"E agora, xubilado, sen responsabilidades nunha comunidade concreta, que vas facer?"
"Deixa as cousas antes de que elas te deixen. Non agardes nunca a ser un sol que se pon. Despois fica pouco día"
Si. Pero que vas facer? Divertirte? Pasear?
Por pura erudición lin hai tempo un libro: La Santa Compaña. El Urco. Y los muertos. Os mitos son moi profundos na súa riqueza simbólica e significación. Agora estou a comprender máis fondamente este mito. Estou a atoparlle: "o sensus plenior".
Castelao en Alba de Gloria, bordeando a España mediterránea navegaba en augas internacionais nun barco con pavillón arxentino cara o exilio salvador. A xeito de profecía trazou o círculo máxico liberador para non ser arrastrado pola estadea. Por sorte aínda tivo tempo de meterse nel. Tal lle valeu. E foi revivindo o pasado de liberación, liberdade e ilusión con toda a historia da Galiza e o seu Estatuto, que se volveu sangue de mártires personificado eminentemente en Alexandre Bóveda. Valeuse da Santa Compaña para unha ensoñazón esperta. O Pico Sagro servíu de referente e guía. O resto da historia xa foi logo no Atlántico. E unha longa noite de pedra, como dixo Celso Emilio Ferreiro.
Vivín a época esperanzadora dos anos 1960-2000. Agora volve outro ciclo histórico. Todo está nun profundo proceso de cambio. E eu xa son maior. Pero aínda estou con vida, memoria e certa vitalidade. No cárcere podo seguir sendo máis útil por un tempo
"Non te apartes, que te apartan". Olla aos peixes. Navegan sempre no centro do río, incluso nas enchentes. Se van polas beiras corren o risco de ficaren nun remanso estancado e, ao baixaren de súpeto o dioivo e a chea, o seu destino é a unha morte segura e inútil.
"Este non é ben do seu tempo". Que importante e saber sempre e realmente, sen auto enganarse, con que forzas contas en cada intre dos descensos minguantes da propia idade. Cal é realmente o propio haber que nos asiste en cada intre vital para administralo, agasallalo e facelo útil para a comunidade: Socializar o aprendido "sen ser un laña".
Gosto dos poetas e dos bos músicos. De Blas de Otero aprendín algo: en tempos de seca absoluta e de terra queimada, Me queda la palabra. Cantouno Paco Ibañez.
E deste tempo? Hai algo do que gosto e faime dano: o desleixo crecente e acomplexado do NÓS comunitario e identitario. E maldizo a cotío a política de Feijoo e secuaces: Jesús Vázquez, Anxo Lorenzo e outros tal, coa desfeita da lingua e a cultura e a queima masiva de libros para o ensino e a deturpación espuria do nome e a realidade. Roubáronlle a Casares a A galiña azul e profanaron a obriña. Utilizaron ese nome para eliminar o galego para os picariños, mesmo que fose a súa lingua materna. Vendéronse por prato de lentellas. Non se trata de pecharse ao mundo nin á vida. É un problema de alienación aberrante e ruda. Non sei cal será o monto. Pero si sei que aínda hoxe repetimos: Roma non paga traidores. Está a facer o mesmo coa Sanidade Pública. Perseguiraos para sempre o maldizo do seu complexo. A bolsa dos intereses bastardos está sempre furada. Pero a honra endexamais se destrúe e é de quen a exerce: ten marca de eternidade. Alá eles. Pero nós tamén fallamos: "Galiza quere povo". Pepiño, o Grilo, na onírica real do soñar esperto, non deixaba acougar a conciencia crítica de Pinocho nas súas aventuras de marioneta malcriada: pateou ao seu creador, rouboulle a parruca e fuxiu. Mentía por sistema. E medráballe o nariz.
Si. Todo iso está ben. Pero que vas facer? Divertirte? Pasear? Vou seguir intentando que a miña vida teña sentido e que Pepiño o Grilo e a Santa Compaña non me atemoricen. Quero que sexan meus amigos e me fagan rir, Incluso cando soño durmido. Aos vellos, homes e mulleres, médranos o nariz. Por que será? Que vou facer? Serlle fiel á vida. Para que Pepiño, o Grilo me deixe acougar logo no soño sen fin e non me medre o nariz por ter sido un mentirán neste mundo
"Cando a inspiración chegue, que me encontre traballando", dixo Pablo Picasso. E os psicólogos: As persoas con mente aberta viven novas experiencias e tenden a ter máis momentos de inspiración.
POIS ESCRIBE AS TÚAS MEMORIAS E RECORDOS. Non sei se vale a pena.
A memoria persoal e familiar. A orfandade materna na miña infancia, moi primeira, determinou e está a marcar aínda a miña vida total. Non para mal. Todo o contrario. Hai un agradecemento infinito para ambos os pais: "Sen que a morte nos separe", oínllo motas vece a el. Pero o loito ou a perda esa non sei se pecha nunca. Podes integrar e sandar a túa vida e a realidade como foi. Aceptala e agradecela. Pero nunca intentes borrar a cicatriz fonda que deixou. Para isto non hai recheos de silicona. Non hai cirurxía estética nin reparación de tecidos. Aínda que nos sexas culpável hai suspensos para os que xa nunca vai haber convocatoria de setembro.
E a memoria histórica? Iso xa é outra cousa: "Neno. Diso non se fala. Nin dentro nin fóra da casa. E non preguntes máis. É perigoso, sabes, filliño? Entendido? Si, papá. Entendido". O medo era tanto que facía entender todo desde o máis profundo silencio. Recordo os feitos dramáticos. Están aí. Pero a saída está sempre cara adiante. Honrar o seu nome aínda que haxa quen teñan a vileza de oporse a devolverlles a honra roubada. Mentres haxa un morto nun foxo da estrada ou no monte, a Santa Compaña berra. E o desacougo non cura. A honra está aí e é de quen é. E o roubo sempre será roubo por moi importante que sexa aquel que rouba. Un principio do Dereito romano: Res clamat domino suo. Non hai quen afogue a voz da Santa Compaña.
Apareceu estes días nas redes isto: "Dibujo de Buero (1938)". E, sen remedio, revolveume por dentro. Eu de neno fun testemuña de algo moi parecido. E eses tres do debuxo eran os mesmos. Igualiño ca os cinco da miña nenez. Fómolo recoller a Fontrexe os veciños, nenos incluídos, para levalo para o noso cemiterio de Roca. Era por mediodía e brillaba o sol. Ollarámolos pasar, vivos os cinco, sentados na caixa da camioneta, dirección Lugo. El ía atado entre os catro das correaxes e fusís. Aos vinte minutos, correndo coma centellas, de volta cara para A Coruña só pasaron os catro das correaxes. Alí ficou o pobre, morto, atado a un budio. Sangraba. Foi polo corenta e tres. Na miña vida é coma un flash. Só recordo iso. Non me preguntes máis. Eu era moi neno. Pero souben axiña que sempre tiña que calar.
Non hai quen afogue a voz da Santa Compaña
Dibujo de Buero (1938).
http://www.cervantesvirtual.com/
