Outubro é un mes de sazón, clásico e de peso. A brincadeira veranega deixa paso á seriedade outoniza, unha seriedade amable risoña, limiar da reconcentración invernal grisenta e apagada. Mes de amarelos, sepias, acastañados, roxizos, ouridourados. Mes de gardar colleitas nas adegas e piornos e de escomenzo de estudos para a mocidade. Así cantou a fartura do Outono o poeta do Ribeiro Eladio Rodríguez.
Pasa polos campos
un alento morno
de quietude e de tranquilidade
Que amorriña os corpos.
A voz do Asosego
Ponse a rezal-a pregaria do Acougo,
Cal si quixese arrular o paisaxe,
Para que o pai outono
Poida durmir o seu sono agustino
Vendo que a colleita xa está nos piornos.
A vendima que non se fixo no setembro faise agora. É tempo de recoller o esforzo de tantos traballos pasados: a poda e a atadura, a cava, as mans de sulfato, a bimba, a espunta e a esfolla
Que haxa, pois, fartura e non pase como coa viña de Guimaráns, que trabállana cen homes, vindímana dous cans.
A longaestela das festas setembrinas vaise apagando. A primeiros do mes hai festas do Rosario en moitas vilas e parroquias. Ven o San Francisco, santo moi vencellado á vivencia da natureza que tan ben cadra co noso panteísmo. Pol doce é a Pilarica, a que non quixo ser francesa, e aínda que non sexa advocación especialmente celebrada en Galicia temos que lembrala polo extendido que se atopa o nome entre as nosas mulleres.
En outubro son as dúas grandes festas do outono, festas agrarias da fartura das colleitas e dos froitos e tamén do gando. O San Froilán atrae aos lugueses de toda a volta (Pelúdez incluído) ao vello Lucus Augusti, o ben murado, onde aparte de troula e da ledicia, aprenden xeometría e urbanidade ao pé da muralla, círculo de luz e xisto. A apoteose é o Domingo das Mozas.
E polo dezaoito As San Lucas no Mondoñedo episcopal, con importantes baixas na súa veciñanza pois xa hai ben tempo que non rapa testas mitradas nin civís o Pallarego no medio dos seus ocios musicais, xa non fai un alto nas súas crónicas o barbado lence Santar, nin Cunqueiro escolle entre os feirantes que baixan á Sé personases para a ficción. Tampouco o Rei das Tartas impón a seriedade dos seus bigotísimos detrás do mostrador. As San Lucas son xa unha das últimas grandes feiras do trato cabalar mentres, como no poema de Rilke.
As follas caen; semellan caer de lonxe
Igual que se no ceo murchasen
Altísimos xardíns; caen, van caendo lenes, coma decindo: non.
Deseño de Manuel Torres
