Os meus compañeiros, vellos amigos, Flor e Toño, falarán desde o coñecemento, eu teño que acudir aos sentimentos, para falar un ano do novo libro de Conchita Paz Montenegro.
A miña amizade con Conchita ven de hai máis de medio século -56 anos- cando Jesús Paz Cabo, seu pai, era compañeiro meu de traballo naquela antiga Delegación Provincial de Informacion e Turismo, e se ao principio a nosa vinculación era a de ser os dous vilalbeses devotos, e logo por afinidade, a pesar da diferencia de idade, amigos certos.
Jesús era o pai das irmás Paz Montenegro, e axiña souben que a primeira delas, Conchita, era mestra nas alturas da Pontenova, na escola de Vilarmide.
E saíamos xuntos a tomar o café da mañá eu, un rapaciño que aprendía a andar pola vida, e el, feito e dereito, pai de familia numerosa, forte, tenro, traballador, firme, sensato
Desa madeira está feita Conchita Paz Montenegro. Por iso escollín como primeiro poema a ler aquí, brevísimo poema, titulado PAZ:
Sinto a paz fresca de agosto
nestas noites de vixía.
A mar danzando lizgaira
vestida de luces vivas,
saias que suben e baixan
e lamben area fina.
Sei que non se debe falar de poesía masculina e feminina. Pero xa dixen que falaba de sentimentos, e se a expresión brota por igual en homes e mulleres, eu sei que as mulleres teñen unha sensibilidade especial que lles permite ver a vida con outros ollos.
Teño como exemplo máis recente o libro que publiquei sobre os quince anos de Carballo Calero en Lugo á fronte do Colexio de Fingoi
Os homes participantes no libro falan de Carballo como un sabio, un excelente profesor, investigador e profundo. As mulleres, van un paso máis aló, e falan do sabio profesor e investigador, pero tamén do home cariñoso, tenro, capaz de cantar zarzuela na clase, que sabía tocar as fibras sensibles da alma dos que estaban ao seu arredor.Os homes falan con admiración; as rapazas, con adoración.
Pero non quero entrar en fonduras inconvintes, e o que si digo é que Conchita con este libro tócanos a todos as fibras máis sensibles falando da paisaxe, dos aconteceres de cada día, de pandemias ou atardeceres
mesmo das riquezas efémeras ou dos valores cambiantes, como se desprende de Hoxe:
Hoxe teño a mente
moi ben artellada.
Teño tantas cousas
e non teño nada
!
Chamoume a atención un poema de Conchita inspirado por unha fotografía do libro de Ángel Fernández sobre os mosteiros de Paradela de Santa María de Castro de Rei e San Facundo de Ribas de Miño. Como moi ben sabe Ángel, teño unha especial querencia por aquela súa terra, coa que me unen tantos afectos, por iso escollín para ler aquí o poema Botei a chorar:
E vin a fotografía no libro do
amigo.
Botei a chorar!
Un grupo indeleble en rota de
risas
Por terras feraces na Riba do
Miño.
O sol dispoñía a orde no
mundo.
A vendima, negra, verde,
amarela.
Suor e contento, fartura. Preto o
Mosteiro.
Desfíxose o acio cheo de acibeche
Daquel día so vexo tenros sorrisos de
fume.
Botei a chorar!
Pero quero ser moderado na miña intervención para que falen os que saben. Eu só sn amigo admirador. E por iso para rematar escollin un poema que ven tocar fibras sensibles da miña alma, especialmente sensibles por vello, por débil, por humano, e que virtude especial da poeta á que hoxe nos referimos- vennos falar do aspecto máis dramático do drama que como sociedade nos embarga.
Neste ano no quer esquecemos todos os demais dramas posibles e reais porque hai un drama que todo o engloba, e a todos nos preme, e no que presentamos este libro en condicions de liberdade vixiada ou de prisión atenuada quero lervos para rematar o poema Mortas/mortos vellos. Ano da Pandemia. Abril, 2020, que fala dos maiores que morren sós porque o inimigo invisible envólveos cun manto de silencio e soidade.
O corpo adoecido feito farrapos.
Afiada gadaña, sega, sega con saña.
Dobran cabezas, mortes sen sangue.
Corpos enrugados, mentes claras/mancilladas.
Pólas de salgueiro foron os seus corpos.
Abrochos doces nos firmes peitos.
Meixelas de satén, beizos vermellos, veludo.
Carne coa frescura do amencer,
Carne cos misterios da anoitecida.
Danzarinas ao vento, cabelo de mulleres loitos e negros.
Souberon do amor, sorrisos, gargalladas.
Saborearon pretos bicos de amor adolescente.
Exultaron vida ardente en sabas molladas.
Crearon vidas, esperma máis entrañas.
Tornado de sal queimou na noite
os corpos brancos, febles
A VIDA!
Soos marcharon, sen agarimos.
Bonecos rotos, afogados. Ríos de cadáveres
esparexidos polo chan a moreas,
cun número ou un nome certeiro?
Tanto ten!
Xa fuxíu arrepiada a súa primavera.
Tal asemella ás flores descabezarse nos xardíns!
Non podo neste ano de terror infindo,
cantarlle á PRIMAVERA
allea a tal sufrir!
E para rematar, tomo palabras de Salvador García Bodaño para deixar constancia de que aquí,sen máis, esgázase o meu poema, porque o remate pode parecer tiste, pero non é máis ca unha crónica de actualidade, revestida de poesía.
Norabóa, Conchita Paz Montenegro, por cantar, por decirnos o teu canto aos que transitamos por este lóbrego ano 2020.
(Intervención de Xulio Xiz na presentación do libro ANO MMXX de Conchita Paz Montenegro, no Vello Cárcere de Lugo, o 3 de decembro de 2020).
