Diferenzas entre O Mariscal e dona Constanza de Castro

Pardo de Cela cando se mete na Frouseira, a finais do 1480, é despois de catro anos de enfrontamentos cos Reis Católicos. En outubro do 1476, destitúeno como alcalde de Viveiro, e en xuño do 1478 mándanlle tres cédulas prohibíndolle entrar nos concellos de Ortigueira, Viveiro e Mondoñedo. É máis, por dúas veces ordenáronlle que se presentase diante deles a render contas e nunca foi. O enfrontamento cos Reis era inconciliábel. Polo demais, ía sempre acompañado por un exército de criados, entre os que, ás veces, estaba o fillo, como se demostra nas dúas traizóns, tanto na Frouseira como na casa de Afonso Yáñez. E cando Fernando de Acuña, López de Chinchilla e Luis de Mudarra chegan a Galiza acompañados por un exército de trescentos xinetes, Pardo de Cela pide aos Reis a segunda Carta de Seguro e Amparo e métese na Frouseira para facerlles fronte. A Frouseira é unha pena roqueira, á que só se podía acceder por un camiño pola cara norte. Polas demais, a pena cae a pico sobre, ao menos, 100 ou máis metros polas que era imposíbel tomala e vencer aos de dentro. A súa altitude, posibilitaba aos defensores ver calquer movemento das tropas. Os defensores tiñan moita capacidade militar de atacar e derrotar ás tropas dos Comisionados reais, de aí que ouvera tantas mortes. O capitán Luis de Mudarra así o recoñeceu ao dotar ao mosteiro de San Martiño dun altar a San Bras e Santa Catarina e dunha misa todos os meses polas «mortes da Frouseira».

Nada parecido nin que ver con dona Constanza de Castro en Caldaloba. Dona Constanza casa de primeiras con Galaor Osorio e despois con Fernán Ares de Saavedra. Sempre viviu entre nobres. Durmeu en sabas de liño, sentouse en cadeiras de mimbre e en escanos de nogueira, e aireouse con abanicos de seda. E viviu no castelo de Miraz e na Casa do Carballo de Galdo, paseouse por Viveiro, visitou a casa torre da irmá Beatriz en Burela e veu toda a fermosura do mar Cantábrico no mar burelense, mais levaba o sangue dos Cela e dos Castro, sangue rebelde e inconformista. Dególanlle ao pai e curmán, e só a dignidade de vingar esas mortes, de filla e irmá, lévana a meterse en Caldaloba, unha torre fortaleza con un sistema defensivo imposíbel de traspasar, de aí que resistiran trece meses, até que morre envelenada. E a diferenza da Frouseira, en Caldaloba non había posibilidades de atacar e vencer aos que a cercaban. Desde as almeas e as ventás, non se podía derrotar a toda unha tropa. A súa loita foi pura e dura resistencia, mais nunca se rendeu. Houbo que envelenarlles as augas para que depoñeran a loita. Se Pardo de Cela representa a loita, dona Constanza, a resistencia. Se Pardo de Cela «de Lugo a Ribadeo todos me tiñan temor», dona Constanza era dona entre donas, mais métese en Caldaloba para derrotar ás tropas reais. Non esquezamos que as dos Andrade e Ribadeneira uníronse despois. Meteuse en Caldaloba a loitar. O seu espírito de valorosidade fica para sempre en Caldaloba. ¡Caldaloba, eterna nostalxia de dona Constanza!