Opinión en Galicia

Buscador


autor opinión

Editorial

Ver todos los editoriales »

Archivo

Cartas de Eugenio Montes a Gerardo Diego (1924-1941)

lunes, 07 de noviembre de 2022
A relación de amizade entre Eugenio Montes e Gerardo Diego, comezou en Madrid, no ano 1918, e durou toda a súa vida, así o relataba Eugenio Montes, a finais de 1977, (anexo 1):
[Querido Gerardo: no nos buscamos pero nos encontramos en la calle. ¿Eso es un símbolo? Como te anuncié hace unos días, he llevado a la Academia el texto del discurso.
Mi casa madrileña está cerca de la tuya. ¿Otro símbolo? ¿Algo que no es casualidad sino destino?. Mi teléfono es el 41911790.
Un abrazo en la amistad de toda la vida. Eugenio
P/S En el discurso recuerdo unos versos tuyos (1)]

Ese vínculo afectivo, case fraternal asoma a través dos relatos epistolares. Mágoa que soamente teñamos os de Montes, por o contexto podemos deducir, que Gerardo mantiña a mesma afectividade. Se grande era o aprecio persoal, a admiración por o talento literario e a creción cultural dun por o outro, semella que o superaba.
Gerardo Diego considerou a Eugenio Montes o seu Virxilio. Así o fai constar, no poema publicadona revista ultraísta Grecia (2) o día 20 de xuño de 1919, (anexo 2).

Da calidade da producción literaria de Gerardo Diego (3), dan testemuña os numerosos premidos acadados ao longo da súa historia de vida (anexo 3).

Quero agradecer a súa filla Elena, por enviarme a copia da correspondencia de Eugenio Montes co seu pai e e aos responsables da Fundación Gerardo Diego, por facilitarme información da relación entre os dous intelectuais. Documentación, que puiden analizar, estudar, contextualizar e relacionar con outros datos, que foron aparacendo, neste longo proceso de investigación.

Gerardo Diego, describe onde se coñeceron e a forma en que Montes o foi introducindo nos ambientes literarios ultraístas:
"Ese año 1918, al final, se publica el manifiesto ultraísta y al poco tiempo vengo yo a Madrid, y entonces conozco a Eugenio Montes, al que cito el primero porque él fue quien me llevó a la tertulia de Cansinos. Conozco a Díez-Canedo, para el que llevaba una tarjeta de presentación de Artigas, director de la Biblioteca Menéndez Pelayo, y conozco a Ramón Gómez de la Serna, a quien fui a ver en los sábados de Pombo. De modo que conocí a la vez todo ese ambiente juvenil. Montes me prestó los libros de Huidobro, las revistas. Me entusiasmé con el creacionismo, sobre todo con los libros Poemas árticos y Ecuatorial, los copié, para devolvérselos a Montes, la copia se la mandé a Juan Larrea que estaba entonces en Bilbao. Larrea se entusiasmó también conmigo. (...) y claro ya terminé por escribir una carta de saludo a Huidobro, con la que le mandaba algunos versos. Así se inició mi amistad con Huidobro, quien me respondió muy amablemente y poco tiempo después, en el año 1922, me invitó a ir a París para que pasará una temporada con él. Estuve en el mes de septiembre unas semanas en su casa de París y en Normandía, donde él tenía a la familia veraneando (4).

Carta desde Vigo

A primeira carta que se conserva no arquivo familiar, está manuscrita, nun folio por ambas as caras, en papel timbrado do diario "El Pueblo Gallego. Secretario de Redacción", con data 29 de setembro de 1924, dirixida a Gijón, onde Gerardo Diego, estaba destinado de catedrático, co fin de solicitarlle unha colaboración para o xornal, (anexo 4).

[(...) anunciarte que, en este periódico, con el título de Galaxia (...) voy a publicar una página literaria que se honraría mucho con tu colaboración.
La página literaria saldrá muy pronto. Naturalmente, será, ante todo galleguiña. Pero conviene que la emoción vernácula vaya flanqueada por cosas universales. Puesto a escoger entre los de afuera nadie me atrae más que tú.
Te leo en la Revista de Occidente y admira y quiere siempre tu íntimo camarada. Eugenio Montes].

Cartas desde Lisboa

Durante un período de 17 anos (1924-1941), non temos documentada correspondencia entre os dous intelectuais. A carta, sen data, que por o contexto das tres seguintes, ben pode ser de mediados de febreiro do ano 1941, está manuscrita en dous folios, o primeiro por as dúas caras, en papel timbrado do Ministerio de Asuntos Exteriores. Instituto Español de Lisboa. A misión desa carta, era a de cumprir un desexo, feito tempo atrás, por Gerardo Diego a Eugenio Montes, (anexo 5).
[Mi querido Gerardo: Recuerdo que me indicaste una vez que te gustaría venir a Lisboa a dar una conferencia. Pues bien: te ofrezco la ocasión.
El Instituto Español te invita a dar una o dos, en su curso de primavera que comienza el 3 de marzo. Invitamos también a Cossío, Dámaso Alonso, Dionisio y Regino]
No amplo texto, detalla as datas, a intendencia, os contidos e a coordinación, para que non se solapen as intervencións dos diferentes conferenciantes.
Na seguinte carta enviada por de Montes, manuscrita nun folio por ambas caras, en papel timbrado do Ministerio de Asuntos Exteriores. Instituto Español de Lisboa, do día 28 de febreiro de 1941, mostra a rapidez con que ían cerrando os temas: datas, título da conferencia e o inicio das conversas para incorporar a parte musical a exposición oral, que con tanta mestría realizaba Gerardo Diego, (anexo 6).
[Le señalo a Cossío la fecha del 17. Tú entonces debes de dar tu 1ª conferencia el 25. Y estar aquí el 22 ó 23. Acepto el tema: Pedro Medina Medinilla (5). Tu lectura de versos debe de ser amplia porque la gente de aquí no conoce nada tuyo]
A continuación, cita dous nomes, o de Elisa Pedroso (6), con seguridade debe de ser. "Elisa Baptista de Sousa Pedroso, pianista, promotora e musicóloga, nasceu em Vila Real em 10 de julho de 1881 e morreu em Lisboa a 18 de abril de 1958, e o de Halffter, ambos relacionados coa música, que ía enlazar coa conferencia - concerto de Gerardo Diego, ben era sabido, que ademais dun excelente orador, era un insigne poeta e un avantaxado pianista (7).

Cerra o texto, dándolle instrucións para conseguir sen demora, pasaporte e visado, ademais que lle confirme se vai a ir en avión ou en tren, para xestionar o tema da moeda en escudos.

Durante este proceso de coordinación, a Montes entralle a dúbida co enderezo de Gerardo Diego, e o día 13 de marzo, escrebe de novo un folio por as dúas caras, en papel timbrado, ao igual que os anteriores, co fin de aclarar as datas da chegada e ademais modificar o contido da conferencia, despois de escoitar a opinión de [Ernesto] Halffter e de [Eugenio] Asensio Barbarín, para poder cumprir cos seus propósitos, que por o contexto, eran os de dar outra conferencia - concerto, no Círculo Cultura Musical de Lisboa, de aí o achegamento a Elisa Pedroso, (anexo 7).

[Mi querido Gerardo: Te escribí hace tres días, pero no estoy muy seguro de recordar con exactitud el nº de tu casa en la calle Covarrubias.
Ahora esperamos a José Mª Cossío. Después vendrás tú. Si pudieras precisar la fecha de tu llegada -con tal que sea antes del 1 de abril-, convendría para tener el local buscado.
(...) después de considerar tus propósitos (...) creemos, tanto [Eugenio] Asensio Barbarín, como [Ernesto] Halffter y yo, que, mejor que la conferencia sobre Medina Medinilla, sería que dieras una conferencia de tema musical con ilustraciones (...) la música, en cambio, cuenta con un público más amplio (...) a la conferencia sobre música invitamos a la gente del Círculo de Cultura Musical, después de oírte te pedirán otra conferencia-concierto para ellos, bien pagada. Sin una prueba antes se hace difícil lograr nada en el sentido que deseas.
Parto del supuesto de que tienes preparadas más de una conferencia, y por tanto la "nuestra" no quita, sino que trae la 2ª parte para otro organismo.]

O día 22 de marzo, Eugenio Montes, contestou a carta de Gerardo Diego, na que lle confirma a data de chegada (31 de marzo), e que ven en tren; ao non comentar a modificación da conferencia da proposta de Montes, dáse por entendido que cumpría coas súas expectativas, (anexo 8).

Aproveita para explicarlle detalladamente como actuar e a quen recorrer se o precisa no traxecto en tren, ao pasar a fronteira e entrar en territorio portugués.

NOTAS:
1. "Los griegos, a sus poemas iniciales les llamaron retornos. ¿Hay nada tan romántico, tan añoradamente, como querer volver? Dicen los versos humanos, demasiado humanos de Gerardo Diego: "El viento vuelve siempre - aunque cada vez traiga un color diferentes". Montes, E. El Romanticismo de los Clásicos. Madrid. Real Academia Española.1978.p.25.
2. "Creacionismo" [¿No os parece, hermanos?] Grecia, XIX, Sevilla, 20 de junio de 1919, pág.7, en: La poesía de Gerardo Diego
http://www.fundaciongerardodiego.com / images
PDF de JL BernaLSalgado. Citado por 8 - de protagonizarla), el poeta dedica un buen número de poemas a amigos... pórtico o prólogo, a eugenio montes, a quien diego llama «mi ...
José Luis Bernal Salgado. La poesía de Gerardo Diego [Estudio bibliográfico]
Bibliografías Contemporáneas.
Fundación Gerardo Diego.
Centro de Documentación de la Poesía Española del Siglo XX
3. Gerardo Diego. Premios - Biografía - Instituto Cervantes
https://www.cervantes.es / biografias / bruselas_gerard...
4. Los primeros poemas - Fundación Gerardo Diego
http://www.fundaciongerardodiego.com / autobio
5. Poeta español del Siglo de Oro al que elogia Cervantes en su Viaje del Parnaso y Lope de Vega en su Laurel de Apolo.
Pedro Medina Medinilla
https://es-academic.com / dic.nsf / eswiki
Pedro de Medina Medinilla - Liber Ediciones
https://www.liberediciones.com / artistas / pedro-de-m...
6. Elisa de Sousa Pedroso - Meloteca
https://www.meloteca.com / elisa-d...
7. El universo musical de Gerardo Diego - Fundación Juan March
https://www.march.es / madrid / universo-musical-gera...
Rivero, Manuel
Rivero, Manuel


Las opiniones expresadas en este documento son de exclusiva responsabilidad de los autores y no reflejan, necesariamente, los puntos de vista de la empresa editora


PUBLICIDAD
ACTUALIDAD GALICIADIGITAL
Blog de GaliciaDigital
PUBLICACIONES