.../...
-Como ía dicindo: Na sancristía estaban unhas mulleres da familia do defunto, descargando as súas cestas, que nunca tan cheas e abondosas se viran en ningún enterro dos mellores cristiáns da parroquia. De momento, nada máis; pero á tardiña volveron aquelas mulleres, as mesmas, para recoller as cestas e mailos manteis, pois os cascos dos viños, "Aníbal", "Sansón", e outras marcas de categoría, se algo quedaba neles, o costume era que os recollese a Ama, a Ama do Cura! O Crego, que xa o viron no adro, como esperando por elas, díxolles que si, que podían recoller aqueles ataños, pero
, ¡o pero estaba na propia sancristía, que en lugar do sancristán o que viron nela foi dos Gardas Civís, co seu tricorne, dispostos a tomarlles declaración, que outra cousa que tomar alí non quedaba!
-¿Tamén ía a Garda Civil aos funerais, e co gorro posto? Preguntou o anxo, con toda a miña inocencia.
-O que falta, mellor cho refire teu padriño, que xa che dixen que a parte final do conto é un dos seus segredos mellor gardados.
-Primeiro, -explicouse o aludido-, que a Forza, en acto de servizo, estaba por encima do Santísimo, así que podía, e non sei se aínda pode, entrar nas igrexas cubertos, e co fusil cargado. En segundo lugar, o que pasou foi que Afonso, o noso campaneiro, cando subiu á torre para dá-las doce, non sei como botou unha ollada polos arcos, seguramente para observar cara a onde ían as nubes, e daquela viu como aquela ducia de sotanas, levantadas como bandeiras, e cos calzóns caídos, como me pasou a min esta mañá, ¡correndo dun lado para outro por entre dos couceiros da horta! Pouco lles importou que a Ama do Cura puidese estar ollando pola súa ventá!
-¿Unha diarrea, e todos a un tempo? ¡Igual comeron de máis..., con tantas cestas na sancristía!
-Meu neno, iso foi o que pensou Afonso, de primeiras, pero aqueles Gardas, non sei se porque lles cheirou, ou polas declaracións das mulleres, descubriron que aqueles cabritos, ¡os asados, quero dicir!, tiñan, ademais de sal, Sal de la Higuera, que é o purgante que lles receitamos ás bestas cando o precisan. Os gardas non as mataron de milagre, pero culatazos cos fusís seica lles deron... ¡Deus, canto se estaría rindo o morto, aló no Ceo..., de non ser polos culatazos que lles arrearon aos seus parentes!
Quedei tan abraiado con aquel novo descubrimento dos pecados da nosa parroquia que desta vez quen precisou ir ao horto fun eu..., e tardei en volver para xunto do Zoqueiro, para non oírlle máis verdades daquelas! ¡Se aínda fosen contos...!
Meu padriño foise para levar as vacas ao prado da Faladoira, no que paraban soas, que estaba ben cerrado; o único problema daquel prado estaba en ter a auga partida con outro veciño, así que para min tiña a molesta de ir tódolos xoves, desde que deixei de asistir á escola, para ocuparme da quenda, dándolle paso a auga cunha roda, que xa a tiñamos axeitada, redondiña, para, de paso, limpa-los augueiros. Quedei insatisfeito pois, estando xuntos os dous tocaios, as paroladas fluían soas, dándome a aparencia de que mesmo establecían unha competencia entre si por demostrar cal sabía máis anécdotas, cal tiña máis mundo, cal coñecía máis xente...
Nisto veu por alí a madriña cunha fonte na que nos trouxo pan, queixo e castañas asadas, así como o porrón da auga; o Zoqueiro agradeceullo cun, "¡Vaia polas ánimas!".
-Polas ánimas terán que ir os nosos rezos, que elas non precisan comida desta, e vosoutros si, que entre o que falades e o que zoqueades, esperando polas doce íasevos caer a alma aos pés!
-Muller, de propósito, xa que nos estamos achegando ao mes das ánimas..., ¿vostede, que é tan relixiosa, nunca se lle apareceron?
Ela persignouse:
-¡Xesús, Xesús, que cousas ten! ¡E teña coidado de non perverter ao neno coas súas picardías!
O tío Xosé:
-A esta muller e á miña María, túa tía, cando cheguen ao Ceo vanlles abrir a cancela grande..., con ou sen responsos! Pero non todas son así... E xa que falamos diso, vouche contar un caso que pasou aquí en Montecubeiro, pero se xa o sabes, daquela, dimo, para non falar por falar, que onte contarelei moito na ruada, e vou quedar rouco se sego..., ¡iso á parte de que ti non me contas das túas, tal que de como foi a túa escola, se che empezan a gustar as nenas, e todo iso!
-¿As nenas? ¡Todas; pero o meu problema é que as que máis me gustan son as que menos caso me fan!
-Conquista-las mozas ten o seu aquel; require graza e simpatía, calidades que eu nunca tiven, pero hai un xeito máis eficaz: ¡achegarse sen présas, pero sen medo, que todas están rabiando porque as collan do van! Pero eu, a tal momento, quería falarche dunha en concreto, precisamente desta parroquia, que foi a causante da estrea dese cemiterio que tedes no adro...
-Está equivocado, que ese cemiterio estreouno o criado do médico Reigosa, e non unha muller! Precisamente ten dito meu padriño que estea ao tanto, por se algún día se fai pequena esa campa e a trasladan de sitio, que daquela, se ao levanta-la esquina que dá ao freixo de Reigosa aparece un esqueleto nos cementos da parede, será que foi certo aquilo do criado...
-¿Nada máis?
-¡Non; que nada máis me contou!
-Teu padriño fai coma os médicos coas menciñas, que as receitan a pequenas dioceses, como di o de Meira! Pero antes de replicar atente ao contexto: A muller daquel Médico, neste caso a causante..., a causante, digo, non lle daba fillos, ¡nin co Médico na casa!, así que ela, entendendo que do Médico non debía ser a culpa, senón dela mesma, confiouse, e deu en brincar co criado..., ata que un día o seu home se decatou de que a compañeira de cama levaba dous ou tres meses sen regras! Daquela entráronlle as sospeitas: "¡Cómame nunca o diaño, que vai resultar máis eficaz o criado có amo!".
Por aqueles tempos estaban paredando nese cemiterio do adro, -que antes xa sabes que se enterraba na propia igrexa, no interior da mesma-, casualmente fronte á súa casa, dous rapaces aos que ese Médico lles curara non sei que enfermidade á súa nai, e estábanlle dobremente agradecidos, por sandala e por non cobrarlles! Como as débedas son para pagalas, un día viuse con aqueles canteiros e díxolles que unha vida ben merecía unha morte, que el ía estar fóra uns días, que había unha xunta de médicos en Santiago, e que vixiasen á súa dona e ao criado, zoupándolle só cando estivesen de faena, para que aquela muller non puidese declarar en contra dos mozos; que como iso sería de noite, ao estar ausente o galeno, "...e seguidamente levádeo aos cementos da parede; paredades enriba, con pedras grandes, que desa maneira o abusón terá un enterro digno, sen cura pero digno, que lle damos a honra de ser o primeiro en estrea-lo noso cemiterio...".
Eu estaba abraiado, pero non incrédulo, sumando aquelas novas aos anticipos que xa me dera meu padriño:
-¿E non habería outra forma de arranxar aquela situación..., sen cometer un crime?
-¡Non! -Contestoume rotundo o tío Xosé- Daquela non existía o divorcio, igual que tampouco o temos agora, e logo que, de haber crime, cometeuno ela, ela e mailo criado!
Nada máis lle dixen, nin el me dixo, daquel asunto; a pena que me quedou foi que o levantamento e traslado do cemiterio do atrio da nosa parroquia fíxose estando eu en Madrid, así que non tiven ocasión de pedir unha escavación daqueles alicerces, e hoxe en día nese punto hai un carballo, así que non chegarei a saber se foi certo ou se foi unha difamación a realización daquel, suposto, crime. ¡Será unha de tantas cousas polas que terei que preguntarlle a San Pedro, no seu día!
Pola tarde non debeu pasar nada de interese, porque nada teño apuntado no meu caderno das anécdotas.
.../... Gómez Vilabella, Xosé M.
