Atopámonos no auxe da intelixencia artificial (IA), gran encrucillada entre a memoria cultural que serviu de base á nosa sociedade e unha perturbadora modernidade na que a IA nos presenta o primeiro de moitos retos. A velocidade á que evolucionamos é vertixinosa. Os avances tecnolóxicos prodúcense diariamente, redefinindo a nosa realidade e transformando o xeito no que traballamos, aprendemos, nos comunicamos e nos entretemos.
Históricamente, as revolucións tecnolóxicas foron procesos graduais que se desenvolveron ao longo de miles de anos. Cada xeración aprendeu da anterior, e a adaptación aos cambios fíxose paulatinamente, case imperceptible. Porén, nos últimos séculos, o ritmo do cambio acelerouse exponencialmente. As revolucións que antes levaban miles de anos completábanse de xeración en xeración. E hoxe, os cambios son realmente drásticos.
Esta rápida evolución tamén conleva riscos. A dependencia excesiva da tecnoloxía podería levarnos a perder de vista os coñecementos e habilidades ancestrais que foron a base da nosa supervivencia e desenvolvemento como especie. A nosa memoria cultural, o coñecemento que se foi transmitindo de xeración en xeración, corre perigo de ser esquecido. Na nosa presa por adaptarnos ao novo, deixamos de lado a sabedoría do vello.
Un pequeno exemplo disto é a perda de habilidades agrícolas. No pasado, a xente posuía o coñecemento para cultivar o seu propio alimento, coñecemento esencial para a supervivencia. Non obstante, coa industrialización e globalización da agricultura, e o auxe das novas tecnoloxías, esta habilidade foise perdendo paulatinamente. Hoxe case todos dependemos dos supermercados e das cadeas alimentarias para obter os nosos alimentos. Estamos atados a un sistema de mercado que determina o prezo que debemos pagar por sobrevivir.
Como xogo, comenteille moitas veces ao meu fillo que nun futuro, quizais non moi afastado, por falta de alimento, moitos mozos verán pasar unha galiña por diante dos seus narices e non saberán que ese estraño animal é o que pon os ovos que poderían recoller para encher o bandullo. Morrerían de fame rodeados de comida! Soa apocalíptico? Cando llo dixen, iso é o que pensei. Hoxe penso nesta situación como algo máis que factible.
O mesmo ocorre coa memoria cultural máis aló das habilidades prácticas. Tradicións, valores e crenzas que se transmiten de xeración en xeración, fundamentais para a nosa identidade e sentimento de pertenza estanse a perder a pasos axigantados.
É entón cando debería xurdir a pregunta: como equilibrar o noso impulso cara ao futuro con respecto polo noso pasado? Como garantir que, na nosa dependencia da tecnoloxía, non perdamos os coñecementos básicos que nos permitiron sobrevivir como especie?
Non se trata de rexeitar o progreso. A tecnoloxía ten o potencial de mellorar as nosas vidas de innumerables formas. Pero é vital que non esquezamos as nosas raíces, as nosas orixes. Hai que lembrar os aspectos básicos que nos manteñen vivos. Non quedar de brazos cruzados agardando a nosa ración de comida.
Precisamos dunha reflexión profunda. Precisamos atopar un xeito de equilibrar o noso impulso cara ao futuro co noso respecto polo pasado. Xa que ao final do día, por moi avanzada que sexa a nosa tecnoloxía, seguimos sendo humanos. E a nosa humanidade baséase tanto na nosa memoria cultural como na nosa capacidade de innovar.
Para equilibrar futuro e pasado, debemos fomentar o diálogo entre eles. Integrar a sabedoría antiga nas nosas vidas modernas e utilizar a tecnoloxía para preservar e difundir o noso patrimonio cultural. Debemos ensinar ás xeracións futuras non só a programar algoritmos, senón tamén a cultivar alimentos, a prender lume, a vivir nunha comunidade, a prender raíces. Só así poderemos navegar con éxito nesta encrucillada entre a memoria e a modernidade. Crear programas que fomenten este diálogo, crear cursos e obradoiros que recuperen a nosa memoria cultural e ser así un pouco máis libres.
Carlos L. Ríos
elcreadordenubes | GranRURALL. Ríos, Carlos
