Cando unha persoa frisa tres tercios de século, é moi posible que viva inmerso na nostalxia i eu, sen querer decatarme, tamén observo que, de cando en vez, son víctima dela. Non porque goste de recrearme nela, pois consideroa un subterfuxio propio da senectude, senón porque fuxo dela para tratar de ser un home que só pensa no futuro. Non embargantes, vou falar dela.
Cóntolles:
O venres, 12 de Febreiro, no semanario Heraldo de Viveiro, saleu unha foto ilustrando un fermoso artígo de Xosé Travieso Quelle, aquel recoñocido Roque Landro, periodista do Correo Gallego quen, durante moitos anos, foi puntilloso artículista do citado periódico. Eu, que non son dado a investigacións de ningún tipo, sempre oín dicir de Travieso que era o autor da afamada canción CATRO VELLOS MARIÑEIROS e polo seu viveirismo amosado, coido que encaixa perfectamente coa súa autoría. A máis sei que agora ata está rexistrada ao seu nome. Alédome por il. Ase mesmo é o autor daquela outra canción do antroido SE TE QUERES DIVERTIR, xa clásíca no antroido viveirés.
Travieso era aparentemente un home serio, retranqueiro a máis non poder, seco e ata burlón e arisco con algunha xente. Home moi intelixente e de exquisito sentido do humor. Pero coido que aquil xeito de vivir e actuar, era un disfraz co que vivía todo o ano. Nunca me sentín molesto con aquela actitude, porque intuía que só era unha pantalla para agocha-la súa tenrura. Coido que era só iso: unha careta para ve-la vida coa ialma de artista que se amosa na súa obra.
O artigo e a foto dos que falo son dous recordos dos que cecais o lector poida interesar e por iso vou a contarllello:
O artigo en cuestión mantense vivo na miña memoria por unha simple e fermosa razón: A xente da peña de Viveiro en Santiago tratáronme con moito e especial agarimo e aprezo, i eso mantén en mín un rescaldo de gratitude, que revive recordando a actitude tan exemplar de amor hacia aquel pícaro que comenzaba a traballar por primeira vez na escola do Castiñeiriño de Santiago.
O Xantar en cuestión, que tan ben recorda Travieso, fora farturento, e aínda engadiría que cando saimos poidéramos ir cavar a roza. Todo-los detalles non os recordo, pero aquelo ben poidera ser un espello das farras que se fan en Galicia. Todo regado con bó viño, cafés, licores... e festas de gardar.
E por suposto, con tales mestres, cancións antrodeiras do vello Viveiro e os disfraces,aparecendo de supeto, para esgallarnos a rir.
Non recordo moi ben quen me invitara, pero sempre supuxen que fose cousa de Chebo de Gaiol e a súa dona Balbinita de Tiagonce, veciña de porta con porta en Viveiro e polo tanto amigos de sempre. Alí estaban o famoso Travieso e a súa dona, a símpática e leda Nieves. Alí coñocín a quen despois sería outro bó amigo, Xulio do Fouciñeiro, de Chavín, e a súa dona Lelita, da familia dos Basantas. Por suposto, que había máis xente, pero dos máis, que me perdoen, só recordo a gratísima presenza para mín de D. Enrique Cal Pardo, presidindo a mesa, do que como xa escribín moitas veces, sempre foi o meu faro e exemplo a seguir. Con dicir que, anos despois, nos casou, creo que xa queda craro.
Houbera cancións, acordes a fechas e autor, e ata algún disfraz improvidado quero recordar. Ledicia e festa rachada. Nunca esquecín aquel día e manteño no meu corazón a gratitude e xenerosidade daqueles viveireses con un rapaz que empezaba a voar. Como tampouco nunca esquecerei a aquel Poliño de Chavín, que coa súa dona, sempre me agasallaban e axudaban nos meus tempos coompoasteláns.
O restaurante era a máis afamada casa de comidas de aquel entón aló polo Castiñeiriño ¿ Paz Nogueira?. Anos despois soupen que pertenecía á familia daquela famosa Pencha, (E. P. D. ) funcionaria da Extensión Agraria en Viveiro, persoa aoi apreciada por mín.
Creo recordar unha foto nas escaleiras da Catedral e que logo ilustrara unha crónica que fixera e publicarase na primeira páxina do Heraldo. ¡Nunca tal vira!
En tempos de tanta comodidade e egoísmo, cómpre recordar que tamén hai persoas tan fermosas coma istas e non esquecer a gratitude e o seu esforzo. Desde aquí, aos que se foron, apertas recheos de agarimo. E os que quedan, bicos abertos cos labios do corazón.
Indo á foto que ilustra este recordo, Chemari de Pepé bailando con Mis universo, cómpre situar ao lector naqueles tempos: Viveiro, 1969.
Como calquera pode supoñer era moi corriente disfrazarse con sabas e roupas vellas, abalorios e algún sombreiro que poideran traguer os emigrantes americanos, non todos indianos. Se non había cartos para moitas cousas, os disfraces eran cousa da creatividade da necesidade. Para disfrazarse facían falta poucas cousas, moito humor e un chisco, mellor moito, de maxin. Os dous últimos son os que eu boto de menos.
Con vinte e poucos anos, un rise do mundo e dos extraterrestres, así que nunha época en que disfrazarse de muller xa resultaba ousado, facelo a cara descuberta, era ser un descarado, nunca mellor dito. Sabendo, por suposto, os boletos que mercabas para ser tildado de sarasa. Tamén importábache dous... ¡ou tres! Ser parvo e unha cualidade de quen a usa.
Así que a mín ocurréuseme, o Martes de Antrroido, disfrazarme de Mis Universo.
Non, non sabía si había concurso ou non porque daquela non pensábamos en isas cousas. Nin despois tampouco. O antroido é para rirse e pasalo ben, non molestar a ninguén e tomarlle o pelo á xente. Se non se ten humor, é mellor quedarse na casa.
O caso é que miña mai, que disfrutaba máis que mín dsifrazándome, coa miña idea, argalloume aquel disfraz e cunha peluca rubia, que me deixara Africa Leira, preparoume tan ben, maquilaxe por todo o corpo e a esgalla incruidos, que parecía ía a un concurso de beleza, tan en boga naqueles tempos.
Por entón viviamos na "Aldeana", coñecido e clásico café bar. Así que mesmo sair xa empezaron a escarallarse de risa os clientes e despois, xa na Carreteira- en Viveiro non hai outra- púxenme a contornearme coma unha señorita e facer as bromas típicas de bicos, abrazos e demáis.
Era o primero pase cando, chegando a Ponte, aparece un seiscentos con un viaxante de gafas bastante gordas. Comencei a facerlle xestos e bromas coma se realmente fose iunha femia e il, descolocado, sígueme o xogo e montei con il no coche. Supoñía que axiña se decataría e me mandaría a ise sitio, pero il, emocionado ou repentinamente namorado, quedouse prendado de mín . Seguín a broma. Daquela non había moitos problemas de aparcamento, así a que pedindelle que me invitara a un cubata no bar Landro, que estaba perto da "Aldeana", a miña casa.
Invitoume sen problema ningún e en compensación mancheille a cara cun chucho na meixela que flipou. Il pensaba que era unha femia.
Despedinme dil prometéndolle velo denoite no baile no Casino. Como se pode supoñer, andiven polas rúas facendo o que fan as máscaras: treoulear, rirse, vacilar, bailar... Ata a noite. Acheguieme a casa a cear e, as doce ou a unha da noite, aparecín no Casino. Pasarao tan ben que para nada me acordaba eu do viaxante en cuestión.
Daquela ir o baile do Casino só era para socios e xente de fóra que pagaba unha animalada, dúas mil pesetas, por poder entrar o baile.
Cando o vín no Casino, soliño nunha mesa, no Salón Verde, acordeime dil e pensei de todo: é ¿cego?, ¿tonto? , ¿parvo? , ¿inocente? Pois alí estaba il, mais cheo de razón que un santo, ávido de femia como é de supoñer e crendo a pés xuntiños nas macanas que se me foran ocurrindo no primeiro encontro. Por suposto, deume pena polos cartos que o moi inocente pagara , pero iso non tiña volta atrás. Así que andiven dando voltas e reviravoltas sen achegarme ao Salón Verde. De cando en vez, espiabao a ver se se ía xa desmolralizado, pero alí seguía. A iso das tres ou catro mañá, xa farto de de que non se decatara, achegueime a il e saludeino cun par de chuchos nas meixelas, senteime no seu colo e empecei a remexer nil con certo recato. O viaxante, ríase a esgalla co que lle contaba da xente. Pepe de Darío e Toñito do Fernandillo, coas súas donas, que xa me calaran ás primeiras de cambio, rianse, igoal que outra xente que estaba por alí. Eu seguía a darlle palique ao viaxante. Entre elas, unha promesa sexual, detallei o camiño das Nogueiras, o tempo que tiña que esparar pola discrección e isas cousas. E xa posto, aproveitei para pedirlle ao Caxete unha botella de champán, que tamén eran carísimas. O viaxante aceptou non sen preguntar o que valía. Pasaba das mil pesetas. Bebín dous grolos e mandeino esperar alí, que cando rematase o baile, íamos ao paraíso prometido.
Eu seguía a bailar e troulear sen recordarme moito dil coa esperanza de que se decatara do seu erro, mais non había maneira.: alí impertérrito seguía o viaxante.
Cando rematou o baile, eu xa temía que me dera unhas labazadas se se daba conta do vacile, así que dinlle as chaves da "Aldeana" ao Caxete, que era o camareiro do Casino, e expriqueille onde tiña a roupa de vestir. Como o Caxete era amigo meu e coñocía a casa, axiña veu cunha bolsa de roupa e agora tocábame cambiarme para que non me recoñocera.
O viaxante, ollo avizor, pendiente de que non saira, sospeitando xa que marchara, como xa non quedaba xente no Casino, así que non tiven máis remedio que meterme nos baños das mulleres coa roupa e cambieime de presa. Por sorte, non había ningunha que me poidera descubrir.
Pero había que sair pola porta principal así que, esquivándoo canto poiden, salin... e veume de lonxe. O maquillaxe delatábame, pero botei a correr e abrin a porta da "Aldeana" sen que lle dera tempo a reaccionar. Sempre supuxen que non foi ás Nogueiras... pero vai ti a saber.
A parranda estivera boa, pero pasei medo aqueles días non fora que se decatara. Aquil home, non debera esquecer o día. Eu tampouco. Son cousas do antroido.
A foto en cuestión, Chemari e eu somos amigos desde nenos, ten máis historia:
Dándolle outro chucho na barra ao Caxete, fixemos outra foto, E iste, para ilustralle a noite aquela, convencido de que a súa moza, Feli?, ía a darse conta de que realmente era un home, mándouche a dichosa foto a Oviedo onde residía a súa moza. O caso é que Feli tamén creeu que era unha muller e pasou unha longa tempada sen crerllo.
Pasado o tempo, xa Feli en Viveiro, presentouma e rimos un cacho bó. O bó amigo Elixio, o Caxete, ten tamén simpáticas historias. Pero, para hoxe, xa vai ben. ¿ Non sí?.
¡Felices carnestolendas!.
