II. Mapas de localización do Concello de Castro de Rei e da parroquia de Bazar (1).
III. Trazos Xerais sobre o Entroido.
1. Significación do vocablo 'Entroido' e tempo e celebración.
O Carnaval recibe en Galicia o nome de Entroido, e procede do latín "Introitus", que significa "entrada", ou "comezo do ano ou da primavera". Segundo as zonas recibe os nomes de "Antroido", "Introido", "Entrudio", "Entrudo" (2). Unha nova acepción sería a de considerar ao Entroido como a entrada do tempo, que precede á Coresma.
O tempo de Entroido está relacionada coa Pascua de Resurrección, festa de carácter lunar, que celebra o día da morte de Xesús. Esta conmemoración, segundo o Concilio de Nicea, realízase o primeiro domingo, que segue a lúa chea de primavera. Polo tanto, o domingo de Entroido lévase a cabo corenta e nove días denantes da Pascua de Resurrección. Agora ben, o calendario lunar ten como fundamento o ritmo irregular das lúas, xa que o ciclo completo de lunación ben durando normalmente vinte e nove días, e doce horas. En consecuencia, o domingo de Entroido pode caír entre o un de Febreiro e o sete de Marzo.
Por outra banda, o tempo de celebración era moi variable. Así -segundo Vicente Risco- adoitaba durar unhas tres semanas nas que compría sinalar os seguintes días: o domingo fareleiro; o xoves de compadres; o domingo corredoiro; o xoves de comadres; e os días grandes do Entroido, que se correspondían co domingo, luns e martes. Eventualmente, tamén o mércores de cinza. Ademaís, é mester facer alusión ao domingo de piñata, primeiro domingo de coresma, que se celebra nalgunhas zonas (3). O Entroido galego de máis días de duración radica na vila ourensán de Xinzo de Limia.
Con respecto á provincia de Lugo, os días do Entroido concéntranse no Domingo e Martes, considerados como os días importantes desta festividade. No obstante, cómpre sinalar as seguintes excepcións: en Santiago de Arriba (Chantada), tamén se festexa o domingo fareleiro e o domingo corredoiro, e dicir, os dous domingos anteriores ao Domingo de Entroido. O xoves seguinte ao "domingo fareleiro" conmemórase o "xoves de compadres", que se sigue celebrando en maior ou menor media nos municipios das "Terras de Lemos", como Monforte e Sober -vilas básicas de celebración- Pantón, Pobra de Brollón, Bóveda e o Saviñao. Unha semana despois celébrase nos mesmos lugares o "xoves de comadres". En Salcedo (A Pobra de Brollón), tamén se celebra o luns de Entroido coa famosa "saída do oso" polas distintas rúas da vila. O mércores de cinza, conmemórase "o Enterro da Sardiña", nas vilas de Monforte, Burela, Viveiro, Foz e Vilalba. O sábado de piñata, festéxase en Ribadeo coa queima do Entroido, boneco de varios metros de altura. No ano 1998, este boneco -símbolo do Entroido- entrou no Libro Guinness de Records cunha altura de 13,32 metros. Finalmente, o domingo de piñata conmemórase na localidade de Lourenzá.
NOTAS:
1. Os mapas foron realizados por Antonio Figueroa Paz.: Experto en Sistemas de Información Xeográfica (Six).
2. Risco, Vicente.: Historiza de Galicia, dirixida por Ramón Otero Pedrayo. Etnografía. Cultura Espiritual. Madrid: Akal, páx. 611
3. RISCO, Vicente.: Historiza de Galicia, dirixida por Ramón Otero Pedrayo. Etnografía. Cultura Espiritual. Madrid: Akal, páx. 612.
