamos de novo había alegría e seguimos falando.

EPÍLOGO ACTUAL. 2024. VOLVAMOS Á CONVOCATORIA. TEMOS MÁIS TEMPO.
Dixemos que no 2024 nos volveriamos a xuntar invitando a máis xente. "Aprendendo a acompañar soidades".
E aquí estamos. Queres vir? Condicións? Estás disposto/a compartir soidades? Unha cea moi frugal, en unión cos pobres do mundo: un bocadillo e unha bebida quente e bo ánimo. E non teñas medo. Ninguén te vai levar por onde non queiras ir. Esforzo por superar a tristeza e o pesimismo.
De todas formas gustaríanos preparar un pouco as cousas entre os que pensamos ir para acollérmonos mutuamente mellor. 629 15 05 22.
Unha luz aínda pequeniña, na cima do Coto de Ancos, vese desde lonxe e orienta. Sabemos que está alí. Hai alguén. Pero se son cinco? Que estará a pasar alí? E se son vinte? Depende do proxecto e obxectivos.
Contounos Pepe Chao que en certas zonas da Alemaña desde tempos inmemoriais, pola Noiteboa, deixan unha candea acendida na ventá. Se pasas, non dubides en entrar. Hai sempre un prato na mesa para ti, irmá, irmán, descoñecido ou veciño de toda a vida.

Grazas, Alipio. Debémosche a ti este Nadal cos solitarios do mundo. Por certo. O nome de Alipio ademais de eufónico é ben sonoro, significa: Contento, libre de pena.
Agora xa aprendiches con que romana podes pesar cada soidade no mundo.
Apertas.
Xaquín de Roca.